Stampa t-test kollu tal-intervista ⇨ Ara l-oriġinal fil-Corriere della Sera ⇨
“Jien bniedem normali li nħossni kuntent ngħix ta’ qassis”
Il-Papa Franġisku f’intervista minn Ferrucio de Bartoli tal-Corriere della Sera,
5 ta’ Marzu 2014
Miġjuba mit-Taljan għall-Malti minn Francesco Pio Attard
Għaddiet sena minn dik is-sempliċi “Il-lejla t-tajba” li messet qalb id-dinja kollha.
Il-medda ta’ tnax-il xahar hekk intensi – u mhux għall-ħajja tal-Knisja biss – bi tbatija żżomm fi ħdanha l-ħsad kbir ta’ ħwejjeġ ġodda u tant sinjali qawwija ta’ l-innovazzjoni pastorali ta’ Franġisku. Qegħdin f’kamra ċkejkna f’Santa Marta. Fiha tieqa waħda li tagħti għal fuq bitħa ċkejkna fuq ġewwa tal-bini mnejn tidher roqgħa żgħira tas-sema kaħlan. Il-ġurnata hi sabiħa ħafna, donnha r-Rebbiegħa, pjuttost sħuna. F’daqqa waħda minn bieb minnhom jitfaċċa l-Papa, kważi b’sorpriża, b’dehra trankwilla u ferrieħa fuq wiċċu. Jitbissem malli jilmaħ tant recorders li ġurnalist qiegħed fuq il-mejdina bl-inkwiet li jista’ jinsa xi ħaġa milli jkun sema’! “Jaħdmu? Iva? Tajjeb”. L-evalwazzjoni ta’ sena sħiħa? Le, l-evalwazzjonijiet ma jogħġbuhx. “Nagħmilhom biss kull ħmistax, mal-konfessur tiegħi”.
Santità, int kultant iċċempel lil min jitolbok l-għajnuna. U xi drabi ma jemmnukx.
Iva, ġratli. Meta wieħed iċempel, dan jagħmlu għax jixtieq jitkellem, għandu xi mistoqsija x’jagħmel, parir x’jitlob. Meta kont għadi saċerdot fi Buenos Aires, kien iżjed sempliċi nagħmilha. U baqgħet drawwa tiegħi. Servizz. Inħossu ġo fija. Naturalment, issa m’hux daqshekk faċli nagħmilha, meta hemm tant nies li jiktbuli.
U hemm xi persuna li kkuntattjatek, xi laqgħa li għadek tiftakar b’għożża partikulari?
Waħda mara armla, ta’ tmenin sena, li kienet tilfet lil binha. Kitbitli. U issa kull xahar inċemplilha naqra. Tieħu gost. Jien saċerdot. U hekk nieħu gost ngħix.
Ir-relazzjonijiet tiegħek mal-predeċessur tiegħek. Qatt tlabtu xi parir lil Benedittu XVI?
Iva. Il-Papa Emeritu m’hux xi statwa f’mużew. Hu istituzzjoni. Ma konniex imdorrijin hekk. Sittin jew sebgħin sena ilu, l-Isqof Emeritu ma kienx jeżisti. Inħoloq wara l-Konċilju. Il-lum hu istituzzjoni. L-istess ħaġa għad trid tiġri fil-każ tal-Papa Emeritu. Benedittu hu l-ewwel wieħed u forsi għad ikun hemm oħrajn. Ma nafux. Hu prudenti, umli, jibqa’ lura biex ma jiddisturbax. Dwar dan tkellimna u flimkien iddeċidejna li jkun aħjar jekk jiltaqa’ man-nies, joħroġ u jieħu sehem fil-ħajja tal-Knisja. Ġie hawn darba għat-tberik ta’ l-istatwa ta’ San Mikiel Arkanġlu, imbagħad għall-pranzu f’Santa Marta u, wara l-Milied, stedintu jieħu sehem fil-Konċistorju u hu aċċetta. L-għerf tiegħu hu don minn Alla. Kien hemm min riedu jirtira f’abbazija Benedittina ’l bogħod mill-Vatikan. Jiena ġewni f’moħħi n-nanniet li bl-għerf tagħhom, bil-pariri tagħhom isaħħu l-familja u ma jixirqilhomx li jispiċċaw f’dar tax-xjuħ.
Il-mod ta’ kif int qed tmexxi lill-Knisja jidhrilna li hu dan: int tisma’ lil kulħadd u tiddeċiedi waħdek. Ftit jew wisq bħall-Ġeneral tal-Ġiżwiti. Il-Papa hu bniedem ta’ waħdu?
Iva u le. Nifhem xi trid tgħidli. Il-Papa m’hux waħdu fix-xogħol tiegħu għax miegħu għandu ħafna li jagħtuh il-pariri. U kien ikun bniedem ta’ waħdu kieku jiddeċiedi mingħajr ma jisma’ jew jippretendi biss li qed jisma’. Imma jiġi l-mument li fih ikollu jiddeċiedi, ipoġġi l-firma fuq il-karta, u hawn hu waħdu bis-sens tiegħu ta’ responsabbiltà.
Int ġibt miegħek il-ġdid, ikkritikajt ċerti mġibiet tal-kleru, heżżiżt il-Kurja. Mhux mingħajr reżistenza u xi oppożizzjoni. Il-Knisja diġà nbidlet kif xtaqtha int sena ilu?
Jien f’Marzu li għadda ma kelli l-ebda pjan għal bidla fil-Knisja. Ma kontx qed nistenna dan it-trasferiment ta’ djoċesi, ħa ngħidu hekk. Bdejt immexxi billi nipprova nqiegħed fil-prattika dak li kien ħareġ mid-dibattitu bejn il-kardinali fid-diversi kongregazzjonijiet li kienu ltaqgħu. Fil-mod kif naġixxi nistenna lill-Mulej jispirani. Ħa nagħtik eżempju. Kien sar xi diskors dwar il-kura spiritwali tal-persuni li jaħdmu fil-Kurja, u bdejna nagħmlu l-irtiri spiritwali. Kellha tingħata aktar importanza lill-Eżerċizzi Spiritwali ta’ kull sena: kulħadd għandu dritt jgħaddi ħamest ijiem fis-silenzju u l-meditazzjoni, waqt li qabel fil-Kurja kienu jisimgħlu tliet priedki kuljum u mbagħad ikomplu għaddejjin bix-xogħol.
Il-ħlewwa u l-ħniena huma l-essenza tal-messaġġ pastorali tiegħek…
U tal-Vanġelu. Din hi l-qalba tal-Vanġelu. Inkella ma nifhmuhx lil Ġesù Kristu, il-ħlewwa tal-Missier li jibagħtu biex jismagħna, biex ifejjaqna, biex jifdina.
Imma nftiehem dan il-messaġġ? Int għidt li l-“Franġiskumanija” m’hix sa tibqa’ fit-tul. Hemm xi ħaġa fl-immaġni pubblika tiegħek li ma togħġbokx?
Nieħu gost inkun qalb in-nies, ma’ min qed ibati, immur inżur il-parroċċi. Ma jogħġbunix l-interpretazzjonijiet ideoloġiċi, ċerta mitoloġija tal-Papa Franġisku. Meta, ngħidu aħna, jingħad li dan joħroġ mill-Vatikan bil-lejl biex imur jagħti x’jieklu lill-foqra li jorqdu f’Via Ottaviano. Qatt ma ħabat ma’ moħħi. Sigmund Freud, jekk ma niżbaljax, kien jgħid li f’kull idealizzazzjoni hemm aggressjoni. Li tpinġi lill-Papa donnu kien xi Superman, speċi ta’ stilla, għalija hi offiża. Il-Papa hu bniedem li jidħak, jibki, jorqod trankwill u għandu ħbieb bħal kulħadd. Persuna normali.
Nostalġija għall-Arġentina tiegħek?
Il-verità hi li m’għandix nostalġija. Nixtieq nista’ mmur nara lil oħti, li hi marida, l-aħħar waħda minna l-ħamsa. Nixtieq nista’ naraha, imma dan ma jiġġustifikax vjaġġ lejn l-Arġentina: inċemplilha bit-telefon u dan hu biżżejjed. Ma naħsibx li ħa mmur qabel l-2016, għax fl-Amerika Latina diġà kont, f’Rio. Issa rrid immur l-Art Imqaddsa, l-Asja, imbagħad l-Afrika.
Għadek kemm ġeddidt il-passaport Arġentin. Int dejjem tibqa’ Kap ta’ Stat.
Ġeddidtu għax kien ħa jiskadi.
Dejquk dawk l-akkużi ta’ Marksiżmu, fuq kollox Amerikani, wara l-pubblikazzjoni ta’ l-“Evangelii gaudium”?
Lanqas xejn. Qatt ma qsamt fl-ideoloġija Marksista, għax m’hix minnha, imma ltqajt ma’ ħafna persuni bravi li jipprofessaw il-Marksiżmu.
L-iskandli li fnew il-ħajja tal-Knisja b’xorti tajba issa huma storja. Dwar it-tema delikata ta’ l-abbużi tal-minorenni, sarlek appell ippubblikat fuq “Il Foglio” u ffirmat fost l-oħrajn mill-filosfi Besançon u Scruton, biex int issemma’ leħnek kontra l-fanatiżmi u l-kuxjenza ħażina tad-dinja sekularizzata li ftit li xejn tirrispetta t-tfal.
Irrid ngħid żewġ affarijiet. Il-każi ta’ abbużi huma terribbli għax iħallu feriti qawwija ħafna. Benedittu XVI kien kuraġġjuż ħafna u fetaħ it-triq. Il-Knisja f’din it-triq għamlet ħafna. Forsi iżjed minn kulħadd. L-istatistika dwar il-fenomenu tal-vjolenza fuq it-tfal hi impressjonanti, imma turi wkoll b’mod ċar li l-parti l-kbira ta’ l-abbużi jseħħu f’ambjenti familjari jew ta’ l-ambjent tal-qrib. Il-Knisja Kattolika forsi hi l-unika istituzzjoni pubblika li ħadet passi bi trasparenza u responsabbiltà. Ħadd iżjed ma għamel aktar. U safrattant il-Knisja biss ġiet attakkata.
Santità, int tgħid li “il-foqra jevanġelizzawna”. Hemm xi osservaturi li l-attenzjoni għall-faqar, il-marka l-iżjed qawwija li qed iħalli l-messaġġ pastorali tiegħek, jarawha bħala stqarrija ta’ pawperiżmu [speċi ta’ eżaltazzjoni spiritwali tal-faqar]. Il-Vanġelu ma jikkundannax li wieħed ikollu l-ġid. U Żakkew, li kien għani, għamel ħafna karità.
Il-Vanġelu jikkundanna l-kult tal-ġid. Il-pawperiżmu hu waħda mill-interpetazzjonijiet kritiċi. Fil-Medjuevu kien hemm ħafna kurrenti pawperistiċi. San Franġisk b’ġenjalità kbira rnexxielu jqiegħed it-tema tal-faqar fil-kuntest tal-mixja evanġelika. Ġesù jgħid li ma nistgħux naqdu żewġ sidien, Alla u l-Ġid Materjali. U meta għad niġu ġġudikati fil-ġudizzju tal-aħħar (Mt 25), li jiswa hu kemm konna qrib tal-foqra. Il-faqar ibegħidna mill-idolatrija, jiftaħ il-bibien għall-Providenza. Żakkew jgħaddi nofs ġidu lill-foqra. U lil min iżomm l-imħażen mimlija bl-egoiżmu tiegħu, il-Mulej fl-aħħar jagħtih il-kont f’idejh. Dak li naħseb dwar il-faqar għidtu tajjeb fl-Evangelii gaudium.
Int għidt li fil-globalizzazzjoni, fuq kollox dik finanzjarja, hemm xi ftit mill-ħażen li qed jifni l-umanità. Imma l-globalizzazzjoni refgħet miljuni ta’ nies mill-miżerja. Tat tama, sentiment rari li mhux ta’ min jifxlu ma’ l-ottimiżmu.
Hu minnu, il-globalizzazzjoni salvat lil ħafna nies mill-faqar, imma kkundannat lil tant oħrajn għall-mewt bil-ġuħ, għax b’din is-sistema ekonomika hi ssir selettiva. Il-globalizzazzjoni li għandha f’moħħha l-Knisja m’hix dik li tixbah lil globu, fejn kull punt hu mbiegħed bl-istess mod miċ-ċentru u li allura fiha l-popli jitilfu dak li hu speċifikament tagħhom, imma tixbah lil priżma, bid-diversi wċuħ tagħha, fejn allura kull poplu jżomm il-kultura, l-ilsien, ir-reliġjon, l-identità tiegħu. Il-globalizzazzjoni “globali” li għandna l-lum, ekonomika u fuq kollox finanzjarja, qed tipproduċi ħsieb wieħed, ħsieb dgħajjef. Fiċ-ċentru m’għadx hemm il-persuna umana, imma l-flus biss.
It-tema tal-familja hi ċentrali fil-ħidma tal-Kunsill tat-tmien kardinali. Minn meta ħarġet l-eżortazzjoni “Familiaris consortio” ta’ Ġwanni Pawlu II inbidlu ħafna affarijiet. Għandna quddiemna żewġ sinodi. Qed nistennew ħafna affarijiet ġodda. Dwar id-divorzjati int għidt li m’għandniex nikkundannawhom imma ngħinuhom.
Hi mixja twila li l-Knisja għandha quddiemha. Proċess li l-Mulej iridu. Tliet xhur wara l-elezzjoni tiegħi ħarġu t-temi għas-Sinodu, u pproponew li niddiskutu fuq x’effett qed iħalli Ġesù fuq il-bniedem tal-lum. Imma fl-aħħar, wara żviluppi gradwali fil-ħsieb li ħadu ż-żmien tagħhom – li għalija kienu sinjali tar-rieda ta’ Alla – ġiet magħżula t-tema tal-familja li għaddejja minn kriżi serja ħafna. Diffiċli tifformaha. Ftit żgħażagħ jidħlu għaż-żwieġ. Għandna ħafna familji separati fejn il-proġett ta’ ħajja komuni spiċċa falla. L-ulied qed ibatu ħafna. Aħna rridu nagħtu tweġiba. Imma biex nagħmlu dan, jeħtieġ l-ewwel nirriflettu ħafna fil-fond.
Dan hu li l-Konċistorju u s-Sinodu qed jagħmlu. Irridu nevitaw li nibqgħu fuq il-qoxra. It-tentazzjoni li kull problema nsolvuha bil-każistika hi żball, simplifakazzjoni ta’ ħwejjeġ wisq aktar profondi, kif kienu jagħmlu l-Fariżej, teoloġija wisq tal-qoxra. Hu fid-dawl tar-riflessjoni profonda li nistgħu naffrontaw b’mod serju s-sitwazzjonijiet partikulari, anki dawk tad-divorzjati, bi profondità pastorali.
Għaliex id-diskors li għamel il-Kardinal Walter Kasper fl-aħħar Konċistorju (abbiss bejn duttrina fuq iż-żwieġ u l-familja u l-ħajja reali ta’ ħafna Nsara) qasmet daqshekk lill-kardinali? Kif taħseb li l-Knisja wara dawn is-sentejn ta’ mixja iebsa tista’ tasal għal kunsens wiesa’ u seren? Jekk id-duttrina hi sħiħa, għaliex hemm bżonn tad-dibattitu?
Il-Kardinal Kasper ta preżentazzjoni sabiħa u profonda, li dalwaqt tiġi ppubblikata bil-Ġermaniż, u affronta ħames punti; il-ħames wieħed kien tal-każijiet fejn ikun hemm it-tieni żwieġ. L-inkwiet tiegħi kien ikun kieku fil-Konċistorju ma kellniex diskussjoni qawwija, għax ma kien ikun sewa għal xejn. Il-kardinali kienu jafu li setgħu jgħidu dak li riedu, u ppreżentaw bosta fehmiet differenti, li huma ta’ għana kbir. Mill-konfront fratern u miftuħ jistagħna l-ħsieb teoloġiku u pastorali. Dan m’hix ħaġa li tbeżżagħni, anzi nfittixha.
Mhux daqshekk lura fiż-żmien konna mdorrijin nisimgħu bl-hekk imsejħa “valuri mhux negozjabbli”, fuq kollox fil-bijoetika u fil-morali sesswali. Int ma qbadtx dan il-metodu. Il-prinċipji duttrinali u morali ma nbidlux. Din l-għażla tiegħek forsi għamiltha biex tindika stil b’bixra inqas ta’ preċetti u iżjed ta’ rispett lejn il-kuxjenza personali?
Qatt ma fhimtha l-espressjoni “valuri mhux negozjabbli”. Il-valuri huma valuri u daqshekk, ma nistgħux ngħidu li fost is-subgħajn ta’ l-id hemm wieħed inqas bżonnjuż mill-oħrajn. Għalhekk ma nifhimx f’liema sens jista’ jkun hemm valuri negozjabbli. Dak li ridt ngħid dwar it-tema tal-ħajja, niżżiltu fl-eżortazzjoni Evangelii gaudium.
Ħafna pajjiżi qed jirregolaw l-unjonijiet ċivili. Din hi triq li l-Knisja tista’ tifhem? Imma sa liema punt?
Iż-żwieġ hu bejn raġel u mara. L-Istati lajċisti jridu jiġġustifikaw l-unjonijiet ċivili biex jirregolaw għadd ta’ sitwazzjonijiet ta’ konvivenza, imqanqla mill-esiġenza li jirregolaw aspetti ekonomiċi bejn il-persuni, bħal ngħidu aħna biex jiżguraw l-assistenza sanitarja. Qed nitkellmu dwar pattijiet ta’ konvivenza ta’ ħafna xorta, li lanqas naf nelenka d-diversi għamliet tagħhom. Wieħed irid jara l-każi differenti u jivvalutahom fil-varjetà tagħhom.
Kif biħsiebek tippromovi r-rwol tal-mara fil-Knisja?
Anki hawn, il-każistika ma tgħinx. Hu minnu li l-mara tista’ u għandha tkun iżjed preżenti hemm fejn qed jittieħdu d-deċiżjonijiet fil-Knisja. Imma din jien insejħilha promozzjoni ta’ xejra funzjonali. B’hekk biss ma tantx inkunu mxejna. Pjuttost hemm bżonn naħsbu li l-Knisja hi grammatikalment femminili: hi femminili minn għeruqha. It-teologu kbir Urs von Balthasar niżel ħafna fil-fond ta’ dan is-suġġett: hu l-prinċipju Marjan li flimkien ma’ dak Petrin jiggwida lill-Knisja. Il-Verġni Marija hi iżjed importanti minn kull isqof u Appostlu. L-approfondiment teoloġiku miexi. Il-Kardinal Ryłko, flimkien mal-Kunsill tal-Lajċi, qed jaħdmu f’din id-direzzjoni flimkien ma’ ħafna nisa esperti f’għadd ta’ suġġetti.
Nofs seklu wara l-“Humanæ vitæ” ta’ Pawlu VI, il-Knisja għandha bżonn terġa’ tirrifletti fuq it-tema tal-kontroll tat-twelid? Il-Kardinal Martini, wieħed minn ħutek fil-Kulleġġ tal-Kardinali, kien iżomm li wasal iż-żmien.
Kollox jiddipendi minn kif tiġi interpretata l-Humanæ vitæ. L-istess Pawlu VI, fl-aħħar, jirrikkmanda lill-konfessuri biex juru ħniena kbira, attenzjoni lejn is-sitwazzjonijiet konkreti. Imma d-dehen tiegħu kien profetiku, għax kellu l-kuraġġ li jeħodha kontra l-maġġoranza, jiddefendi d-dixxiplina morali, imur kontra l-kurrent, kontra n-neo-Malthusjaneżmu tal-preżent u tal-futur. Il-kwistjoni m’hix li nibdlu d-duttrina, imma li ninżlu fil-fond u naraw li l-pastorali żżomm quddiem għajnejha s-sitwazzjonijiet differenti u dak li hu possibbli għal kull persuna. Fuq dan ukoll sa nitkellmu tul is-Sinodu.
Ix-xjenza tevolvi u toħloq konfini ġodda għall-ħajja. Jagħmel sens intawlu b’mod artifiċjali l-ħajja fi stat veġetattiv? It-‘testment bijoloġiku’ jista’ jkun soluzzjoni?
Jien m’iniex speċjalista fl-argumenti bijoetiċi. U wisq nibża’ li kull ħaġa li ngħid tista’ tinftiehem ħażin. Id-duttrina tradizzjonali tal-Knisja tgħid li ħadd m’hu obbligat juża mezzi staordinarji meta jaf li persuna tkun daħlet f’fażi terminali. Fil-pastorali tiegħi, f’każi bħal dawn, dejjem issuġġerejt il-kura paljattiva. F’każi iżjed speċifiċi tajjeb li wieħed jirrikorri, jekk ikun hemm bżonn, għall-parir ta’ l-ispeċjalisti.
Il-vjaġġ li jmiss fl-Art Imqaddsa sa jwassal għal xi ftehim ta’ interkomunjoni ma’ l-Ortodossi li Pawlu VI, ħamsin sena ilu, kien kważi wasal biex jiffirma ma’ Atenagora?
Ilkoll kemm aħna fuq ix-xwiek biex naslu għal riżultati li “jagħlqu” l-kapitlu. Imma t-triq għall-għaqda ma’ l-Ortodossi fuq kollox tfisser li nimxu u naħdmu flimkien. Fi Buenos Aires kienu jiġu ħafna Ortodossi għall-korsijiet ta’ katekeżi. Jien kont inqatta’ l-Milied u s-6 ta’ Jannar flimkien ma’ l-Isqfijiet tagħhom, li kultant kienu anki jitolbu parir lill-uffiċċji djoċesani tagħna. Ma nafx hix minnha l-istorja li jirrakkuntaw fuq Atenagora, li kien ippropona lil Pawlu VI li jaħdmu id f’id u jibagħtu t-teologi kollha fuq gżira biex jiddiskutu bejniethom. Din battuta, imma l-importanti hu li nimxu flimkien. It-teoloġija Ortodossa hi għanja qatigħ. U nemmen li huma bħalissa għandhom teologi kbar. Il-viżjoni tagħhom ta’ Knisja u ta’ sinodalità hi mill-isbaħ.
Fi ftit snin oħra l-iktar qawwa dinjija b’saħħitha tkun iċ-Ċina, li magħha l-Vatikan m’għandu l-ebda relazzjoni. Matteo Ricci kien Ġiżwita bħalek.
Aħna qrib taċ-Ċina. Jien bgħatt ittra lill-President Xi Jinping wara l-elezzjoni tiegħu, li seħħet tlitt ijiem wara tiegħi. U hu weġibni. Relazzjonijiet hemm. Hu poplu kbir li jiena għandi ngħożż bi mħabba.
Santità, għaliex ma titkellem qatt dwar l-Ewropa? X’hemm li ma jikkonvinċikx fil-viżjoni Ewropea?
Tiftakar dak in-nhar li tkellimt fuq l-Asja? X’għidt? [Hawn il-kronista jittenta jagħti spjega billi jiġbor tifkiriet vagi, biex fl-aħħar jintebaħ li waqa’ f’nassa ħelwa]. Jien la qatt tkellimt dwar l-Asja, la dwar l-Afrika, lanqas dwar l-Ewropa. Tkellimt biss dwar l-Amerika Latina meta kont il-Brażil u meta lqajt għandi l-Kummissjoni għall-Amerika Latina. Għad ma kellix l-okkażjoni li nitkellem dwar l-Ewropa. Għad tasal.
Xi ktieb qed taqra bħalissa?
Pietro e Maddalena ta’ Damiano Marzotto, dwar id-dimensjoni femminili tal-Knisja. Hu ktieb sabiħ ħafna.
U mhux qed jirnexxielek tara xi film, passjoni oħra tiegħek? “La grande bellezza” rebaħ l-Oscars. Se tarah?
Ma nafx. L-aħħar film li rajt kien La vita è bella ta’ Benigni. U qabel kont erġajt rajt La strada ta’ Fellini. Kapulavur. Kien għoġobni wkoll Wajda…
San Franġisk għadda żgħożija moħħ ir-riħ. Nistaqsik: qatt innamrajt?
Fil-ktieb Il Gesuita nirrakkonta kif meta kelli sbatax-il sena, kelli għarusa. U din insemmiha wkoll fil-ktieb Il Cielo e la Terra, il-volum li ħriġt flimkien ma’ Abraham Skorka. Meta kont is-seminarju kien hemm tfajla li kont tlift rasi warajha għal ġimgħa.
U kif spiċċat, jekk tippermettili nistaqsik?
Kienu affarijiet taż-żgħożija. Tkellimt dwarha mal-konfessur tiegħi [tbissima kbira].
Grazzi, Santità.
Grazzi lilek.
|