|
DISKORS TAL-QDUSIJA TIEGĦU FRANĠISKU
LIL GRUPP TA' ESPERTI KOLLABORATURI
TAL-KONFERENZA EPISKOPALI FRANĊIŻA
DWAR IT-TEMA TAL-LAUDATO SI'
Il-Ħamis, 3 ta' Settembru 2020
Diskors impromptu tal-Qdusija Tiegħu
Diskors imħejji mill-QdusijaTiegħu mogħti lill-parteċipanti waqt il-laqgħa
DISKORS TAL-QDUSIJA TIEGĦU
Irrodd ħajr likom ilkoll għaż-żjara tagħkom u rrodd ħajr lill-President tal-Episkopat.
Qed nara li lkoll kemm intom għandkom f'idejkom it-traduzzjoni ta' dak li se ngħid. U, parti mill-konverżjoni ekoloġika hi li ma jintilifx ħin. Għalhekk għandkom it-test uffiċjali. Issa nippreferi nitkellem b'mod spontanju. Id-diskors oriġinali se ntihulkom.
Nixtieq nibda bi ftit storja. Fl-2007 tlaqqgħet il-Konferenza tal-Episkopat Latino-Amerikan fil-Brażil, f'Aparecida. Jien kont wieħed mill-edituri tad-dokument finali u kienu qed jaslu l-proposti mill-Amażonja. Kont ħsibt bejni u bejn ruħi: "Imma dal-brażiljani kif qed idejquna b'din l-Amażonja! X'għandha x'taqsam l-Amażonja mal-evanġeliżżazzjoni?" Dak kont jien fl-2007. Imbagħad fl-2015 ħarġet il-Laudato si'. Jien kelli mixja ta' konverżjoni, ta' għarfien tal-problema ekoloġika. Qabel ma kont nifhem xejn!
Meta mort Strasburgu, fl-Unjoni Eweopea, il-President Hollande bagħat biex tilqagħni lill-Ministru tal-Ambjent, Ségolène Royale. Tkellimna fl-ajruport... ftit għall-bidu għax kien hemm il-programm imħejji, imma wara, fl-aħħar, qabel ma tlaqt kellna nistennew xi ftit u tkellimna aktar fit-tul. U s-Sinjura Ségolène Royale kienet qaltli hekk: "Minnu li qed tikteb xi ħaġa dwar l-ekoloġija? - minnu! - Jekk jogħġbok ippubblikah qabel il-laqgħa ta' Pariġi!"
Jien laqqajt it-tim li kien qed iħejjiha - għax għandkom tkunu tafu li din ma ktibthiex jien minn rajja, kien hemm tim ta' xjenzjati, tim ta' teoloġi u lkoll flimkien għamilna din ir-riflessjoni - laqqajt lil dat-tim u għidtilhom: "Din trid toħroġ qabel il-laqgħa ta' Pariġi" - "Imma għaliex?" - "Biex issir pressjoni". Minn Aparecida sal-Laudato si' għalija kienet mixja interjuri.
Meta bdejt naħseb dwar din l-Enċiklika, sejjaħt lix-xjenzjati - grupp imdaqqas - u għidtilhom: "Għiduli l-affarijiet ċari u li hemm prova tagħhom mhux ipotesijiet, ir-realtà". U huma tawni dak li qed taqraw intom illum hemmhekk. Imbagħad sejjaħt grupp ta filosofi u teoloġi (u għidtilhom): "Jien irrid nagħmel riflessjoni fuq dan. Intom aħdmu u ddjalogaw miegħi". U huma għamlu l-ewwel xogħol, u wara dħalt jien. U fl-aħħar, id-daqqa finali għamiltha jien. Hekk issawret.
Imma rrid nisħaq dan: minn sitwazzjoni fejn ma kont nifhem xejn, f'Aparecida fl-2007, sal-Enċiklika. Hu ta' sodisfazzjoni għalija li nagħti dix-xhieda. Jeħtieġ naħdmu biex kulħadd ikollu dil-konverżjoni ekoloġika.
Imbagħad wasal is-Sinodu dwar l-Amażonja. Meta mort l-Amażonja ltqajt ma' ħafna nies hemmhekk. Mort Puerto Maldonado, fl-Amażonja Peruvjana. Tkellimt man-nies, ma' tant kulturi indiġeni differenti. Imbagħad ippranzajt ma' 14-il kap tagħhom. Kienu jitkellmu b'għerf u inteliġenza ta' livell għoli ħafna! Mhux biss b'inteliġenza imma wkoll bl-għerf. U mbagħad staqsejt: "U inti x'tagħmel?" - "Jien professur l-università". Indiġenu bir-rix f'rasu, imma fl-università jilbes ilbies normali. "U int, sinjura?" - "Jien il-persuna fi ħdan il-ministeru tal-edukazzjoni responsabbli għal dar-reġjun kolllu". U hekk wieħed wara l-ieħor. U mbagħad tfajla: "Jien studenta l-università, qed nistudja x-xjenzi politiċi". U hemm fhimt li hemm bżonn inneħħu l-idea li għandna tal-indiġeni li aħna narawhom biss bil-vleġeġ. Skoprejt, spalla ma' spalla, l-għerf tal-popli indiġeni u wkoll l-għerf "tal-għejxien tajjeb", mhux 'id-dolce vita', le, l-għażż li ma tagħmel xejn, le. Għejxien tajjeb huwa għejxien f'armonija mal-maħluq. U dan l-għerf tal-għejxien tajjeb aħna tlifnih. Il-popli oriġinarji qed ituna dal-bieb miftuh. U xi xjuħ tal-popli oriġinarji tal-Punent tal-Kanada jilmentaw li n-neputijiet tagħhom imorru fl-ibliet, jiddakkru mill-affarijiet moderni u jinsew l-għeruq. U din li jinsew l-għeruq mhux dramm tal-aboriġini biss, imma tal-kultura kontemporanja.
U hekk, insibu dan l-għerf li forsi aħna tlifna minħabba wisq inteliġenza. Aħna - ħasra - sirna 'macrocefali' (rasna kbira): bosta universitajiet tagħna jgħllamuna idejat, kunċetti... Aħna werrieta tal-liberaliżmu, tal-illuminiżmu... U tlifna l-armonija tat-tliet lingwaġġi. Il-lingwaġġġ tal-moħħ: il-ħsieb; il-lingwaġġ tal-qalb: il-ħass; il-lingwaġġ tal-idejn: it-twettiq. U nġorru fina din l-armonija li kulħadd jaħseb dwar dak li jħoss u jagħmel; li kulħadd iħoss dak li jaħseb u jagħmel; li kulħadd jagħmel dak li jħoss u jaħseb. Din hi l-armonija tal-għerf. Mhix ftit jew wisq id-diżarmonija - u dan mhux qed ngħidu f'sens ta' tmaqdir - tal-ispeċjaliżżazzjoni. Hemm bżonn l-ispeċjalisti, hemm bżonnhom bil-patt li jkollhom għeruqhom imħawlin fl-għerf uman. L-ispeċjalisti maqtugħin minn dan l-għerf isiru robots.
Jiem ilu, aħna u nitkellmu dwar l-inteliġenza artifiċjali, persuna staqsietni, - aħna fid-Dikasteru tal-Kultura għandna grupp ta' studju ta' livell għoli mmens dwar l-inteliġenza artifiċjali -: "Imma l-inteliġenza artifiċjali tkun tista' tagħmel kollox?" -"Ir-robots tal-ġejjieni se jkunu jistgħu jagħmlu kollox, dak kollu li tista' tagħmel persuna? Imma xi jkun jonqoshom? - għidt jien - x'inhi dik il-ħaġa li ma jkunux jistgħu jagħmlu?" U hu waqaf jasħeb ftit u qalli: "Ħaġa waħda ma jkollhomx: it-tenerezza". U t-tenerezza hi bħat-tama. Kif jgħid Péguy, huma virtuwjiet umli. Huma virtuwjiet li jmellsu, li ma jimponux ruħhom... U nemmen - u dan nixtieq nisħaq dwaru - li fil-konverżjoni ekoloġika tagħna hemm bżonn naħdmu fuq din l-ekoloġija umana; naħdmu fuq it-tenerezza tagħna u l-ħila li nżiegħlu... Int, ma' wliedek... Il-ħila li nżiegħlu, element tal-ħajja sabiħa u f'armonija.
Minbarra dan hemm ħaġa oħra li nixtieq ngħid dwar l-ekoloġija umana. Il-konverżjoni ekoloġika tgħinna napprezzaw l-armonija ġenerali, li kollox hu relatat. Fis-soċjetajiet umani tagħna tlifna das-sens ta' korrelazzjoni umana. Veru li hemm assoċjazzjonijiet, hemm gruppi - bħalma hu dan tagħkom - li jiltaqgħu biex jagħmlu xi ħaġa.. Imma jien qed nirreferi għal dik ir-relazzjoni fundamentali li toħloq l-armonija umana. U bosta drabi tlifna s-sens tal-għeruq, tal-appartenenza. Is-sens tal-appartenenza. Meta poplu jitlef is-sens ta' għeruqu, jitlef l-identità tiegħu. - Imma mhux hekk, aħna moderni! Naħsbu ftit fin-nanniet u l-bużnanniet tagħna... Affarijiet tal-imgħoddi! - Imma hemm realtà oħra, l-istorja, hemm l-apparteneza għal tradizzjoni, għal xi umanità, għal stil ta' għejxien... Għalhekk hu importanti llum li nieħdu ħsieb l-għeruq tal-appartenenza tagħna ħalli l-frott ikun tajjeb.
Għaldaqstant illum aktar minn qatt qabel, meħtieġ id-djalogu bejn in-nanniet u n-neputijiet. Dan donnu jidher xi ftit stramb, imma jekk żgħażugħ - intom hawn ilkoll għadkom żgħażagħ - ma jkollux is-sens tar-relazzjoni man-nanniet, is-sens tal-għeruq, ma jkollux il-ħila jmexxi 'l quddiem l-istorja tiegħu personali, l-umanità, u jispiċċa jkollu jaqa' għall-ftehim, kompromessi maċ-ċirkostanzi. L-armonija umana ma tittollerax ftehim ta' kompromess. Iva, il-politika umana - li hi arti oħra u meħtieġa - il-politika umana hekk issir, bil-kompromessi biex kulħadd jista' jibqa' miexi. Imma l-armonija le. Jekk int m'għandekx għeruq is-siġra ma tikbirx. Hemm poeta arġentin, Francisco Luis Bernárdez – mejjet, imma hu weħed mill-akbar poeti tagħna - li jgħid: “Todo lo que el árbol tiene de florido vive de lo que tiene sepultado” (Dak kollu li s-siġra għandha jwarrad jgħix b'dak li hemm midfun). Jekk l-armonija umana tagħti l-frott ir-raġuni hi li għandha l-għeruq.
U għalfejn id-djalogu man-nanniet? Nista' nitkellem mal-ġenituri, dan hu importanti ħafna!, li titkellem mal-ġenituri hu importanti ħafna. Imma n-nanniet għandhom xi ħaġa aktar, bħall-inbid tajjeb. L-inbid tajjeb aktar ma jgħaddi ż-żmien aktar jitjieb. Intom il-franċiżi dawn l-affarijiet tafuhom, mhux hekk? In-nanniet għandhom dak l-għerf. Dejjem laqatni dak il-pass mill-Ktieb ta' Ġoel: "In-nanniet għad joħolmu. Ix-xjuħ għad joħolmu u ż-żgħażagħ għad jipprofetiżżaw" Iż-żgħażagħ huma profeti. Ix-xjuħ huma ħalliema. Donnu l-maqlub huwa hekk, imma hekk hu! Bil-patt li x-xjuħ (iż-żgħażagħ??) u n-nanniet jitkellmu bejniethom. U din hi l-ekoloġija umana.
Jidsipjaċini imma jkollna nieqfu għax il-Papa wkoll hu lsir tal-arloġġ! Imma ridt nirrakkonta din it-testimonjanza tal-istorja tiegħi, dawn l-affarijiet, biex nibqgħu mexjin. U ċ-ċavetta ta' kollox hi l-armonija. U ċ-ċavetta umana hi t-tenerezza, il-ħila taż-żegħil. L-istruttura umana hi waħda mill-ħafna strutturi politiċi meħteiġa. L-istruttura umana hi d-djalogu bejn l-anzjani u ż-żgħażagħ.
Irroddilkom ħajr għal dak li qed tagħmlu. Ħadt pjaċir nibgħatilkom dan (id-diskorss miktub) għall-arkivju tagħkom - taqrawh aktar tard - u ngħid dak li qed inħoss f'qalbi. Deherli li hu aktar uman. nawguralkom l-aħjar. Et priez pour moi. J’en ai besoin. Ce travail n’est pas facile. Et que le Seigneur benisse vous tous. (U itolbu għalija. Għandi bżonnu ħafna. Ix-xogħol tiegħi xejn mhu ħafif. U jalla l-Mulej iberikkom ilkoll.
_________________________________________
Id-diskors imħejji tal-Papa mogħti lill-parteċipanti
Eċċellenza,
Sinjuri,
hu pjaċir tiegħi nilqagħkom u ntikom merħba minn qalbi hawn f'Ruma. Irrodd ħajr li-Monsinjur de Moulins Beaufort għall-inizjattiva biex issejħet dil-laqgħa wara r-riflessjonjijiet li għamlet il-Konferenza Episkopali ta' Franza dwar l-Enċiklika Laudato si', riflessjonijiet li fihom ħadu sehem għadd ta' esperti impenjati fil-kawża ekoloġika.
Aħna niffurmaw parti minn familja umana waħda, imsejħin biex ngħixu f'dar komuni li fiha, ilkoll flimkien qed naraw it-tħasir li jħassbek. Il-kriżi sanitarja li għaddejja minnha l-umanità bħalissa qed tfakkarna fil-fraġiltà tagħna. Qed nifhmu sa liema punt aħna marbutin ma' xulxin, miġburin f'dinja li tagħha aħna naqsmu bejnietna l-ġejjieni u li meta nittrattawha ħażin ma jistax ikun li ma jkunx hemm konsegwenzi mhux biss ambjentali imma wkoll soċjali u umani.
Iqawwilek qalbek il-fatt li tqajjmet kuxjenza ftit jew wisq kullimkien dwar l-urġenza tas-sitwazzjoni, illi s-suġġett tal-ekoloġija qed jidħol sew fil-ħsieb fuq il-livelli kollha u qed jibda jkollu influwenza fuq l-għażliet politiċi u ekonomiċi, anki jekk baqa' ħafna xi jsir u qed nassistu għal wisq tkaxkir tas-saqajn jekk mhux saħansitra, passi lura. Min-naħa tagħha, il-Knisja Kattolika trid tipparteċipa bis-sħiħ fl-impenn għall-ħarsien tad-dar komuni. Hi m'għandhiex soluzzjonijiet lesti u konxja mid-diffikultajiet tal-kwistjonijiet tekniċi, ekonomiċi u politiċi li hemm jiżfnu fin-nofs, u aktar u aktar mill-isforzi meħtieġa f'impenn bħal dan. Iżda trid taġixxi konkretament fejn hu possibbli u fuq kollox, trid tifforma l-kuxjenzi bl-għan li tkun ta' fejda għal konverżjoni ekoloġika profonda u dejjiema, għax b'hekk biss nistgħu nwieġbu għall-isfidi importanti li rridu nħabbtu wiċċna magħhom.
Dwar dil-konverżjoni ekoloġika, nixtieq naqsam magħkom il-mod kif il-konvinzjonijiet tal-fidi joffru lill-insara motivazzjonijiet kbar għall-ħarsien tan-natura, kif ukoll tal-aħwa l-aktar fraġli, għax jien ċert li x-xjenza u l-fidi, li joffru r-realtà minn lentijiet differenti jistgħu jiżviluppaw djalogu għani u għammiel (cfr Enċ. Laudato si', 62).
il-Bibbja tgħalllimna li d-dinja ma nibtitx mill-kaos jew b'kumbinazzjoni, imma b'deċiżjoni ta' Alla li sejħilha u jibqa' jsejħilha dejjem għall-eżistenza, għax iħobbha. L-univers hu sabih u tajjeb u aħna u nikkuntemplawh jippermettielna niskopru s-sbuħija u t-tjubija tal-Awtur tiegħu. Kull ħlejqa, anki l-aktar waħda fraġli, hi frott tat-tenerezza tal-Missier li taha post fid-dinja. In-nisrani ma jistax ma jirrispettax l-opra li afdalu f'idejh il-Missier, qiesha ġnien biex ikun kultivat, jitħares u jitkabbar skont il-possibiltajiet tiegħu. U jekk il-bniedem għandu dritt jagħmel użu min-natura għall-għanijiet tiegħu, għall-ebda raġuni ma jista' jippretendi li hu propjetarju tagħha jew li jikkmandaha kif jidhirlu hu, imma jqis ruħu biss bħala amminstratur li jrid jagħti kont ta' kif mexxa. F'dal-ġnien li joffrielna Alla, il-bnedmin għandhom is-sejħa li jgħixu f'armonija bil-ġustizzja, fil-paċi u l-fraternità, l-idejal evanġeliku li offrielna Ġesù (cfr LS, 82). U meta n-natura nqisuha biss bħala oġġett ta' profitt jew interessi - viżjoni li ssaħħaħ il-kapriċċi ta' min hu l-aktar b'saħħtu - allura l-armonija tinkiser u nibdew naraw id-diżugwaljanzi, l-inġustizzji u t-tbatija.
San Ġwanni Pawlu II kien afferma: "Mhux biss l-art ingħatat minn Alla lill-bniedem li għandu jużaha b'rispett lejn l-intenzjoni oriġinarja tal-ġid, li skontu kienet ingħatatlu; imma l-bniedem hu rigal lilu nnifsu mogħti lilu minn Alla u għalhekk, għandu jirrispetta l-istrutturi naturali u morali, li bihom kien imżejjen" (Enċ. Centesimus annus, 8). Għalhekk, kollox hu marbut ma' xulxin. Huma l-indifferenza, l-egoiżmu il-kilba, is-suppervja il-pretensjoni li hu s-sid u d-dittatur tad-dinja li, min-naħa, jwasslu l-bniedem biex jeqred l-ispeċi u jaħtaf u jħarbat ir-riżorsi naturali, mill-oħra jisfrutta l-miżerja, jabbuża mix-xogħol tan-nisa u tat-tfal, jaqleb ta' taħt fuq il-liġijiet taċ-ċellula tal-familja, ma jibqax jirrispetta d-dritt għall-ħajja umana mill-konċepiment sat-tmiem naturali.
Għaldaqstant, "Jekk il-kriżi ekoloġika qed tikxef u turi l-kriżi etika, kulturali u spiritwali tal-epoka moderna, ma nistgħux nitqarrqu naħsbu li nistgħu nfejqu r-relazzjoni tagħna man-natura u l-ambjent mingħajr ma nfejqu r-relazzjonijiet fundamentali umani kollha" (LS, 119). Għalhekk ma jistax ikun hemm relazzjoni ġdida man-natura mingħajr bniedem ġdid u huwa bil-fejqan tal-qalb li nistgħu nittamaw li nfejqu d-dinja mid-diżordni tagħha kemm soċjali kif ukoll ambjentali.
Għeżież ħbieb, inġedded l-inkoraġġiment tiegħi lilkom għall-isforzi tagħkom favur il-ħarsien tal-ambjent. Filwaqt li l-kundizzjonijiet tal-pjaneta donnhom jidhru katastrofiċi u ċerti sitwazzjonijiet donnhom jidhru saħansitra li ma jistgħux jitreġġgħu lura, aħna l-insara ma nitilfux it-tama għax għandna ħarsitna fuq Ġesù Kristu. Huwa Alla, il-Ħallieq li ġie jżur il-ħolqien tiegħu u jgħammar fostna (LS, 96-100), biex ifejjaqna, biex jgħinna nsibu mill-ġdid l-armonija li tlifna, armonija ma' ħutna u armonija man-natura. "Hu qatt ma jitlaqna, ma jħalliniex waħedna, għax hu twaħħad għal dejjem ma’ din l-art tagħna, u mħabbtu twassalna dejjem għall-għarfien ta’ toroq ġodda" (LS, 245.
Nitlob 'l Alla jberikkom. U nitlobkom, jekk jogħġobkom, biex titolbu għalija.
Miġjub għall-Malti mit-Taljan minn Joe Huber