IL-PAPA
FRANĠISKU
UDJENZA
ĠENERALI
L-Erbgħa
20 ta’ Ġunju
2018
KATEKEŻI
TAL-QDUSIJA TIEGĦU L-PAPA
Katekeżi
fuq il-Kmandamenti. 2: “Għaxar Kelmiet” biex ngħixu l-Patt
Għeżież
ħuti, l-għodwa t-tajba!
Din l-udjenza qed
issir f’żewġ postijiet: aħna, hawn, fil-pjazza, u fl-Awla Pawlu
VI hemm ’il fuq minn mitejn marid li qed isegwu l-udjenza minn fuq l-iskrin.
Ilkoll flimkien insawru komunità waħda. Ejjew insellmu b’ċapċipa
lil dawk li qegħdin fl-Awla.
L-Erbgħa li
għadda bdejna ċiklu ġdid ta’ katekeżi fuq il-Kmandamenti.
Rajna kif il-Mulej Ġesù ma ġiex biex ineħħi l-Liġi,
imma biex iwassalha għall-milja tagħha. Imma jeħtieġ nifhmu
aħjar din il-perspettiva.
Fil-Bibbja, il-Kmandamenti
mhumiex hemm għalihom infushom, imma huma parti minn rabta, relazzjoni.
Il-Mulej Ġesù ma ġiex biex ineħħi l-Liġi, imma biex
iwassalha għall-milja. U hemm dik ir-relazzjoni tal-Patt[1] bejn Alla u l-Poplu
tiegħu. Fil-bidu tal-kapitlu 20 tal-ktieb tal-Eżodu naqraw – u
dan hu importanti –: “Alla kellimhom u
qalilhom dan kollu” (v. 1).
Donnu ftuħ
bħall-oħrajn, imma xejn fil-Bibbja ma hu bla tifsira. It-test ma
jgħidx: “Alla lissen dawn
il-kmandamenti”, imma “kellimhom”.
It-tradizzjoni Lhudija d-Dekalogu dejjem baqgħet issejjaħlu
“l-għaxar Kelmiet”. U t-terminu “dekalogu” proprju hekk ifisser.[2]
U sadattant għandhom għamla ta’ liġijiet,
oġġettivament huma kmandamenti. Mela għaliex l-Awatur sagru
juża, proprju hawn, it-terminu “għaxar kelmiet”? Għaliex? U ma
jgħidx “għaxar kmandamenti”?
X’differenza hemm
bejn kmand u kelma? Il-kmand hu komunikazzjoni li ma titlobx djalogu. Mill-banda
l-oħra, il-kelma hi l-mezz essenzjali tar-relazzjoni bħala djalogu. Alla l-Missier joħloq permezz
tal-kelma tiegħu, u Ibnu hu l-Kelma li saret laħam. L-imħabba
tikber permezz ta’ kliem, u hekk ukoll l-edukazzjoni u l-kollaborazzjoni.
Żewġ persuni li ma jinħabbux, ma jirnexxilhomx jikkomunikaw bejniethom.
Meta xi ħadd ikellem lill-qalb tagħna, is-solitudni tagħna
tintemm. Tirċievi kelma, issir il-komunikazzjoni, u l-Kmandamenti huma
kelmiet ta’ Alla: Alla jikkomunika lilu nnifsu f’dawn l-għaxar Kelmiet, u
jistenna t-tweġiba tagħna.
Ħaġa
nirċievu ordni, u ħaġa oħra nintebħu li xi ħadd
qed ifittex li jitkellem magħna. Djalogu hu ħafna iżjed milli
komunikazzjoni ta’ verità. Jien nista’ ngħidilkom: “Illum hu
l-aħħar jum tar-rebbiegħa, rebbiegħa sħuna, imma llum
hu l-aħħar jum”. Din hi verità, mhix djalogu. Imma jekk jien
ngħidilkom: “X’taħsbu minn din ir-rebbiegħa?”, inkun niftaħ
djalogu. Il-Kmandamenti huma djalogu. Il-komunikazzjoni sseħħ
għall-gost li wieħed jitkellem u għall-ġid konkret li
jiġi kkomunikat bejn dawk li jħobbu lil xulxin permezz ta’ dawk
il-kelmiet. Hu ġid li ma jikkonsistix f’oġġetti, imma fl-istess
persuni li jingħataw lil xulxin fid-djalogu (ara Eżortazzjoni
appostolika Evangelii gaudium, 142).
Imma din
id-differenza mhijiex ħaġa superfiċjali. Ħa naraw
x’ġara fil-bidu. It-Tentatur, ix-xitan, ried iqarraq bil-bniedem fuq hekk:
ried jikkonvinċih li Alla ma ridux jiekol mill-frott tas-siġra
tat-tajjeb u l-ħażin, biex iżommu taħtu. L-isfida din hi:
l-ewwel norma li Alla ta lill-bniedem hi l-impożizzjoni ta’ despota li
jipprojbixxi u jross, jew l-għożża ta’ missier li qed jieħu
ħsieb taċ-ċkejknin tiegħu u jrid iħarishom mill-qerda
tagħhom infushom? Hi kelma jew hi kmand? L-aktar traġika
mill-ħafna gidbiet li s-serp jgħid lil Eva hu meta jġagħalha
taħseb f’Alla għajjur: “U le, dak Alla għax jgħir
għalikom” – f’Alla possessiv – “Alla ma jridkomx ħielsa”. Il-fatti
traġikament juru li s-serp gideb (ara Ġen 2:16-17; 3:4-5),
bellagħhielhom li kelma ta’ mħabba kienet ordni.
Il-bniedem isib
ruħu f’salib it-toroq: Alla qed jimponi fuqi jew qed jieħu
ħsiebi? Il-kmandamenti tiegħu huma biss liġi jew fihom kelma, biex jieħu ħsiebi? Alla
hu sid jew Missier? Alla hu Missier: tinsewhx dan. Anki fis-sitwazzjonijiet
l-aktar koroh, żommu f’moħħkom dejjem li għandna Missier li
jħobbna lkoll. Aħna sudditi jew ulied? Din it-taqbida, ġo fina u
barra minna, tippreżenta ruħha l-ħin kollu: elf darba jkollna
nagħżlu bejn mentalità ta’ lsiera u mentalità ta’ wlied.
Il-kmandament hu tas-sid, il-kelma hi tal-Missier.
L-Ispirtu s-Santu
hu Spirtu ta’ wlied, hu l-Ispirtu ta’ Ġesù. Spirtu ta’ lsiera ma jistax
ħlief jilqa’ l-Liġi b’mod oppressiv, u jista’ jipproduċi
żewġ riżultati kontra xulxin: jew ħajja magħmula minn
dmirijiet u minn obbligi, jew reazzjoni vjolenti u ta’ rifjut.
Il-Kristjaneżmu hu kollu mod ta’ kif ngħaddu mill-ittra tal-Liġi
għall-Ispirtu li jagħti l-ħajja (ara 2 Kor 3:6-17). Ġesù hu
l-Kelma tal-Missier, mhuwiex il-kundanna tal-Missier. Ġesù ġie biex
isalva, bil-Kelma tiegħu, mhux biex jikkundannana.
Tintebaħ
raġel jew mara jkunux għamlu din il-qabża jew le. In-nies tintebaħ
jekk Nisrani jkunx jirraġuna ta’ iben jew ta’ lsir. U aħna stess
niftakru jekk l-edukaturi tagħna ħadux ħsiebna bħal
missirijiet u ommijiet, jew jekk biss imponewx fuqna regoli. Il-Kmandamenti
huma l-mixja lejn il-libertà, għax huma l-kelma tal-Missier li f’din
il-mixja jrid jeħlisna.
Id-dinja
m’għandhiex bżonn ta’ legaliżmu, imma ta’ min iħobbha.
Għandha bżonn ta’ Nsara b’qalb ta’ wlied.[3]
Għandha bżonn ta’ Nsara bil-qalb ta’ wlied: tinsewxh dan.
miġjuba mit-Taljan għall-Malti minn
Francesco Pio Attard