KONGREGAZZJONI GĦAD-DUTTRINA TAL-FIDI

 

Ittra Iuvenescit Ecclesia lill-Isqfijiet tal-Knisja Kattolika

dwar ir-relazzjoni bejn id-doni ġerarkiċi u kariżmatiċi

għall-ħajja u l-missjoni tal-Knisja

 

Introduzzjoni

 

Id-doni tal-Ispirtu s-Santu fil-Knisja li hi f’missjoni

1. Il-Knisja ssir dejjem iżjed żagħżugħa bil-qawwa tal-Vanġelu u l-Ispirtu dejjem iġeddidha, jibniha u jmexxiha “b’doni ġerarkiċi u b’kariżmi”.[1] Il-Konċilju Vatikan II fakkar kemm-il darba fl-opra tal-għaġeb tal-Ispirtu s-Santu li jqaddes il-Poplu ta’ Alla, imexxih, iżejnu bil-virtujiet u jagħnih bi grazzji speċjali għall-bini tiegħu. L-azzjoni tal-Paraklitu divin tieħu bosta xejriet fil-Knisja, kif iħobbu juruna l-Missirijiet tagħha. Jikteb Ġwanni Griżostmu: “Liema grazzji li jwettqu s-salvazzjoni tagħna ma ssawbux mill-Ispirtu s-Santu? Bih niġu meħlusa mill-jasar u msejħa għall-ħelsien, imwassla għall-adozzjoni ta’ wlied u, biex ngħidu hekk, imsawra mill-ġdid, wara li nkunu neħħejna l-piż tqil u ikrah tad-dnubiet tagħna. Minħabba fl-Ispirtu s-Santu għandna ġmiegħi ta’ saċerdoti u kotra ta’ dutturi; minn din l-għajn igelglu doni ta’ rivelazzjonijiet, grazzji ta’ fejqan u l-kariżmi l-oħra kollha li jżejnu lill-Knisja ta’ Alla”.[2] Grazzi għall-istess ħajja tal-Knisja, għall-għadd ta’ interventi tal-Maġisteru u għat-tiftix teoloġiku, nithennew naraw kif kiber l-għarfien tal-azzjoni tal-Ispirtu s-Santu taħt bosta xejriet fil-Knisja, b’attenzjoni partikulari lejn id-doni kariżmatiċi, li bihom f’kull żmien il-Poplu ta’ Alla stagħna għat-twettiq tal-missjoni tiegħu.

 

Id-dmir li nwasslu l-Vanġelu b’mod li jħalli l-frott hu partikularment urġenti fi żmienna. Il-Qdusija Tiegħu Franġisku, fl-Eżortazzjoni appostolika Evangelii gaudum, ifakkarna li “jekk hemm xi ħaġa li bir-raġun kollu għandha tinkwetana u tħassibna fil-kuxjenza tagħna hi li tant minn ħutna qed jgħixu mingħajr il-qawwa, id-dawl u l-faraġ tal-ħbiberija ma’ Ġesù Kristu, mingħajr komunità ta’ fidi li tilqagħhom għandha, mingħajr ebda xefaq ta’ sens u ta’ ħajja”.[3] L-istedina biex inkunu Knisja “li toħroġ” iġġagħalna nerġgħu naqraw il-ħajja kollha Nisranija minn lenti missjunarja.[4] Il-missjoni tal-evanġelizzazzjoni tolqot l-oqsma kollha tal-Knisja: il-pastorali ta’ kuljum, it-tħabbira lil dawk li telqu l-fidi Nisranija, u b’mod partikulari lil dawk li qatt ma ntlaħqu mill-Vanġelu ta’ Ġesù jew li dejjem ċaħduh.[5] F’din il-missjoni essenzjali ta’ evanġelizzazzjoni ġdida hu meħtieġ iżjed minn qatt qabel li nagħrfu u nagħtu valur lill-bosta kariżmi li jistgħu jerġgħu jqajmu u jsaħħu l-ħajja tal-fidi tal-Poplu ta’ Alla.

 

Aggregazzjonijiet ekkleżjali ta’ bosta xejriet

2. Sew qabel u wara l-Konċilju Vatikan II dehru għadd ta’ aggregazzjonijiet ekkleżjali li huma riżorsa kbira ta’ tiġdid għall-Knisja u għall-“konverżjoni pastorali u missjunarja”[6] urġenti fil-ħajja kollha tal-Knisja. Mal-valur u l-għana tar-realtajiet kollha ta’ għaqdiet tradizzjonali, ikkaratterizzati minn skopijiet partikulari, kif ukoll tal-Istituti ta’ ħajja kkonsagrata u tas-Soċjetajiet ta’ ħajja appostolika, jiżdiedu dawk ir-realtajiet iżjed riċenti li jistgħu jiġu mfissra bħala aggregazzjonijiet ta’ fidili, movimenti ekkleżjali u komunitajiet ġodda, li fuqhom qed jieqaf jirrifletti dan id-dokument. Dawn ma jistgħux jiġu mifhuma sempliċement bħala xi ġemgħa ta’ persuni li ltaqgħu flimkien minn jeddhom biex iwettqu għan partikulari ta’ karattru reliġjuż jew soċjali. Il-karattru ta’ “moviment” jagħżilhom fil-qafas ekkleżjali bħala realtajiet dinamiċi, li kapaċi jqanqlu ġibda partikulari lejn il-Vanġelu u jissuġġerixxu proposta ta’ ħajja Nisranija li tendenzjalment tieħu sura globali, billi jinvestu fuq kull aspett tal-ħajja umama. Il-ġabra ta’ għadd ta’ fidili flimkien fejn huma intenzjonalment jaqsmu ħajjithom ma’ xulxin, biex jissaħħu fil-ħajja tal-fidi, it-tama u l-imħabba, tesprimi tajjeb id-dinamika ekkleżjali bħala misteru ta’ komunjoni għall-missjoni u tidher bħala sinjal ta’ għaqda tal-Knisja fi Kristu. F’dan is-sens, dawn l-aggregazzjonijiet ekkleżjali, imqanqla minn kariżma komuni, normalment għandhom bħala għan tagħhom “l-iskop appostoliku tal-Knisja”.[7] F’din il-perspettiva, l-aggregazzjonijiet tal-fidili, il-movimenti ekkleżjali u komunitajiet ġodda jipproponu xejriet imġedda tal-mixja wara Kristu fejn huma jinżlu iktar fil-fond tal-communio cum Deo u tal-communio fidelium, waqt li jwasslu fil-kuntesti soċjali ġodda l-ġmiel tal-laqgħa mal-Mulej Ġesù u l-ġmiel tal-ħajja Nisranija megħjuxa b’mod sħiħ. F’dawn ir-realtajiet tidher ukoll xejra partikulari ta’ missjoni u ta’ xhieda, li għandha l-għan li tgħin u tiżviluppa kemm għarfien ħaj tal-vokazzjoni Nisranija tal-persuna, u kemm itinerarji b’saħħithom ta’ formazzjoni Nisranija u mixjiet ta’ perfezzjoni Evanġelika. F’dawn ir-realtajiet ta’ persuni flimkien, skont id-diversi kariżmi, jistgħu jieħdu sehem fidili ta’ stati differenti ta’ ħajja (lajċi, ministri ordnati u persuni kkonsagrati), biex hekk jidher l-għana ta’ diversi għamliet li għandha l-komunjoni ekkleżjali. Il-ħila qawwija li għandhom dawn ir-realtajiet li jiġbru n-nies flimkien tirrappreżenta xhieda kbira ta’ kif il-Knisja ma tikbirx “bil-proselitiżmu imma ‘bl-attrazzjoni’”.[8]

 

Huwa u jkellem lir-rappreżentanti tal-movimenti u tal-komunitajiet ġodda, Ġwanni Pawlu II lemaħ fihom “tweġiba providenzjali”[9] imqanqla mill-Ispirtu s-Santu għall-ħtieġa ta’ nwasslu l-Vanġelu b’mod konvinċenti fid-dinja kollha, waqt li nqisu l-bidliet kbar li qed iseħħu fuq livell dinji, spiss immarkati minn kultura għalkollox sekularizzata. Dan it-tħeġġiġ tal-Ispirtu “ħoloq fil-ħajja tal-Knisja element ġdid u mhux mistenni, u xi drabi anki xokkanti”.[10] L-istess Papa fakkar li għal dawn l-aggregazzjonijiet ekkleżjali kollha beda ż-żmien tal-“maturità ekkleżjali”, li jitlob li jingħataw il-valur sħiħ tagħhom u jiġu inseriti “fil-Knejjes lokali u fil-parroċċi, dejjem f’komunjoni mar-Ragħajja u f’attenzjoni għall-indikazzjonijiet mogħtija minnhom”.[11] Dawn ir-realtajiet ġodda, li għall-eżistenza tagħhom il-qalb tal-Knisja timtela bil-ferħ u l-gratitudni, huma msejħa jirrelataw pożittivament mad-doni l-oħra kollha preżenti fil-ħajja tal-Knisja.

 

L-għan ta’ dan id-dokument

3. B’dan id-dokument il-Kongregazzjoni għad-Duttrina tal-Fidi tixtieq tfakkar, fid-dawl tar-relazzjoni bejn id-doni ġerarkiċi u kariżmatiċi, f’dawk l-elementi teoloġiċi u ekkleżjoloġiċi li, jekk nifhmuhom sewwa, jistgħu jgħinu għal sehem iktar għammiel u ordnat tal-aggregazzjonijiet il-ġodda fil-komunjoni u l-missjoni tal-Knisja. Għal dan il-għan qed jiġu ppreżentati qabelxejn xi elementi essenzjali kemm tat-tagħlim fuq il-kariżmi kif joħroġ mit-Testment il-Ġdid u kemm tar-riflessjoni tal-Maġisteru fuq dawn ir-realtajiet ġodda. Wara, ibda minn xi prinċipji ta’ ordni teoloġiku sistematiku, joffri elementi dwar l-identità tad-doni ġerarkiċi u kariżmatiċi, flimkien ma’ xi kriterji għad-dixxerniment tal-aggregazzjonijiet ġodda fil-Knisja.

 

I. Il-kariżmi skont it-Testment il-Ġdid

 

Grazzja u kariżma

4. “Kariżma” hi t-traskrizzjoni tal-kelma Griega chárisma, li nsibuha użata spiss fl-Ittri ta’ San Pawl u tidher ukoll fl-Ewwel Ittra ta’ Pietru. Din għandha s-sens ġenerali ta’ “don ġeneruż” u fit-Testment il-Ġdid tintuża biss f’riferiment għal doni li ġejjin minn Alla. F’xi siltiet, il-kuntest jagħtiha sens iżjed preċiż (ara Rum 12:6; 1 Kor 12:4,31; 1 Piet 4:10), li l-aspett fundamentali tiegħu hu t-tqassim ta’ doni differenti.[12] Dan hu wkoll is-sens prevalenti fl-ilsna moderni tal-kliem imnissel minn dan il-vokabularju Grieg. Kull kariżma mhix don mogħti lil kulħadd (ara 1 Kor 12:30), b’differenza mill-grazzji fundamentali, bħalma hi l-grazzja santifikanti, jew id-doni tal-fidi, tat-tama u tal-imħabba, li mill-banda l-oħra huma indispensabbli għal kull Nisrani. Il-kariżmi huma doni partikulari li l-Ispirtu jqassam “kif jogħġbu” (1 Kor 12:11). Biex ifakkruna fil-preżenza meħtieġa tad-diversi kariżmi fil-Knisja, iż-żewġ testi l-iżjed espliċiti (Rum 12:4-8; 1 Kor 12:12-30) jinqdew bix-xebh tal-ġisem uman: “Bħalma aħna għandna ħafna membri f’ġisem wieħed, iżda mhux il-membri kollha għandhom l-istess xogħol, hekk aħna ġisem wieħed fi Kristu u kull wieħed minna membru tal-ieħor. Aħna għandna doni differenti skont il-grazzja li Alla tana” (Rum 12:4-6). Fost il-membri tal-ġisem, id-diversità mhix xi anomalija li għandha tiġi evitata, imma għall-kuntrarju hi ħtieġa li minnha jgawdu kollha, li biha jistgħu jitwettqu d-diversi funzjonijiet vitali. “Kieku kollha kellhom ikunu membru wieħed, fejn hu l-ġisem? Imma ħafna, iva, huma l-membri, iżda wieħed hu l-ġisem” (1 Kor 12:19-20). Pawlu f’Rum 12:6 u Pietru f’1 Piet 4:10 jaffermaw ir-relazzjoni stretta bejn il-kariżmi partikulari (charísmata) u l-grazzja (cháris) ta Alla.[13] Il-kariżmi huma wirja tal-“grazzja ta’ Alla, li hi ta’ ħafna xorta” (1 Piet 4:10). Mela hawn m’għandniex sempliċi ħiliet umani. L-oriġni divin tagħhom hu espress b’diversi modi: skont xi testi dawn ġejjin minn Alla (ara Rum 12:3; 1 Kor 12:28; 2 Tim 1:6; 1 Piet 4:10); skont Efes 4:7, ġejjin minn Kristu; skont 1 Kor 12:4-11, mill-Ispirtu. Billi din l-aħħar silta hi l-iżjed waħda insistenti (seba’ darbiet issemmi lill-Ispirtu), il-kariżmi soltu jiġu ppreżentati bħala “rivelazzjoni tal-Ispirtu” (1 Kor 12:7). Madankollu, hu ċar li din l-attribuzzjoni mhix esklussiva u ma tmurx kontra t-tnejn ta’ qabilha. Id-doni ta’ Alla jimplikaw dejjem ix-xefaq Trinitarju sħiħ, kif dejjem u sa mill-bidu ġie affermat mit-teoloġija, kemm fil-Punent u kemm fil-Lvant.[14]

 

Doni mqassma “ad utilitatem” u l-primat tal-imħabba

5. F’1 Kor 12:7, Pawlu jiddikjara li “lil kull wieħed tingħata r-rivelazzjoni tal-Ispirtu għall-ġid”. Ħafna tradutturi jżidu “għall-ġid ta’ kulħadd”, għax il-parti l-kbira tal-kariżmi msemmija mill-Appostlu, anki jekk mhux kollha, għandhom direttament siwi komuni. Din id-destinazzjoni għall-bini ta’ kulħadd fehemha tajjeb, ngħidu aħna, Bażilju l-Kbir, meta qal: “U dawn id-doni kull wieħed jirċevihom iktar għall-oħrajn milli għalih innifsu […]. Fil-ħajja komuni hemm bżonn li l-qawwa tal-Ispirtu s-Santu mogħtija lil wieħed tingħadda lil kulħadd. Min jgħix għalih waħdu, forsi jista’ jkollu kariżma, imma jġibha bla siwi għax ma jħaddimhiex, għax jostorha ġewwa fih innifsu”.[15] Imma Pawlu ma jeskludix li kariżma tista’ tkun ta’ siwi biss għall-persuna li rċevietha. Dan hu l-każ ta’ min jitkellem bl-ilsna, li f’dan l-aspett hu differenti mid-don tal-profezija.[16] Il-kariżmi li għandhom siwi komuni, kemm jekk huma kariżmi tal-kelma (tal-fehma, tal-għerf, tal-profezija, tal-eżortazzjoni) jew ta’ azzjoni (tal-qawwa, tal-ministeru, tat-tmexxija), għandhom ukoll siwi personali, għax is-servizz tagħhom lill-ġid komuni jiffavorixxi f’min iħaddanhom il-progress fl-imħabba. Dwar dan Pawlu josserva li jekk tonqos l-imħabba, anki l-ogħla kariżmi ma jiswew xejn lill-persuna li tirċevihom (ara 1 Kor 13:1-3). Passaġġ qawwi tal-Vanġelu ta’ Mattew (ara Mt 7:22-23) jesprimi l-istess realtà: it-tħaddim ta’ kariżmi li huma aktar viżibbli (profeziji, eżorċiżmi, mirakli) sfortunatament jista’ jeżisti wkoll fejn hemm in-nuqqas ta’ relazzjoni awtentika mal-Feddej. B’konsegwenza, kemm Pietru u kemm Pawlu jisħqu fuq il-ħtieġa li l-kariżmi kollha jkunu orjentati lejn l-imħabba. Pietru joffri regola ġenerali: “Kull wieħed minnkom jgħix skond id-don li rċieva u jinqeda bih għall-ġid tal-oħrajn; hekk tkunu amministraturi tajbin tal-grazzja ta’ Alla, li hi ta’ ħafna xorta” (1 Piet 4:10). Pawlu moħħu partikularment fuq kif jitħaddmu l-kariżmi fil-laqgħat tal-komunità Nisranija u jgħid: “kollox iservi għall-edifikazzjoni” (1 Kor 14:26).

 

Il-firxa wiesgħa ta’ kariżmi

6. F’xi testi nsibu lista sħiħa ta’ kariżmi, xi drabi ġabra fil-qosor (ara 1 Piet 4:10), drabi oħra iżjed dettaljata (ara 1 Kor 12:8-10,28-30; Rum 12:6-8). Fost dawk imniżżla hemm doni eċċezzjonali (tal-fejqan, ta’ opri ta’ qawwa, ta’ kotra ta’ ilsna) u doni ordinarji (tat-tagħlim, tal-qadi, tal-ġid għall-oħrajn), ministeri għat-treġija tal-komunità (ara Efes 4:11) u doni mogħtija bit-tqegħid tal-idejn (ara 1 Tim 4:14; 2 Tim 1:6). Mhuwiex dejjem ċar jekk dawn id-doni kollha humiex meqjusa jew le “kariżmi” fil-veru sens tal-kelma. Fil-fatt id-doni eċċezzjonali, imsemmija ripetutament f’1 Kor 12-14, bħal jgħibu fit-testi ta’ wara; il-lista ta’ Rum 12:6-8 tippreżenta biss kariżmi li jidhru inqas fl-għajn, imma li għandhom siwi kostanti għall-ħajja tal-komunità Nisranija. L-ebda waħda minn dawn il-listi ma hi kompluta. Band’oħra, ngħidu aħna, Pawlu jissuġġerixxi li l-għażla taċ-ċelibat għall-imħabba ta’ Kristu tingħaraf bħala frott ta’ kariżma, u l-istess dik taż-żwieġ (ara 1 Kor 7:7, fil-kuntest tal-kapitlu kollu). Hu jagħti tifsiriet b’eżempji li jiddipendu mill-grad ta’ żvilupp li kienet laħqet il-Knisja f’dak iż-żmien u li allura huma suxxettibbli għal żidiet oħra ’l quddiem. Fil-fatt il-Knisja dejjem tikber fiż-żmien grazzi għall-azzjoni tal-Ispirtu li jagħti l-ħajja.

 

It-tħaddim tajjeb tal-kariżmi fil-komunità ekkleżjali

7. Minn dan kollu li ntqal joħroġ ċar li fit-testi tal-Iskrittura ma nsibux kontrappożizzjoni bejn id-diversi kariżmi, imma pjuttost rabta armonika u kumplimentarjetà bejniethom. L-antiteżi bejn Knisja istituzzjonali ta’ bixra Ġudeo-Kristjana u Knisja kariżmatika tal-bixra Pawlina, affermata minn ċerti interpretazzjonijiet ekkleżjoloġiċi riduttivi, fir-realtà ma ssib l-ebda bażi tajba fis-siltiet tat-Testment il-Ġdid. Pawlu mhux talli ma jqegħidx il-kariżmi fuq naħa u r-realtajiet istituzzjonali fuq l-oħra, jew joħloq oppożizzjoni bejn il-Knisja “tal-imħabba” u l-Knisja “tal-istituzzjoni”, imma hu jiġbor f’lista waħda lil dawk li huma mogħnija bil-kariżmi ta’ awtorità u tagħlim, b’kariżmi li huma ta’ ġid għall-ħajja ordinarja tal-komunità u b’kariżmi li jispikkaw iżjed.[17] L-istess Pawlu jfisser il-ministeru tiegħu ta’ Appostlu bħala “ministeru tal-Ispirtu” (2 Kor 3:8). Hu jħossu mlibbes bl-awtorità (exousía), mogħtija lilu mill-Mulej (ara 2 Kor 10:8; 13:10), awtorità li testendi ruħha anki fuq dawk li għandhom xi kariżma. Kemm hu u kemm Pietru jagħtu lill-kariżmatiċi istruzzjonijiet fuq kif għandhom iħaddmu l-kariżmi. Qabelxejn huma jġibu ruħhom billi jilqgħuhom mill-qalb; jidhru konvinti mill-oriġni divin tal-kariżmi; imma ma jqisuhomx bħala doni li jawtorizzawhom jonqsu mill-ubbidjenza lejn il-ġerarkija ekkleżjali jew jagħtuhom xi jedd fuq ministeru awtonomu. Pawlu donnu jaf bl-inkonvenjenti li t-tħaddim diżordinat tal-kariżmi jista’ jipprovoka fil-komunità Nisranija.[18] Għalhekk l-Appostlu jindaħal b’awtorità biex iwettaq regoli preċiżi għat-tħaddim tal-kariżmi “fil-Knisja” (1 Kor 14:19,28), jiġifieri fil-laqgħat tal-ġemgħa komunitarja (ara 1 Kor 14:23,26). Hu jrażżan, ngħidu aħna, it-tħaddim tal-ilsna.[19] Regoli simili jingħataw ukoll għad-don tal-profezija (ara 1 Kor 14:29-31).[20]

 

Doni ġerarkiċi u kariżmatiċi

8. Fi ftit kliem, meta wieħed jifli t-testi Bibliċi dwar il-kariżmi, jirriżulta li t-Testment il-Ġdid, anki jekk ma joffrix tagħlim sistematiku sħiħ, jippreżenta affermazzjonijiet ta’ importanza kbira li jorjentaw ir-riflessjoni u l-prassi ekkleżjali. Irridu wkoll nagħrfu li ma nsibu l-ebda użu wieħed tat-terminu “kariżma” li għandu tifsira unika; pjuttost insibu firxa wiesgħa ta’ tifsiriet, li r-riflessjoni teoloġika u l-Maġisteru jgħinuna nifhmu fl-ambitu ta’ viżjoni sħiħa tal-misteru tal-Knisja. F’dan id-dokument qed nixħtu l-attenzjoni tagħna fuq l-espressjoni binomika li tinsab fin-nru 4 tal-Kostituzzjoni dommatika Lumen gentium, li titkellem dwar “doni ġerarkiċi u kariżmi”, li r-relazzjoni bejniethom hi qawwija u artikulata. Huma għandhom l-istess oriġni u l-istess għan. Huma doni ta’ Alla, tal-Ispirtu s-Santu, ta’ Kristu, mogħtija biex jgħinu, b’diversi modi, fil-bini tal-Knisja. Min irċieva d-don li jrieġi lill-Knisja għandu wkoll id-dmir li jgħasses fuq it-tħaddim tajjeb tal-kariżmi l-oħra, biex hekk kollox jaħdem flimkien għall-ġid tal-Knisja u għall-missjoni tagħha li tevanġelizza, għax jaf tajjeb li hu l-Ispirtu li jqassam id-doni kariżmatiċi lil kull wieħed kif jogħġbu (ara 1 Kor 12:11). L-istess Spirtu jagħti lill-ġerarkija tal-Knisja l-ħila tad-dixxerniment tal-kariżmi awtentiċi, li tilqagħhom bil-ferħ u l-gratitudni, li tippromovihom b’ġenerożità u li sseħibhom bħal missier li jgħasses fuq uliedu. L-istess storja tixhdilna l-azzjoni tal-Ispirtu li hi ta’ bosta xorta, u li permezz tagħha l-Knisja, mibnija “fuq is-sisien tal-Appostli u tal-profeti, fejn Kristu hu l-ġebla tax-xewka” (Efes 2:20), tgħix il-missjoni tagħha fid-dinja.

 

II. Ir-relazzjoni bejn doni ġerarkiċi u kariżmatiċi fil-Maġisteru riċenti

 

Il-Konċilju Vatikan II

9. It-tqanqil ta’ kariżmi differenti fl-istorja tal-Knisja qatt ma naqas mal-medda tas-sekli, madankollu kien biss fl-aħħar żminijiet li żviluppat riflessjoni sistematika fuqhom. Dwar dan, jagħti spazju sinifikanti lit-tagħlim dwar il-kariżmi l-Maġisteru espress ta’ Piju XII fl-Ittra enċiklika Mystici corporis,[21] waqt li pass deċiżiv biex stajna nifhmu b’mod xieraq ir-relazzjoni bejn doni ġerarkiċi u kariżmatiċi seħħ bit-tagħlim tal-Konċilju Vatikan II. Is-siltiet li jgħoddu għal dan li qed ngħidu[22] jindikaw fil-ħajja tal-Knisja, barra l-Kelma ta’ Alla, miktuba u trasmessa, is-Sagramenti u l-ministeru ġerarkiku ordnat, il-preżenza tad-doni, ta’ grazzji speċjali jew kariżmi, imqassma mill-Ispirtu fost il-fidili ta’ kull qagħda. Is-silta emblematika dwar dan hi dik li toffrilna l-Lumen gentium, n. 4: “L-Ispirtu […] iwassal il-Knisja għall-verità kollha (ara Ġw 16:13), jgħaqqadha fis-sħubija u fis-servizz, jagħniha b’għotjiet differenti, b’doni ġerarkiċi u b’kariżmi, u b’dawn id-doni jmexxiha u jżejjinha bil-frott tal-grazzja tiegħu (ara Efes 4:11-12; 1 Kor 12:4; Gal 5:22).[23] B’dan il-mod il-Kostituzzjoni dommatika Lumen gentium, meta tippreżenta d-doni tal-istess Spirtu, permezz tad-distinzjoni bejn id-doni ġerarkiċi u dawk kariżmatiċi, tagħfas fuq id-differenza ta’ bejniethom fl-istess għaqda tagħhom ma’ xulxin. Jidhru sinifikanti ħafna l-affermazzjonijiet fil-Lumen gentium, n. 12 dwar ir-realtajiet kariżmatiċi, fil-kuntest tas-sehem tal-Poplu ta’ Alla fl-uffiċċju profetiku ta’ Kristu, fejn tagħraf kif l-Ispirtu s-Santu ma jillimitax ruħu li “jqaddes u jmexxi l-poplu ta’ Alla bis-sagramenti u l-ministeri u jżejnu bil-virtujiet”, imma “jqassam ukoll lil kull grad ta’ fidili grazzji speċjali biex bihom ikunu jistgħu jidħlu aħjar u b’ħeġġa akbar għall-ħidmiet u għad-dmirijiet li bihom il-Knisja tkun tista’ tiġġedded u tinbena aktar fil-wisa’”.

 

Fl-aħħar nett, insibu deskrizzjoni tal-bosta xorta u benefiċċji tagħhom: “Dawn il-kariżmi, kemm dawk straordinarji u kemm dawk sempliċi u iżjed imxerrda, huma ta’ siwi għall-ħtiġijiet tal-Knisja u jaqblu magħha; għalhekk għandhom jintlaqgħu b’sentiment ta’ radd il-ħajr u ta’ faraġ”.[24] Riflessjonijiet jixxiebhu nsibuhom ukoll fid-Digriet tal-Konċilju dwar l-appostolat tal-lajċi.[25] L-istess dokument jafferma kif dawn id-doni m’għandhomx jitqiesu bħala xi għażla fil-ħajja tal-Knisja li wieħed jista’ ma jagħmilx; pjuttost “kull Nisrani, għaliex jirċievi dawn id-doni, anki l-aktar sempliċi, ikollu d-dritt u d-dmir li jeżerċitahom għall-ġid tal-bnedmin u tal-Knisja, kemm fl-istess Knisja u fid-dinja, bil-libertà tal-Ispirtu”.[26] Għalhekk, il-kariżmi awtentiċi jitqiesu bħala doni ta’ importanza essenzjali għall-ħajja u l-missjoni tal-Knisja. Fl-aħħar nett, hu kostanti fit-tagħlim tal-Konċilju l-għarfien tar-rwol essenzjali tar-ragħajja fid-dixxerniment tal-kariżmi u għat-tħaddim ordnat tagħhom fi ħdan il-komunjoni ekkleżjali.[27]

 

Il-Maġisteru post-Konċiljari

10. Fil-perjodu ta’ wara l-Konċilju Vatikan II, l-interventi tal-Maġisteru dwar dan is-suġġett kotru bis-sħiħ.[28] Tat sehemha f’dan il-vitalità dejjem tikber ta’ movimenti ġodda, aggregazzjonijiet tal-fidili u komunitajiet ekkleżjali, flimkien mal-esiġenza li jiġi ppreċiżat il-post tal-ħajja kkonsagrata fi ħdan il-Knisja.[29] Ġwanni Pawlu II fil-Maġisteru tiegħu insista partikularment fuq il-prinċipju tal-ko-essenzjalità ta’ dawn id-doni: “Iżjed minn darba sħaqt fuq kif fil-Knisja m’hemmx kuntrast jew kontrappożizzjoni bejn id-dimensjoni istituzzjonali u d-dimensjoni kariżmatika, li tagħha l-Movimenti huma espressjoni qawwija. It-tnejn li huma huma ko-essenzjali għall-qafas divin tal-Knisja mwaqqfa minn Ġesù, għax flimkien jikkonkorru biex jagħmlu preżenti l-misteru ta’ Kristu u l-ħidma salvifika tiegħu fid-dinja”.[30] Il-Papa Benedittu XVI, mhux biss saħaq fuq il-koessenzjalità tagħhom, imma niżel iktar fil-fond tal-affermazzjoni tal-predeċessur tiegħu, u fakkar li “fil-Knisja anki l-istituzzjonijiet essenzjali huma kariżmatiċi u min-naħa l-oħra l-kariżmi għandhom b’xi mod jew ieħor jistituzzjonalizzaw ruħhom biex ikollhom koerenza u kontinwità. Hekk, iż-żewġ dimensjonijiet, li oriġinaw mill-istess Spirtu s-Santu għall-istess Ġisem ta’ Kristu, jikkonkorru flimkien biex jagħmlu preżenti l-misteru u l-opra salvifika ta’ Kristu fid-dinja”.[31] Id-doni ġerarkiċi u dawk kariżmatiċi ilhom f’relazzjoni reċiproka bejniethom sa mill-bidu tagħhom. Fl-aħħar nett, il-Qdusija Tiegħu Franġisku fakkarna fl-“armonija” li l-Ispirtu joħloq bejn id-diversi doni, u reġa’ sejjaħ lill-aggregazzjonijiet kariżmatiċi għall-ftuħ missjunarju, għall-ubbidjenza meħtieġa lejn ir-ragħajja u għall-immanenza ekkleżjali,[32] għax “hu fi ħdan il-komunità li jinbtu u jwarrdu d-doni li jxerred fuqna l-Missier; u hu f’ġuf il-komunità li nitgħallmu nagħrfuhom bħala sinjal ta’ mħabbtu għal uliedu kollha”.[33] Għalhekk hu ċar li fil-Maġisteru ekkleżjali riċenti nistgħu naraw qbil dwar il-koessenzjalità bejn id-doni ġerarkiċi u dawk kariżmatiċi. Kemm jekk nippruvaw inqegħduhom kontra xulxin, u kemm jekk nippruvaw ngħaqqduhom bħala ħaġa waħda, dan ikun sintomu ta’ għarfien żbaljat jew insuffiċjenti tal-ħidma tal-Ispirtu s-Santu fil-ħajja u fil-missjoni tal-Knisja.

 

III. Il-fundament teoloġiku tar-relazzjoni bejn doni ġerarkiċi u kariżmatiċi

 

Xefaq Trinitarju u Kristoloġiku tad-doni tal-Ispirtu s-Santu

11. Biex nistgħu nifhmu r-raġunijiet profondi tar-relazzjoni bejn doni ġerarkiċi u kariżmatiċi tajjeb li nfakkru fil-bażi teoloġika tagħha. Fil-fatt, il-ħtieġa li negħlbu kull konfrontazzjoni sterili jew tgħaqqid estrinsiku bejn doni ġerarkiċi u kariżmatiċi, titlobha l-istess ekonomija tas-salvazzjoni, li tiġbor fiha r-relazzjoni intrinsika bejn il-missjonijiet tal-Verb inkarnat u tal-Ispirtu s-Santu. Fir-realtà, kull don tal-Missier jimplika r-riferiment għall-azzjoni konġunta u differenzjata tal-missjonijiet divini: kull don ġej mill-Missier, permezz tal-Iben, fl-Ispirtu s-Santu. Id-don tal-Ispirtu fil-Knisja hu marbut mal-missjoni tal-Iben, u jitwettaq b’mod insuperabbli fil-misteru tal-Għid tiegħu. Ġesù stess jorbot it-twettiq tal-missjoni tiegħu mal-fatt li hu jibgħat l-Ispirtu fil-komunità ta’ dawk li jemmnu.[34] Għalhekk l-Ispirtu s-Santu ma jista’ bl-ebda mod jinawgura ekonomija differenti minn dik tal-Logos divin inkarnat, mislub u rxoxt.[35] Fil-fatt, l-ekonomija sagramentali kollha tal-Knisja hi t-twettiq pnewmatoloġiku tal-Inkarnazzjoni: għalhekk l-Ispirtu s-Santu jitqies mit-Tradizzjoni bħala r-ruħ tal-Knisja, Ġisem ta’ Kristu. L-azzjoni ta’ Alla fl-istorja timplika dejjem ir-relazzjoni bejn l-Iben u l-Ispirtu s-Santu, li Irinew ta’ Lyons suġġestivament isejjaħ “iż-żewġ dirgħajn tal-Missier”.[36] F’dan is-sens, kull don tal-Ispirtu ma jistax għajr ikun f’relazzjoni mal-Verb magħmul bniedem.[37]

 

Għalhekk, ir-rabta oriġinali bejn id-doni ġerarkiċi, mogħtija bil-grazzja sagramentali tal-Ordni, u d-doni kariżmatiċi, imqassma b’mod ħieles mill-Ispirtu s-Santu, għandha l-aqwa għeruq tagħha fir-relazzjoni bejn il-Logos divin inkarnat u l-Ispirtu s-Santu, li hu dejjem Spirtu tal-Missier u tal-Iben. Propju biex nevitaw viżjonijiet teoloġiċi ekwivoċi li jħarsu lejn “Knisja tal-Ispirtu”, differenti u mifruda mill-Knisja ġerarkika-istituzzjonali, jeħtieġ nagħfsu fuq kif iż-żewġ missjonijiet divini jimplikaw lil xulxin f’kull don mogħti lill-Knisja. Fir-realtà, il-missjoni ta’ Ġesù Kristu timplika, diġà fi ħdanha, l-azzjoni tal-Ispirtu. Ġwanni Pawlu II, fl-Ittra enċiklika tiegħu fuq l-Ispirtu s-Santu, Dominum et vivificantem, kien wera l-importanza deċiżiva tal-azzjoni tal-Ispirtu fil-missjoni tal-Iben.[38] Benedittu XVI niżel iktar fil-fond ta’ dan fl-Eżortazzjoni appostolika Sacramentum caritatis, meta fakkar li l-Paraklitu “li diġà ħadem fil-ħolqien (ara Ġen 1:2), hu preżenti b’mod sħiħ fil-ħajja kollha tal-Verb inkarnat”. Ġesù Kristu “tnissel mill-Verġni Marija bil-ħidma tal-Ispirtu s-Santu (ara Mt 1:18; Lq 1:35); fil-bidu tal-missjoni pubblika tiegħu, fuq ix-xatt tal-Ġordan, rah nieżel fuqu f’għamla ta’ ħamiema (ara Mt 3:16 u par); f’dan l-istess Spirtu, hu jaġixxi, jitkellem u jfaħħar lil Alla (ara Lq 10:21); u fih li hu jista’ joffri lilu nnifsu (ara Lhud 9:14). Fl-hekk imsejħa ‘diskorsi tat-tluq’, li nsibu fi Ġwanni, Ġesù jqiegħed f’relazzjoni ċara d-don ta’ ħajtu fil-Misteru tal-Għid mad-don tal-Ispirtu lil dawk li kienu tiegħu (ara Ġw 16:7). Meta rxoxta, bis-sinjali tal-Passjoni fuq ġismu, hu seta’ jsawwab l-Ispirtu (ara Ġw 20:22), u hekk ta lid-dixxipli tiegħu sehem fl-istess missjoni tiegħu (ara Ġw 20:21). Imbagħad kien dan l-Ispirtu li għallimhom kollox u fakkarhom f’dak kollu li Kristu qal (ara Ġw 14:26), għax hu xogħlu, bħala Spirtu ta’ verità (ara Ġw 15:26), li juri lid-dixxipli l-verità kollha (ara Ġw 16:13). Fir-rakkont tal-Atti, l-Ispirtu jinżel fuq l-Appostli miġbura fit-talb ma’ Marija dakinhar ta’ Għid il-Ħamsin (ara 2:1-4), u jħeġġiġhom għall-missjoni li jxandru l-Bxara t-tajba lill-ġnus kollha”.[39]

 

L-azzjoni tal-Ispirtu s-Santu fid-doni ġerarkiċi u kariżmatiċi

12. Meta nħarsu lejn ix-xefaq Trinitarju u Kristoloġiku tad-doni divini, niġu mdawla anki fuq ir-relazzjoni bejn doni ġerarkiċi u kariżmatiċi. Fil-fatt, fid-doni ġerarkiċi, marbuta mas-sagrament tal-Ordni, tidher quddiem nett ir-relazzjoni mal-ħidma salvifika ta’ Kristu, bħal ngħidu aħna t-twaqqif tal-Ewkaristija (ara Lq 22:19s; 1 Kor 11:25), is-setgħa tal-maħfra tad-dnubiet (ara Ġw 20:22s), il-mandat appostoliku bid-dmir li jevanġelizzaw u jgħallmu (ara Mk 16:15s; Mt 28:18-20); daqstant ieħor jidher li l-ebda sagrament ma jista’ jingħata mingħajr l-azzjoni tal-Ispirtu s-Santu.[40] Min-naħa l-oħra d-doni kariżmatiċi msawba mill-Ispirtu, “li jonfoħ fejn irid hu” (Ġw 3:8) u jqassam id-doni tiegħu “kif jogħġbu” (1 Kor 12:11), huma oġġettivament f’relazzjoni mal-ħajja ġdida fi Kristu, għax “kull wieħed minnkom” (1 Kor 12:27) hu membru ta’ Ġismu. Għalhekk, biex nifhmu sew id-doni kariżmatiċi, dan irridu nagħmluh f’riferiment għall-preżenza ta’ Kristu u għall-qadi tiegħu; kif afferma Ġwanni Pawlu II, “il-veri kariżmi ma jistgħux għajr iressquna għal-laqgħa ma’ Kristu fis-Sagramenti”.[41] Għalhekk id-doni ġerarkiċi u dawk kariżmatiċi jidhru magħquda flimkien f’riferiment għar-relazzjoni intrinsika bejn Ġesù Kristu u l-Ispirtu s-Santu. Il-Paraklitu hu fl-istess waqt Dak li jxerred b’mod effikaċi, permezz tas-Sagramenti, il-grazzja salvifika offruta minn Kristu li miet u rxoxta, u Dak li jqassam il-kariżmi. Fit-tradizzjoni liturġika tal-Insara tal-Lvant, u speċjalment f’dik Sirjaka, ir-rwol tal-Ispirtu s-Santu, irrappreżentat fix-xbieha tan-nar, jgħin biex jidher dan kollu. It-teologu u poeta kbir Efrem tas-Sirja fil-fatt jgħid li “in-nar tal-kompassjoni niżel u għammar fil-ħobż”,[42] biex juri l-azzjoni tiegħu li tibdel, f’rabta mhux biss mad-doni imma wkoll ma’ dawk li jemmnu u jieklu mill-ħobż Ewkaristiku. Il-perspettiva Orjentali, bl-effikaċja tax-xbihat tagħha, tgħinna nifhmu kif, jekk nersqu lejn l-Ewkaristija, Kristu jagħtina l-Ispirtu. L-istess Spirtu, imbagħad, permezz tal-azzjoni tiegħu f’dawk li jemmnu, jitma’ l-ħajja tagħhom fi Kristu, u jwassalhom mill-ġdid għal ħajja sagramentali iżjed profonda, fuq kollox fl-Ewkaristija. B’dan il-mod, l-azzjoni ħielsa tat-Trinità Qaddisa fl-istorja tilħaq lil dawk li jemmnu bid-don tas-salvazzjoni u fl-istess waqt tqawwihom biex jgħaqqduh b’mod ħieles u sħiħ mal-impenn ta’ ħajjithom.

 

IV. Ir-relazzjoni bejn doni ġerarkiċi u kariżmatiċi

fil-ħajja u fil-missjoni tal-Knisja

 

Fil-Knisja bħala misteru ta’ komunjoni

13. Il-Knisja hi bħal “poplu miġmugħ mill-għaqda tal-Missier, tal-Iben u tal-Ispirtu s-Santu”,[43] fejn ir-relazzjoni bejn doni ġerarkiċi u kariżmatiċi tidher indirizzata lejn is-sehem sħiħ tal-fidili fil-komunjoni u fil-missjoni tal-evanġelizzazzjoni. Għal din il-ħajja ġdida bla ma stħaqqilna ġejna ppredestinati fi Kristu (ara Rum 8:29-31; Efes 1:4-5). L-Ispirtu s-Santu “jagħmel dik l-għaqda tal-għaġeb tal-fidili u jgħaqqadhom ilkoll fi Kristu b’mod hekk intimu illi huwa jkun il-prinċipju tal-unità tal-Knisja”.[44] Fil-fatt, hu fil-Knisja li l-bnedmin jiġu msejħa biex isiru membri ta’ Kristu[45] u hu fil-komunjoni ekkleżjali li jixxierku fi Kristu, bħala membri ta’ xulxin. Il-komunjoni dejjem hi “sehem doppju vitali: l-inkorporazzjoni tal-Insara fil-ħajja ta’ Kristu, u t-tqassim tal-istess imħabba fost il-ġemgħa kollha tal-fidili, f’din id-dinja u fl-oħra. Għaqda ma’ Kristu u fi Kristu; u għaqda fost l-Insara, fil-Knisja”.[46] F’dan is-sens il-misteru tal-Knisja jilma “fi Kristu, bħal sagrament jew sinjal u strument tal-għaqda intima ma’ Alla u tal-unità tal-ġens kollu tal-bnedmin”.[47] Hawn jidhru l-għeruq sagramentali tal-Knisja bħala misteru ta’ komunjoni: “Din fundamentalment hi l-komunjoni ma’ Alla permezz ta’ Ġesù Kristu, fl-Ispirtu s-Santu. Din il-komunjoni sseħħ fil-Kelma ta’ Alla u fis-Sagramenti. Il-Magħmudija”, f’għaqda sħiħa mal-Konfirmazzjoni, “hi l-bieb u l-bażi tal-komunjoni fil-Knisja. L-Ewkaristija hi l-għajn u l-quċċata tal-ħajja kollha tan-Nisrani”.[48] Fuq dawn is-sagramenti tal-bidu tinbena l-ħajja Nisranija u fuqhom iserrħu d-doni ġerarkiċi u kariżmatiċi. Il-ħajja tal-komunjoni ekkleżjali, hekk ordnata b’mod sħiħ, tgħix fis-smigħ kontinwu bil-fidi tal-Kelma ta’ Alla u tiġi mitmugħa mis-Sagramenti. L-istess Kelma ta’ Alla tippreżenta ruħha lilna f’rabta profonda mas-Sagramenti, b’mod partikulari mal-Ewkaristija,[49] fi ħdan l-uniku xefaq sagramentali tar-Rivelazzjoni. It-tradizzjoni tal-Lvant tara lill-Knisja, il-Ġisem ta’ Kristu, mogħtija l-ħajja mill-Ispirtu s-Santu, bħala unità ordnata, ħaġa li tesprimiha wkoll fuq il-livell tad-doni tagħha. Il-preżenza effikaċi tal-Ispirtu fil-qalb ta’ dawk li jemmnu (ara Rum 5:5) hi l-għerq ta’ din l-għaqda anki għal dawk li huma manifestazzjonijiet kariżmatiċi.[50] Fil-fatt, il-kariżmi mogħtija lill-individwi jagħmlu parti mill-istess Knisja u huma ddestinati għal ħajja ekkleżjali iktar intensa. Din il-perspettiva toħroġ anki mill-kitbiet ta’ John Henry Newman: “Hekk il-qalb ta’ kull Nisrani għandha tirrappreżenta fiċ-ċokon il-Knisja Kattolika kollha, ladarba hu Spirtu wieħed li jagħmel lill-Knisja kollha u lil kull membru tagħha t-Tempju tagħha”.[51] Dan jagħmel iktar ċara r-raġuni għaliex mhuwiex leġittimu la li nqiegħdu kontra xulxin u lanqas li ngħaqqdu qishom kienu ħaġa waħda d-doni ġerarkiċi u d-doni kariżmatiċi.

 

Fil-qosor, ir-relazzjoni bejn id-doni kariżmatiċi u l-istruttura sagramentali ekkleżjali tikkonferma l-koessenzjalità bejn doni ġerarkiċi – minnhom infushom stabbli, permanenti u irrevokabbli – u doni kariżmatiċi. Għalkemm dawn tal-aħħar fix-xejriet storiċi tagħhom qatt ma kienu garantiti għal dejjem,[52] id-dimensjoni kariżmatika qatt ma tista’ tonqos fil-ħajja u l-missjoni tal-Knisja.

 

L-identità tad-doni ġerarkiċi

14. Fl-ordni tat-tqaddis ta’ kull membru tal-Poplu ta’ Alla u tal-missjoni tal-Knisja fid-dinja, fost id-diversi doni, “l-ogħla waħda hija l-grazzja mogħtija lill-Appostli li għall-awtorità tagħhom l-Ispirtu nnifsu jissottometti saħansitra lil dawk imżejna bil-kariżmi”.[53] Ġesù Kristu nnifsu ried li jkun hemm doni ġerarkiċi biex jiżguraw li l-medjazzjoni salvifika waħdiena tiegħu taħdem fl-istess waqt kullimkien: “L-Appostli kienu mogħnija minn Kristu b’effużjoni speċjali tal-Ispirtu s-Santu li niżel fuqhom (Atti 1:8; 2:4; Ġw 20:22-23). Huma stess bit-tqegħid tal-idejn għaddew dan id-don spiritwali lill-kollaboraturi tagħhom (ara 1 Tim 4:14; 2 Tim 1:6-7)”.[54] Għalhekk, l-għoti tad-doni ġerarkiċi għandu jitlaq qabelxejn mill-milja tas-sagrament tal-Ordni, mogħtija bil-konsagrazzjoni episkopali, li tagħti “d-dmir li jqaddsu lill-oħrajn, dak li jgħallmu u jiggvernaw. Iżda dawn id-dmirijiet, min-natura tagħhom stess, ma jistgħux ikunu eżerċitati jekk mhux f’komunjoni ġerarkika mar-ras u mal-membri tal-Kulleġġ episkopali”.[55] Għalhekk, “huwa fl-isqfijiet, megħjuna mill-presbiteri, illi l-Mulej Ġesù Kristu, il-Qassis il-Kbir, huwa preżenti fost dawk li jemmnu […]; permezz tal-ministeru għoli tagħhom li huwa jxandar il-Kelma ta’ Alla lill-ġnus kollha u jamministra l-ħin kollu s-sagramenti tal-fidi lil dawk li jemmnu; permezz tal-uffiċċju tagħhom ta’ missirijiet (ara 1 Kor 4:15) huwa jgħaqqad, bi twelid sopranaturali ġdid, membri ġodda fil-ġisem tiegħu; u fl-aħħar nett, bl-għerf u bil-prudenza tagħhom, huwa jmexxi u jiddirieġi l-poplu tat-Testment il-Ġdid fil-mixja tiegħu lejn l-hena ta’ dejjem”.[56] It-tradizzjoni Nisranija tal-Lvant, hekk marbuta b’mod ħaj mal-Missirijiet tal-Knisja, dan kollu taqrah fil-kunċett partikulari tat-taxis. Skont Bażilju l-Kbir, hu ċar li l-ordinament tal-Knisja hu opra tal-Ispirtu s-Santu, u l-istess ordni (taxis) li fiha Pawlu jagħti l-lista tal-kariżmi (ara 1 Kor 12:28) “hi skont it-tqassim tad-doni mill-Ispirtu”,[57] li tindika bħala l-ewwel waħda dik tal-Appostli. Ibda mir-riferiment għall-konsagrazzjoni episkopali, nifhmu wkoll id-doni ġerarkiċi f’riferiment għall-gradi l-oħra tal-Ordni; qabelxejn dak tal-presbiteri, li huma “kkonsagrati biex jipprietkaw l-Evanġelju, jirgħu l-fidili u jiċċelebraw il-kult divin” u “taħt l-awtorità tal-isqof huma jmexxu dik il-parti tal-merħla fdata f’idejhom u jqaddsuha” u, billi jsiru huma wkoll “eżempju tal-merħla, huma għandhom jippresiedu l-komunità lokali u jservuha”.[58] Lill-isqfijiet u l-presbiteri, fis-sagrament tal-Ordni, id-dilka saċerdotali tagħmilhom “jixxiebhu ma’ Kristu l-Qassis, b’mod li jkollhom il-qawwa li jagħmlu għemil fil-persuna ta’ Kristu r-Ras”.[59] Ma’ dawn irridu nżidu d-doni mogħtija lid-djakni, “li fuqhom jitqiegħdu l-idejn ‘mhux għas-saċerdozju iżda għall-ministeru’”; u li, “imsaħħin mill-grazzja sagramentali fid-djakonija tal-liturġija, tal-predikazzjoni u tal-karità, iservu l-poplu ta’ Alla f’għaqda mal-isqof u l-presbiterju tiegħu”.[60] Fil-qosor, id-doni ġerarkiċi propji tas-sagrament tal-Ordni, fid-diversi gradi tiegħu, jingħataw biex fil-Knisja bħala komunjoni qatt ma jonqsu lil kull fidil l-offerta oġġettiva tal-grazzja fis-Sagramenti, it-tħabbira normattiva tal-Kelma ta’ Alla u l-kura pastorali.

 

L-identità tad-doni kariżmatiċi

15. Jekk bit-tħaddim tad-doni ġerarkiċi tiġi żgurata, matul l-istorja, l-offerta tal-grazzja ta’ Kristu b’riżq il-Poplu kollu ta’ Alla, il-fidili kollha huma msejħa jilqgħuha u jikkorrispondu magħha personalment fiċ-ċirkustanzi konkreti ta’ ħajjithom. Id-doni kariżmatiċi, għalhekk, jitqassmu b’mod ħieles mill-Ispirtu s-Santu biex il-grazzja sagramentali tagħmel il-frott fil-ħajja Nisranija b’mod diversifikat u fuq il-livelli kollha tagħha. Billi dawn il-kariżmi qegħdin hemm “għall-ħtiġijiet tal-Knisja u jaqblu magħha”,[61] permezz tal-għana ta’ bosta xorta tagħhom il-Poplu ta’ Alla jista’ jgħix fil-milja tagħha l-missjoni tal-evanġelizzazzjoni, billi jgħarbel is-sinjali taż-żminijiet u jinterpretahom għad-dawl tal-Vanġelu.[62] Fil-fatt, id-doni kariżmatiċi jqanqlu lill-fidili biex iwieġbu, b’libertà sħiħa u b’mod li jixraq liż-żminijiet, għad-don tas-salvazzjoni, biex jagħmlu minnhom infushom don ta’ mħabba għall-oħrajn u xhieda awtentika tal-Vanġelu quddiem il-bnedmin kollha.

 

Il-qsim tad-doni kariżmatiċi

16. F’dan il-kuntest jiswa li niftakru kemm jistgħu jkunu differenti minn xulxin id-doni kariżmatiċi, mhux biss minħabba fil-karattri speċifiċi tagħhom imma anki fil-firxa tagħhom fi ħdan il-komunjoni ekkleżjali. Id-doni kariżmatiċi “jingħataw lill-individwi, iżda jista’ jkollhom sehem minnhom oħrajn ukoll, b’mod li jkomplu minn żmien għal żmien bħala wirt għażiż u ħaj, li joħloq sura ta’ affinità spiritwali bejn in-nies”.[63] Ir-relazzjoni bejn il-karattru personali tal-kariżma u l-possibbiltà li wieħed ikollu sehem fiha tesprimi element deċiżiv tad-dinamika tagħha, għax tolqot ir-relazzjoni li fil-komunjoni ekkleżjali torbot dejjem iżjed ma’ xulxin il-persuna u l-komunità.[64] Id-doni kariżmatiċi fil-prattika tagħhom jistgħu jiġġeneraw affinità, qrubija u parentela spiritwali li permezz tagħhom il-wirt kariżmatiku, ibda mill-persuna tal-fundatur, jieħdu sehem fih u japprofonduh oħrajn, u hekk dan jagħti ħajja lil familji spiritwali fil-veru sens tal-kelma. L-aggregazzjonijiet ekkleżjali, fid-diversi xejriet tagħhom, jippreżentaw ruħhom bħala doni kariżmatiċi li jinqasmu bejn ħafna. Il-movimenti ekkleżjali u komunitajiet ġodda juru kif kariżma partikulari oriġinali tista’ tiġbor flimkien għadd ta’ fidili u tgħinhom jgħixu b’mod sħiħ il-vokazzjoni Nisranija tagħhom u l-istat ta’ ħajjithom għall-qadi tal-missjoni ekkleżjali. L-għamliet konkreti u storiċi ta’ dan il-qsim jistgħu jkunu differenti minn xulxin; raġuni għaliex minn kariżma oriġinali fil-bidu, li minnha jkun sar it-twaqqif, jistgħu joħorġu, kif turina l-istorja tal-ispiritwalità, diversi fundazzjonijiet.

 

L-għarfien min-naħa tal-awtorità tal-Knisja

17. Fost id-doni kariżmatiċi, li l-Ispirtu jqassam kif irid hu, hemm ħafna li ġew milqugħa u għexuhom persuni fi ħdan il-komunità Nisranija mingħajr l-ebda bżonn ta’ regolamentazzjoni partikulari. Imma meta kariżma tippreżenta ruħha bħala “kariżma oriġinarja” jew “fondazzjonali”, allura hemm bżonn li din ikollha rikonoxximent speċifiku, biex għana bħal dan jiġi artikulat kif inhu xieraq fil-komunjoni ekkleżjali u jingħadda fedelment fiż-żmien. Hawn jidher id-dmir deċiżiv li għandha l-Awtorità ekkleżjastika li tagħmel dixxerniment.[65] Li tagħraf l-awtentiċità tal-kariżma mhuwiex dejjem ħidma ħafifa, imma hu servizz doveruż li r-Ragħajja huma marbuta jwettqu. Fil-fatt, il-fidili għandhom id-“dritt li jiġu mgħarrfa mir-Ragħajja fuq l-awtentiċità tal-kariżmi u fuq l-affidabbiltà ta’ dawk li jidhru li qed iħaddnuhom”.[66] Għaldaqstant, l-Awtorità għandha tkun konxja minn kemm effettivament huma imprevedibbli l-kariżmi mqanqla mill-Ispirtu s-Santu, u tiżinhom skont ir-regola tal-fidi fid-dawl tal-bini tal-Knisja.[67] Dan hu proċess li jrid iż-żmien biex jiġu awtentiċizzati, b’dixxerniment serju li jwassal għall-għarfien ekkleżjali tal-ġenwinità tagħhom. Ir-realtà ta’ aggregazzjoni li tinħoloq minn kariżma għandu jingħatalha ż-żmien opportun ta’ sperimentazzjoni u ta’ maturazzjoni, li jmur lil hemm mill-ħeġġa tal-bidu u jimxi lejn arranġament iktar stabbli. Tul il-mixja kollha ta’ verifika, l-Awtorità tal-Knisja għandha ssieħeb bil-ħlewwa din ir-realtà ġdida aggregattiva. Dan irid ikun tisħib min-naħa tar-Ragħajja li qatt m’għandu jonqos, għax qatt ma għandha tonqos il-paternità ta’ dawk li fil-Knisja huma msejħa jkunu vigarji ta’ Dak li hu r-Ragħaj it-Tajjeb, li l-għożża tiegħu ma tieqaf qatt issieħeb bl-imħabba lill-merħla tiegħu.

 

Kriterji għad-dixxerniment tad-doni kariżmatiċi

18. F’dan il-qafas nistgħu nfakkru f’xi kriterji għad-dixxerniment tad-doni kariżmatiċi f’riferiment għall-aggregazzjonijiet ekkleżjali li l-Maġisteru tal-Knisja qies matul l-aħħar snin. Dawn il-kriterji għandhom l-għan li jgħinu għall-għarfien tal-ekkleżjalità awtentika tal-kariżmi.

 

a) Primat tal-vokazzjoni ta’ kull Nisrani għall-qdusija. Kull realtà li titwieled mis-sehem f’kariżma awtentika għandha dejjem tkun strument ta’ qdusija fil-Knisja u, għalhekk, ta’ tisħiħ fl-imħabba u fil-mixja awtentika lejn il-perfezzjoni tagħha.[68]

 

b) Impenn għat-tixrid missjunarju tal-Vanġelu. Ir-realtajiet kariżmatiċi awtentiċi huma “rigali tal-Ispirtu mxierka fil-ġisem tal-Knisja, li jinġibdu lejn il-qalba li hi Kristu, mnejn imbagħad b’qawwa evanġelizzatriċi jiġu indirizzati lejn kanali differenti”.[69] Għaldaqstant, “il-għan tagħhom ikun jaqbel mal-għan appostoliku tal-Knisja u jissieħeb miegħu”, biex hekk “ikun hemm vera ħeġġa missjunarja biex minn jum għal ieħor isiru dejjem  aktar  xandara  ġodda tal-Evanġelju”.[70]

 

ċ) Stqarrija tal-fidi Kattolika. Kull realtà kariżmatika għandha ssir imkien ta’ edukazzjoni fil-fidi b’mod sħiħ, “billi l-lajċi Nsara jilqgħu l-verità dwar Kristu, il-Knisja u l-bniedem, u jxandruha, b’ubbidjenza lejn il-Maġisteru tal-Knisja, li biss jista’ jfissirha b’mod awtentiku”;[71] għalhekk għandhom jiġu evitati avventuri “’l hemm (proagon) mid-duttrina u mill-komunità ekkleżjali”; fil-fatt, jekk “ma nibqgħux fihom, ma nkunux magħqudin ma’ Alla ta’ Ġesù Kristu (ara 2 Ġw 1:9)”.[72]

 

d) Xhieda ta’ komunjoni attiva mal-Knisja kollha. Dan jitlob “xirka sħiħa […] mal-Papa ‘li hu dejjem il-bidu u l-pedament li jidher tal-għaqda fil-Knisja universali’, u mal-Isqof li hu dejjem ‘il-bidu u l-pedament li jidher tal-Knisja lokali’”.[73] Dan jimplika d-“dispożizzjoni li l-Insara juru li huma  lesti jilqgħu bil-fedeltà kollha t-tagħlim tagħhom u jħarsu wkoll in-normi pastorali li jagħtu”,[74] kif ukoll “id-dispożizzjoni għall-kollaborazzjoni mal-programmi u l-attivitajiet tal-Knisja kemm dik lokali, u kemm ta’ dik nazzjonali jew universali; l-impenn fit-tagħlim tal-katekiżmu, imsieħeb ma’ tħejjija pedagoġika serja għall-edukazzjoni tal-Insara”.[75]

 

e) Għarfien u stima tal-kumplimentarjetà reċiproka ta’ komponenti kariżmatiċi oħra fil-Knisja. Minn hawn toħroġ ukoll disponibbiltà għall-kollaborazzjoni reċiproka.[76] Fil-fatt, “sinjal ċar tal-awtentiċità ta’ kariżma hi l-ekkleżjalità tagħha, il-ħila tagħha li tintegra ruħha b’armonija mal-ħajja tal-Poplu qaddis ta’ Alla għall-ġid ta’ kulħadd. Meta l-Ispirtu jqanqal xi ħaġa ġdida li tkun awtentika, din ma titfax xi dell fuq spiritwalitajiet u doni oħrajn biex tafferma lilha nfisha”.[77]

 

f) Aċċettazzjoni tal-mumenti ta’ prova fid-dixxerniment tal-kariżmi. Ladarba d-don kariżmatiku jista’ jkollu “kwantità ta’ element ġdid ta’ ħajja spiritwali għall-Knisja kollha, li għall-ewwel taf tidher ukoll skomda”, kriterju ta’ awtentiċità jidher fl-“umiltà li wieħed jissaporti l-kuntrarju: ir-relazzjoni tajba bejn il-kariżma ġenwina, il-perspettiva tal-ġdid u t-tbatija interjuri hi element storiku komuni li jorbot flimkien kariżma u salib”.[78] Meta titfaċċa t-tensjoni, dan jitlob min-naħa ta’ kulħadd il-prassi ta’ mħabba ikbar, fid-dawl ta’ komunjoni u ta’ għaqda ekkleżjali dejjem iżjed profondi.

 

g) Preżenza tal-frott spiritwali li huma l-imħabba, l-hena, is-sliem u ċerta maturità umana (ara Gal 5:22); li wieħed “jgħix aħjar il-ħajja tal-Knisja”,[79] żelu ikbar għas-“smigħ u l-meditazzjoni tal-Kelma”;[80] “il-gost imġedded fit-talb, il-kontemplazzjoni, l-imħabba għal-liturġija u għas-sagramenti,  il-ħidma favur il-vokazzjonijiet għaż-żwieġ Nisrani, għas-saċerdozju ministerjali, għall-ħajja kkonsagrata”.[81]

 

h) Dimensjoni soċjali tal-evanġelizzazzjoni. Irridu nagħrfu li, grazzi għall-impuls tal-karità, “il-kerygma għandha kontenut soċjali: fl-istess qalba tal-Vanġelu hemm il-ħajja komunitarja u l-impenn fil-konfront tal-oħrajn”.[82] Dan il-kriterju ta’ dixxerniment, li ma jirriferix esklussivament għar-realtajiet lajkali fil-Knisja, jagħfas fuq il-ħtieġa ta’ “għejun ħajja ta’ parteċipazzjoni u solidarjetà, biex fi ħdan l-istess soċjetà jkun hemm dejjem aktar kundizzjonijiet ta’ ġustizzja u ta’ fraternità”.[83] Hawnhekk għandhom sinifikat qawwi “l-isforz biex ikun hemm preżenza Nisranija fl-oqsma kollha tal-ħajja soċjali, flimkien  mat-twaqqif  u l-animazzjoni  ta’  opri  karitattivi,  kulturali u spiritwali; spirtu ta’ ċaħda għall-ġid tad-dinja u ta’ faqar evanġeliku, li minnu tiġi mħabba akbar għal kulħadd”.[84] Huwa deċiżiv ukoll ir-riferiment għad-Duttrina soċjali tal-Knisja.[85] B’mod partikulari, “mill-fidi tagħna fi Kristu li sar fqir, u kien dejjem qrib tal-foqra u l-imwarrbin, tiġi l-għożża tagħna għall-iżvilupp sħiħ ta’ dawk l-aktar imwarrbin mis-soċjetà”,[86] li ma tistax tonqos f’realtà ekkleżjali awtentika.

 

V. Il-prattika ekkleżjali tar-relazzjoni bejn doni ġerarkiċi u doni kariżmatiċi

 

19. Jeħtieġ, fl-aħħar nett, naffrontaw xi aspetti tal-prattika konkreta fil-Knisja dwar ir-relazzjoni bejn doni ġerarkiċi u dawk id-doni kariżmatiċi li jissawru f’aggregazzjonijiet kariżmatiċi fi ħdan il-komunjoni ekkleżjali.

 

Riferiment għal xulxin

20. Qabelxejn, il-prattika ta’ relazzjoni tajba bejn id-diversi doni fil-Knisja titlob li r-realtajiet kariżmatiċi jinserixxu ruħhom attivament fil-ħajja pastorali tal-Knejjes partikulari. Dan, qabelxejn, ifisser li d-diversi aggregazzjonijiet jagħrfu l-awtorità tar-ragħajja fil-Knisja bħala realtà interna għall-ħajja Nisranija, u jixxennqu b’mod sinċier li jkunu rikonoxxuti, milqugħa u eventwalment imsoffija minnhom, waqt li jingħataw għall-qadi tal-missjoni tal-Knisja. Min-naħa l-oħra, dawk li huma mogħnija bid-doni ġerarkiċi, waqt li jwettqu d-dixxerniment u t-tisħib tal-kariżmi, għandhom jilqgħu bi mħabba dak li l-Ispirtu jqanqal fi ħdan il-komunjoni ekkleżjali, u jżommuhom quddiem għajnejhom meta jiġu għall-azzjoni pastorali waqt li jagħtu valur lill-kontribut tagħhom bħala riżorsa awtentika għall-ġid ta’ kulħadd.

 

Id-doni kariżmatiċi fil-Knisja universali u partikulari

21. F’rabta mat-tixrid u mal-partikularità tar-realtajiet kariżmatiċi jeħtieġ inżommu quddiem għajnejna r-relazzjoni essenzjali u kostituttiva bejn Knisja universali u Knejjes partikulari (lokali). Hawn ta’ min jisħaq li l-Knisja ta’ Kristu, kif nistqarru fil-Kredu tal-Appostli, “hi l-Knisja universali, jiġifieri l-komunità universali tad-dixxipli tal-Mulej, preżenti u attiva fil-partikularità u d-diversità ta’ persuni, gruppi, żminijiet u postijiet”.[87] Għalhekk id-dimensjoni partikulari hi intrinsika għal dik universali, u bil-kontra; fil-fatt bejn Knejjes partikulari u Knisja universali hemm relazzjoni ta’ “interjorità reċiproka”.[88] Id-doni ġerarkiċi tas-Suċċessur ta’ Pietru, f’dan il-kuntest, hu jħaddimhom biex jiggarantixxi u jiffavorixxi l-immanenza tal-Knisja universali fil-Knejjes lokali; wara kollox l-istess kif l-uffiċċju appostoliku tal-isqfijiet individwali ma jibqax magħluq fid-djoċesi tagħhom imma hu msejjaħ jerġa’ jnixxi fil-Knisja kollha, anki permezz tal-kolleġġjalità affettiva u effettiva u fuq kollox permezz tal-komunjoni ma’ dak iċ-centrum unitatis Ecclesiæ li hu l-Isqof ta’ Ruma. Fil-fatt, hu bħala “suċċessur ta’ Pietru, huwa l-prinċipju perpetwu u viżibbli tal-unità bejn l-isqfijiet u tal-ġemgħa tal-fidili u wkoll il-fundament tagħha. L-isqfijiet, meħudin wieħed wieħed, huma l-prinċipju u l-fundament tal-unità fil-Knejjes tagħhom partikulari li huma mwaqqfa fuq ix-xhieda tal-Knisja Kattolika waħda u waħdanija”.[89] Dan jimplika li f’kull Knisja partikulari “tinsab preżenti u attiva l-Knisja ta’ Kristu, Waħda, Qaddisa, Kattolika u Appostolika”.[90] Għalhekk, ir-riferiment għall-awtorità tas-Suċċessur ta’ Pietru – il-komunjoni cum Petro et sub Petro – hu kostituttiv ta’ kull Knisja lokali.[91]

 

B’dan il-mod, il-qafas sod għar-relazzjonijiet bejn doni ġerarkiċi u kariżmatiċi hu mqiegħed fi ħdan ir-relazzjoni bejn Knisja universali u Knejjes partikulari. Fil-fatt, minn naħa, id-doni kariżmatiċi jingħataw lill-Knisja kollha; mill-oħra, id-dinamika ta’ dawn id-doni ma tistax ħlief titwettaq fis-servizz lil djoċesi konkreta, li hi “parti mill-Poplu ta’ Alla, fdata għall-kura pastorali tal-Isqof, megħjun mill-presbiterju tiegħu”.[92] Għal dan il-għan, tajjeb li wieħed jiftakar fi-każ tal-ħajja kkonsagrata; fil-fatt, din mhix realtà esterna jew indipendenti mill-ħajja tal-Knisja lokali, imma hi mod partikulari, immarkat mir-radikaliżmu tal-Vanġelu, kif tkun preżenti fi ħdanha, bid-doni speċifiċi tagħha. Il-privileġġ tradizzjonali tal-“eżenzjoni”, marbut ma’ diversi istituti ta’ ħajja kkonsagrata,[93] għandu bħala tifsira tiegħu mhux xi sovralokalità maqtugħa mir-realtà jew awtonomija mifhuma ħażin, imma interazzjoni iżjed profonda bejn id-dimensjoni universali u dik partikulari tal-Knisja.[94] Bl-istess xebh, ir-realtajiet ġodda kariżmatiċi, meta għandhom karattru sopradjoċesan, m’għandhomx iħarsu lejhom infushom b’mod għalkollox awtonomu fir-rigward tal-Knisja partikulari; pjuttost għandhom jagħnuha u jaqduha skont il-karattru partikulari tagħhom li huma jħaddnu anki lil hemm mill-konfini ta’ djoċesi waħda.

 

Id-doni kariżmatiċi u l-istati ta’ ħajja tan-Nisrani

22. Id-doni kariżmatiċi mqassma mill-Ispirtu s-Santu jistgħu jirrelataw mal-ordni sħiħ tal-komunjoni ekkleżjali, kemm f’riferiment għas-Sagramenti u kemm għall-Kelma ta’ Alla. Skont id-diversi partikularitajiet tagħhom, huma jistgħu jagħmlu ħafna frott fit-twettiq ta’ dawk id-dmirijiet li joħorġu mill-Magħmudija, mill-Griżma, miż-Żwieġ u mill-Ordni, kif ukoll jagħmlu possibbli għarfien spiritwali aqwa tat-Tradizzjoni Appostolika; li, barra milli bl-istudju u bil-predikazzjoni ta’ dawk li huma mogħnija bil-charisma veritatis certum,[95] tista’ tiġi approfondita bil-“fehma profonda li l-Insara jakkwistaw tal-ħwejjeġ spiritwali”.[96] F’din il-perspettiva jiswa li nsemmu l-argumenti fundamentali dwar ir-relazzjonijiet bejn doni kariżmatiċi u l-istati differenti ta’ ħajja, b’riferiment partikulari għas-saċerdozju komuni tal-Poplu ta’ Alla u għas-saċerdozju ġerarkiku, li “għalkemm huma differenti fl-essenza u mhux biss fil-grad, madankollu huma maħsuba għal xulxin għaliex it-tnejn, kull wieħed bil-mod tiegħu, jipparteċipaw mis-saċerdozju wieħed ta’ Kristu”.[97] Fil-fatt, dawn huma “żewġ modi ta’ sehem fis-saċerdozju waħdieni ta’ Kristu, li fih huma preżenti żewġ dimensjonijiet, li jixxierku flimkien fl-ogħla att tas-sagrifiċċju tas-salib”.[98]

 

a) L-ewwel nett jeħtieġ nagħrfu t-tjieba tad-diversi kariżmi li minnhom jinbtu aggregazzjonijiet ekkleżjali bejn il-fidili kollha, imsejħa biex jagħmlu l-frott mill-grazzja sagramentali, taħt it-treġija tar-ragħajja leġittimi. Huma jirrappreżentaw possibbiltà awtentika biex wieħed jgħix u jiżviluppa l-vokazzjoni Nisranija tiegħu.[99] Dawn id-doni kariżmatiċi jagħtu lill-fidili li jgħixu ta’ kuljum is-saċerdozju komuni tal-Poplu ta’ Alla: bħala “dixxipli ta’ Kristu, waqt li jżommu sħiħ fit-talb u jfaħħru lil Alla (ara Atti 2:42-47), joffru lilhom infushom b’sagrifiċċju ħaj, qaddis, jogħġob lil Alla (ara Rum 12:1), jagħtu xhieda ta’ Kristu kullimkien u, lil kull min jitlobhom, tifsira tat-tama li għandhom fil-ħajja ta’ dejjem (ara 1 Piet 3:15)”.[100] F’din il-linja nsibu wkoll dawk l-aggregazzjonijiet ekkleżjali li huma partikularment sinifikattivi għall-ħajja Nisranija fiż-żwieġ, li jistgħu validament “isaħħu bit-tagħlim u bil-ħidma ż-żgħażagħ u l-istess miżżewġin, speċjalment dawk li jkunu għadhom kemm iżżewġu, u jagħtuhom formazzjoni għall-ħajja familjari, soċjali u appostolika”.[101]

 

b) Anki l-ministri ordnati, bis-sehem tagħhom f’realtà kariżmatika, jistgħu jiġġeddu fis-sejħa li għandhom kemm mill-Magħmudija tagħhom, li biha saru wlied Alla, u kemm mill-vokazzjoni u l-missjoni speċifika tagħhom. F’aggregazzjoni ekkleżjali partikulari membru ordnat tal-Knisja jista’ jsib il-qawwa u l-għajnuna meħtieġa biex jgħix b’impenn ikbar dak li hu mitlub mill-ministeru speċifiku tiegħu, kemm fil-konfront tal-Poplu kollu ta’ Alla, u b’mod partikulari tal-parti li hi fdata lilu, kemm f’riferiment għall-ubbidjenza sinċiera dovuta lill-Ordinarju tiegħu.[102] Diskors jixxiebah jgħodd ukoll fil-każ ta’ kandidati għas-saċerdozju li ġejjin minn xi aggregazzjoni partikulari fil-Knisja, kif affermat fl-Eżortazzjoni postsinodali Pastores dabo vobis;[103] relazzjoni bħal din għandha tesprimi ruħha fid-doċilità li biha huwa jilqa’ l-formazzjoni speċifika tagħha, u jġorr miegħu dan l-għana ġej minn dik il-kariżma partikulari. Fl-aħħar nett, l-għajnuna pastorali li s-saċerdot jista’ joffri lil dik l-aggregazzjoni ekkleżjali, skont il-karatteristiċi tal-moviment innifsu, tista’ tingħata billi wieħed josserva dejjem ir-regimen previst fil-komunjoni ekkleżjali għall-Ordni sagri f’riferiment għall-inkardinazzjoni[104] u għall-ubbidjenza dovuta għall-Ordinarju tiegħu.[105]

 

c) Il-kontribut ta’ don kariżmatiku lis-saċerdozju tal-Magħmudija u lis-saċerdozju ministerjali hu emblematikament espress fil-ħajja kkonsagrata; bħala tali, hi tinsab fil-qalba tad-dimensjoni kariżmatika tal-Knisja.[106] Din il-kariżma, li twettaq ix-“xebh ma’ Kristu verġni, fqir u ubbidjenti”[107] bħala għamla stabbli ta’ ħajja[108] permezz tal-professjoni tal-kunsilli evanġeliċi, tingħata biex “ikun jista’ jikseb frott iżjed kotran tal-grazzja tal-Magħmudija”.[109] L-ispiritwalità tal-Istituti ta’ ħajja kkonsagrata tista’ ssir, kemm għall-fidil lajk u kemm għall-presbiteru, riżorsa tajba biex jgħix il-vokazzjoni tiegħu. Barra dan, mhux darba u tnejn, membri ta’ ħajja kkonsagrata, bil-kunsens meħtieġ tas-superjur tagħhom,[110] jistgħu jsibu fir-relazzjoni mal-aggregazzjonijiet ġodda sostenn importanti biex jgħixu l-vokazzjoni speċifika tagħhom u joffru, min-naħa tagħhom, “xhieda hienja, fidila u kariżmatika tal-ħajja kkonsagrata”, u hekk jagħtu lok għal “għana reċiproku”.[111]

 

d) Fl-aħħar nett, hu sinifikanti l-fatt li l-Maġisteru jirrikkmanda l-ispirtu tal-kunsilli evanġeliċi anki lil kull ministru ordnat.[112] Anki ċ-ċelibat, mitlub mill-presbiteri fit-tradizzjoni antika Latina,[113] hu bla dubju fil-linja tad-don kariżmatiku; primarjament dan mhuwiex ħaġa funzjonali, imma “jirrappreżenta konformazzjoni speċjali mal-istil ta’ ħajja ta’ Kristu nnifsu”,[114] fejn naraw titwettaq l-għotja sħiħa tal-persuna f’riferiment għall-missjoni mogħtija mis-sagrament tal-Ordni.[115]

 

Xejriet ta’ għarfien mill-Knisja

23. Dan id-dokument jixtieq jiċċara l-kollokazzjoni teoloġika u ekkleżjoloġika tal-aggregazzjonijiet ġodda fil-Knisja fid-dawl tar-relazzjonijiet bejn doni ġerarkiċi u doni kariżmatiċi, hekk li jiffavorixxi l-individwazzjoni konkreta tal-modalitajiet l-iżjed adegwati għall-għarfien ekkleżjali ta’ dawn tal-aħħar. Il-Kodiċi tal-Liġi Kanonika attwali jipprevedi diversi xejriet ġuridiċi ta’ għarfien għar-realtajiet ekkleżjali l-ġodda li huma mogħnija b’doni kariżmatiċi. Dawn ix-xejriet għandhom jiġu miflija b’attenzjoni,[116] u jiġu evitati każi partikulari li la jqisu sew il-prinċipji fundamentali tad-Drittu u lanqas in-natura u l-partikularitajiet tad-diversi realtajiet kariżmatiċi.

 

Mill-perspettiva tar-relazzjoni bejn doni ġerarkiċi u kariżmatiċi għandhom jiġu rrispettati żewġ kriterji fundamentali li għandhom jitqiesu flimkien u mhux b’mod separat: ir-rispett tal-partikularità kariżmatika tal-aggregazzjonijiet ekkleżjali individwali, waqt li jiġu evitati interpretazzjonijiet ġuridiċi li jissagrifikaw l-element ġdid li tkun qed iġġib magħha dik l-esperjenza speċifika. Hekk jiġi evitat li d-diversi kariżmi jitqiesu b’xi mod bħala riżorsa uniformi fi ħdan il-Knisja. b) Ir-rispett tar-regimen ekkleżjali fundamentali, b’riżq l-inseriment attiv tad-doni kariżmatiċi fil-ħajja tal-Knisja universali u partikulari, li jevita li r-realtà kariżmatika tinftiehem fuq linja parallela mal-ħajja ekkleżjali u mhux f’riferiment ordnat għad-doni ġerarkiċi.

 

Għeluq

 

24. Fl-istennija li jissawwab fuqhom l-Ispirtu s-Santu, l-ewwel dixxipli kienu fehma u qalb waħda fit-talb flimkien ma’ Marija, omm Ġesù (ara Atti 1:14). Hi laqgħet b’mod perfett u ħaddmet bi frott il-grazzji waħdiena li bihom ġiet mogħnija b’kotra bla tarf mit-Trinità Qaddisa; l-ewwel fosthom, il-grazzja li ssir Omm Alla. L-ulied kollha tal-Knisja jistgħu jistagħġbu bid-doċilità sħiħa tagħha għall-ħidma tal-Ispirtu s-Santu fiha; ħlewwa fil-fidi mingħajr xquq u fl-umiltà sħiħa tagħha. Għalhekk Marija tagħti xhieda sħiħa ta’ kif wieħed jilqa’ b’ubbidjenza u fedeltà kull don tal-Ispirtu. Barra dan, kif jgħallima l-Konċilju Vatikan II, il-Verġni Marija “fl-imħabba tagħha ta’ omm […] taħseb il-ħin kollu f’dawk l-aħwa ta’ Binha li, fit-triq tagħhom lejn is-Sema, għadhom jitħabtu fost perikli u diffikultajiet, u tibqa’ tieħu ħsiebhom sa ma jidħlu fil-patrija tal-hena”.[117] U billi hi “ħalliet l-Ispirtu jmexxiha, tul pellegrinaġġ ta’ fidi, lejn destin ta’ servizz u ħajja għammiela”, anki aħna “llum nieqfu b’ħarsitna fuqha, biex tgħinna nxandru lil kulħadd il-messaġġ tas-salvazzjoni, u biex id-dixxipli ġodda jsiru evanġelizzaturi ħabrieka”.[118] Hu għalhekk li Marija hija magħrufa bħala Omm il-Knisja u għandha mmorru mimlijin fiduċja biex, bl-għajnuna qawwija tagħha u bl-interċessjoni setgħana tagħha, il-kariżmi mqassma bil-kotra mill-Ispirtu s-Santu lill-fidili jiġu milqugħa minnhom bi ħlewwa kbira u jaħsdu l-frott tagħhom għall-ħajja u l-missjoni tal-Knisja u għall-ġid tad-dinja.

 

Il-Qdusija Tiegħu Franġisku, f’Udjenza mogħtija nhar l-14 ta’ Marzu 2016 lill-Kardinal Prefett tal-Kongregazzjoni għad-Duttrina tal-Fidi, approva l-Ittra preżenti, deċiża fis-Sessjoni Plenarja ta’ dan id-Dikasteru, u amar li ssir il-pubblikazzjoni tagħha.

 

Mogħtija Ruma, mis-Sede tal-Kongregazzjoni għad-Duttrina tal-Fidi, fil-15 ta’ Mejju 2016, Solennità ta’ Għid il-Ħamsin.

 

Kardinal Gerhard Müller

Prefett

 

+ Luis F. Ladaria, S.I.

Arċisqof Titulari ta’ Thibica

Segretarju

 

 

---