IL-KTIEB TA’ TOBIT


1. Tobit
Il-Ktieb tal-grajja ta’ Tobit bin Tobijel, bin Ħananijel, bin Għadwel, bin Gabajel, nisel Għażijel, mit-tribù ta' Naftali. [Tob:1:2] Tobit kien meħud ilsir, fi żmien Enemessar, sultan ta' l-Assiri, minn Kedes, li tinsab fuq in-naħa tal-lemin ta' Kades ta' Naftali fil-Galilija ta' fuq, 'il fuq minn Aser, mat-triq ta' nżul ix-xemx, fuq in-naħa tax-xellug ta' Fogor.

L-imġiba ta' Tobit

[Tob:1:3] Jiena, Tobit, kont nimxi fit-triq tas-sewwa u l-ġustizzja l-jiem kollha ta' ħajti, u kont nagħmel ħafna karità ma' ħuti u ma' ġensi, li kienu ġew miegħi fl-art ta' l-Assiri, f'Ninwè. [Tob:1:4] Meta kont għadni ngħix f'pajjiżi, fl-art ta' Iżrael, u kont għadni żagħżugħ, it-tribù kollha ta' Naftali, l-antenat tiegħi, tbiegħdet mid-dar ta' David, l-antenat tiegħi, u minn Ġerusalemm, il-belt magħżula minn fost it-tribujiet l-oħra ta' Iżrael biex fiha t-tribujiet kollha joffru s-sagrifiċċju; hemm kien ikkonsagrat is-santwarju fejn kien jgħammar Alla l-Għoli, mibni fiha għall-ġenerazzjonijiet kollha għal dejjem.

[Tob:1:5] Ħuti kollha u d-dar ta' Naftali, l-antenat tiegħi, kienu joffru s-sagrifiċċji lill-għoġol, li kien għamel f'Dan Ġerobogħam, is-sultan ta' Iżrael, fuq l-għoljiet kollha tal-Galilija. [Tob:1:6] Jien waħdi kont immur sikwit Ġerusalemm għall-festi, kif inhu miktub b'liġi għal dejjem għal Iżrael. Kont inħaffef lejn Ġerusalemm u nieħu miegħi l-bikri ta' l-uċuħ, u l-ewwel frott tal-merħla u l-għexur mid-dħul, u l-ewwel ġeżżiet tan-nagħaġ. [Tob:1:7] Kont nagħtihom lill-qassisin, ulied Aron, għas-servizz ta' l-artal; u l-għexur tal-qmuħ, u l-inbid, u ż-żejt, u r-rummien, u t-tin, u tal-bqija tal-frott tar-raba' kont nagħtihom lil ulied Levi, li kienu jservu f'Ġerusalemm. Għal sitt snin sħaħ, it-tieni għexur kont insarrafhom fi flus, u mmur nonfoqhom f'Ġerusalemm kull sena; [Tob:1:8] u t-tielet għexur kont inwarrabhom għall-iltiema, ir-romol u l-prosèliti, li kienu ngħaqdu ma' wlied Iżrael. U kont nagħtihomlhom kull tliet snin, u konna nikluhom skond ma tgħid għalihom il-Liġi ta' Mosè, u skond it-twissijiet li wissietni Debora, omm Ħananijel missieri, għaliex missieri kien miet u ħallieni ltim. [Tob:1:9] Meta sirt raġel, iżżewwiġt mara min-nisel tal-familja tagħna, u minnha kelli tifel, u semmejtu Tobija.

[Tob:1:10] Meta kaxkruni lsir fl-Assirja u bqajt itturufnat hemmhekk, mort f'Ninwè. Ħuti kollha u dawk ta' ġensi kienu jieklu l-ikel tal-Ġentili; [Tob:1:11] iżda jiena kont inżomm ruħi 'l bogħod li ma nikolx mill-ikel tal-Ġentili. [Tob:1:12] U billi kont dejjem niftakar f'Alla tiegħi b'qalbi kollha, [Tob:1:13] Alla l-Għoli żejjinni bil-ġmiel u sibt grazzja quddiem Enemessar, u kont nixtrilu kull ma kien jeħtieġ. [Tob:1:14] Għalhekk kont immur fl-art tal-Medja, u kont nixtrilu minn hemm sakemm miet. Darba minnhom ħallejt għaxar talenti tal-fidda f'boroż għal Gabajel bin Gabri, qarib tiegħi, li kien joqgħod fil-pajjiż tal-Medja. [Tob:1:15] Meta miet Enemessar u kien isaltan floku ibnu Sanħerib, ngħalqu t-toroq tal-Medja, u ma stajtx immur iktar il-Medja.

[Tob:1:16] Fi żmien Enemessar kont nagħmel ħafna karità ma' ħuti li kienu minn ġensi. [Tob:1:17] Ħobżi kont inqassmu lill-imġewwħin, u ħwejġi lill-għarwenin; u jekk kont nara lil xi ħadd minn ġensi mejjet mixħut barra l-ħitan ta' Ninwè, kont nidfnu. [Tob:1:18] Hekk ukoll kont nagħmel meta s-sultan Sanħerib, wara li kien raġa' lura maħrub mil-Lhudija, fi żmien il-vendetta li għamel minnu s-sultan tas-sema u l-art għad-dagħa li kien dagħa, kien joqtol lil xi ħadd, kont nidfnu wkoll. Għax fil-korla tiegħu qatel ħafna minn ulied Iżrael. Jien kont nieħu l-iġsma tagħhom bil-moħbi u nidfinhom; u meta kien ifittixhom Sanħerib ma kienx isibhom. [Tob:1:19] Imma wieħed minn Ninwè mar u għarraf is-sultan bija, li jien kont nidfinhom, u kelli ninħeba. Malli sirt naf li s-sultan kien jaf bija u li kont imfittex għall-mewt, bżajt u ħrabt. [Tob:1:20] Kull ma kelli serquhuli, u ma kien baqagħli xejn. Kollox ħaduli għat-teżor tas-sultan, barra minn marti Anna u ibni Tobija.

[Tob:1:21] Ma laħqux għaddew erbgħin jum li ma qatluhx iż-żewġ uliedu u ħarbu lejn il-muntanja Ararat, u floku laħaq sultan ibnu Sarkedon. Dan qiegħed lil Aħikar, bin ħija Ħananijel, teżorier ta' l-art kollha u telaq f'idejh l-amministrazzjoni kollha. Aħikar bin ħija Ħananijel kellu setgħa fuq l-art kollha. [Tob:1:22] Mbagħad Aħikar indaħal għalija, u nżilt Ninwè. Fi żmien Sanħerib, sultan ta' l-Assiri, Aħikar kien diġà kuppier, kellu s-siġill f'idejh, kien amministratur u jżomm il-kontijiet; u Sarkedon għamlu għat-tieni darba; kien bin ħija u min-nisel tiegħi.

2. Il-prova ta' Tobit

[Tob:2:1] Mela fi żmien Sarkedon is-sultan, rġajt lura lejn dari, u reġgħu ngħaqdu miegħi marti Anna u ibni Tobija. Kienet il-festa tagħna ta' Għid il-Ħamsin, il-festa tal-ġimgħat; dak in-nhar għamluli pranzu kbir u jien inxtħett biex niekol. [Tob:2:2] Il-mejda kienet lesta, u ħejjewli ħafna ikel, u jien għedt lil ibni Tobija;"Mur ibni, u ara ssibx lil xi ħadd fqir minn ħutna l-itturufnati f'Ninwè, wieħed li jiftakar fil-Mulej b'qalbu kollu, u ġibu hawn biex jiekol magħna. Nistennik, ibni, sa ma terġa' tiġi."

[Tob:2:3] U Tobija mar ifittex lil xi ħadd fqir minn ħutna. Meta raġa' lura Tobija qalli: "Missier." "Hawn jien, ibni," weġibtu; u hu wieġeb u qalli: "Ara, hemm wieħed minn niesna, qatluh u xeħtuh fis-suq; għadhom kif fgawh." [Tob:2:4] Qbiżt minn fejn kont, ħallejt il-pranzu bla ma doqt xejn, u mort ġbartu mit-triq, u ħadtu fi dwejra sa ma tgħib ix-xemx biex imbagħad nidfnu. [Tob:2:5] Mbagħad erġajt lura lejn id-dar, nħsilt u kilt bid-diqa f'qalbi. [Tob:2:6] Ftakart fil-kelma tal-profeta Għamos li kien qal għal Betel: "Il-festi tagħkom jinbidlu f'niket, u l-għana tagħkom kollu f'tinwiħ." U nfexxejt nibki. [Tob:2:7] Malli niżlet ix-xemx, mort ħaffirt qabar u dfintu. [Tob:2:8] Il-ġirien daħku bija u qalu: "Ma jibżax aktar? Darba kienu jfittxuh għall-mewt minħabba f'hekk u kellu jaħrab, u issa qiegħed jidfen mill-ġdid!"

[Tob:2:9] Dak il-lejl inħsilt u mort fil-bitħa tad-dar u mteddejt taħt il-ħajt b'wiċċi mikxuf minħabba s-sħana. [Tob:2:10] Ma ġinix f'rasi li kien hemm l-għasafar fil-ħajt ta' fuqi, u l-ħmieġ sħun tagħhom waqa' fuq għajnejja, u ġiebli l-bjada fuqhom. U jien mort għand it-tobba biex ifejjquni, iżda aktar ma kienu jdewwuni, il-bjada aktar kienet tikber, sakemm għamejt għalkollox. U bqajt marid b'għajnejja għal erba' snin. U ħuti kollha għelew għalija. Aħikar dam idur bija għal sentejn sakemm ma telaqx għal Elimajs.

L-onestà ta' Tobit

[Tob:2:11] Dik il-ħabta Anna, marti, kienet taħdem xi xogħlijiet tan-nisa, [Tob:2:12] u kienet tibgħathom għand sjiedhom, u huma kienu jħallsuha.

Darba minnhom fis-seba’ tax-xahar ta’ Distru, qatgħet in-nisġa u bagħtitha lis-sidien, u dawn tawha l-ħlas kollu, u miegħu tawha wkoll gidi għall-mejda. [Tob:2:13] Malli daħlet id-dar beda jgħajjat. Sejjaħtilha u staqsejtha: "Dan il-gidi mnejn ġie? M'hux misruq, hux? Erġa' agħtih lil sjiedu. Ma nistgħu nieklu xejn misruq." [Tob:2:14] Mbagħad hi qaltli: "Tawhuli rigal mal-ħlas." Jien m'emminthiex u għedtilha tieħdu lura għand sjiedu, u jien stħajt flokha għax għamlet dan. U hi wieġbet: "Fejn huma l-karitajiet tiegħek? Fejn huma l-opri tajba tiegħek? Jidher sew minn dak li ġie fuqek."

3. It-talba ta' Tobit

[Tob:3:1] Qabditni bħal diqa f'qalbi, u nfexxejt nolfoq u nibki; u bdejt nitlob u nitniehed: [Tob:3:2] "Int ġust, Mulej, u kull ma tagħmel hu sewwa; mġibtek hi kollha ħniena u sewwa. Int tagħmel ħaqq mid-dinja.

[Tob:3:3] "Issa ftakar fija, Mulej, u ħares lejja. Titħallasx minn dnubieti u n-nuqqasijiet tiegħi, jew ta' missirijieti. Huma dinbu quddiemek [Tob:3:4] u kisru l-kmandamenti tiegħek; għalhekk int erħejtna biex jisirquna, ijassruna, joqtluna u jwaqqgħuna għaż-żuffjett, u ġibtna f'ilsien il-ġnus kollha, li fosthom int xerridtna. [Tob:3:5] Il-ħafna ġudizzji tiegħek huma tassew ġusti fl-imġiba tiegħek miegħi minħabba dnubieti, għax aħna ma ħarisniex il-kmandamenti tiegħek u lanqas imxejna sewwa quddiemek. [Tob:3:6] Agħmel miegħi kif jogħġbok, u ordna li jneħħuli ħajti biex ninqered minn fuq wiċċ l-art, u nsir trab. Aħjar immut milli ngħix; għax smajt biżżejjed tagħjir u gideb, u għandi għali u swied il-qalb kbir. Mulej, agħmel li neħles minn dawn id-dwejjaq, ħallini mmur fil-post ta' dejjem, iddawwarx wiċċek minni, Mulej. Jaqbilli mmut milli ngħix iżjed f'dawn id-dwejjaq kollha, u nisma' aktar min jgħajjarni."

Sara bint Ragħwel

[Tob:3:7] Dakinhar stess ġara li Sara bint Ragħwel, li kien joqgħod f'Ekbatana tal-Medja, semgħet waħda mis-sefturi ta' missierha tgħajjarha [Tob:3:8] li kienu żewwġuha lil sebat irġiel, u Asmodew, l-ispirtu ħażin, qatilhom qabel ma laħqu resqu lejha bħalma hu soltu għan-nisa miżżewwġa. Din is-seftura qaltilha: "Int il-qattiela ta' żwieġek. Ara, iżżewwiġt sebat irġiel u isem ħadd minnhom ma writt! [Tob:3:9] Għala ssawwatna minħabba żwieġek, ladarba mietu? Mur magħhom. Jalla ma naraw qatt minnek u la tifel u la tifla."

[Tob:3:10] Meta semgħet dan imtliet bi swied il-qalb, u nfexxet tibki. Telgħet fuq il-bejt ta' missierha, u riedet titgħallaq. Iżda reġgħet ħasbitha u qalet bejnha u bejn ruħha: "Nibża' li jgħajjru lil missieri u jgħidulu: 'Kellek tifla waħda għażiża, u hi tgħallqet minħabba l-hemm tagħha.' Għaliex għandi nwassal fil-qabar bl-għali x-xjuħija ta' missieri? Aħjar għalija ma nitgħallaq xejn, imma nitlob lil Alla li mmut u ma nismax aktar dan it-tagħjir f'ħajti."

[Tob:3:11] Dak il-ħin stess fetħet idejha lejn it-tieqa, u bdiet titlob u tgħid:

"Mbierek int, Alla ħanin;
Mbierek ismek għal dejjem ta' dejjem;
Iberkuk dejjem l-opri tiegħek!

[Tob:3:12] "Lejk illum indawwar wiċċi u għajnejja; [Tob:3:13] agħmel li neħles minn din id-dinja, u ma nismax tagħjir aktar. [Tob:3:14] Int taf, Sidi, li jien safja minn kull tinġis ta' raġel, [Tob:3:15] u qatt ma tebbajt ismi jew isem missieri fl-art tal-jasar tiegħi.

“Jien il-bint waħdanija ta’ missieri, u ebda iben ma għandu biex ikun il-werriet tiegħu; lil ħadd ma għandu li jiġi minnu mill-qrib jew mill-bogħod, li jista’ jżewwiġni lilu. Diġà mituli sebgħa. X’jiswieli li jien ngħix? Jekk int ma tibgħatlix il-mewt, għallinqas agħti kas tat-tagħjir kontrija.”

[Tob:3:16] Fl-istess ħin il-talba tal-waħda u ta' l-ieħor instemgħet quddiem il-maestà ta' Alla, [Tob:3:17] u ntbagħat Rafel biex ifejjaqhom it-tnejn; lil Tobit jeħilsu mit-tbajja' tal-bjada ta' għajnejh, biex bihom jara d-dawl ta' Alla, u lil Sara bint Ragħwel, jagħtiha lil Tobija bin Tobit b'martu, u jeħlisha minn Asmodew, l-ispirtu ħażin, għax Tobija kien imissu jiritha qabel dawk kollha li riedu jiżżewwġuha.

Fl-istess ħin Tobit daħal fil-bitħa ta’ daru u Sara bint Ragħwel niżlet minn fuq.

4. It-twissijiet ta' Tobit

[Tob:4:1] Dakinhar Tobit ftakar fil-flus li kien ħalla għand Gabajel f'Rages tal-Medja, [Tob:4:2] u qal bejnu u bejn ruħu: "Arani, jien tlabt il-mewt. Għaliex ma nsejjaħx lil ibni Tobija u ngħidlu b'dawk il-flus, qabel ma mmut?"

[Tob:4:3] U sejjaħ lil ibnu Tobija u meta resaq ħdejh kellmu u qallu: "Meta mmut idfinni kif jixraq. Weġġaħ lil ommok u tabbandunaha qatt sakemm iddum ħajja. Agħmel kull ma jogħġobha u ssewwdilhiex qalbha bl-ebda ħaġa. [Tob:4:4] Ftakar, ibni, kemm perikli rat ma' wiċċha minħabba fik meta kont għadek f'ġufha. U meta tmut, idfinha ħdejja f'qabar wieħed. [Tob:4:5] Kemm iddum ħaj, ibni, ftakar dejjem fil-Mulej u ara li ma jfettillekx tidneb jew tikser il-kmandamenti tiegħu. Agħmel is-sewwa l-jiem kollha ta' ħajtek, u taqbadx it-triq tal-ħażen. [Tob:4:6] Għaliex kull min jagħmel is-sewwa, ikollu r-riżq f'għemilu.

[Tob:4:7] "Mill-ġid li jkollok agħmel il-karità, u qatt tagħti b'nofs qalb. Iddawwarx ħarstek mill-ebda fqir, biex ma titwarrabx minnek il-ħarsa ta' Alla. [Tob:4:8] Ġib ruħek skond ma jkollok; jekk il-ftit, tibżax tagħti l-karità mill-ftit li tista'. [Tob:4:9] B'hekk tkun qiegħed taħżen teżor kbir għalik għal żmien il-bżonn. [Tob:4:10] Il-karità teħles lil dak li jkun mill-mewt u ma tħallihx jinżel fid-dlam. [Tob:4:11] Il-karità għal min jagħmilha hi offerta togħġob lil Alla l-Għoli.

[Tob:4:12] "Ħares lilek innifsek, ibni, minn kull żína, u qabelxejn sib mara minn nisel missirijietek. Teħux b'martek xi waħda barranija, li ma tkunx mit-tribù ta' missirijietek, għax aħna wlied il-profeti. Ftakar, ibni, li Noè, Abraham, Iżakk, u Ġakobb, missirijietna, sa minn dejjem iżżewwġu nisa minn nisilhom u sabu l-barka biex nisilhom jikseb l-art. [Tob:4:13] Ibni, ħobb lil ħutek, u titkabbarx f'qalbek quddiem is-subjien u l-bniet tal-poplu tiegħek hekk li ma teħux mara minn fosthom. Is-suppervja ġġib qerda u diżordni kbira; u l-frugħa ġġib telf u għaks bla tarf għax il-frugħa hi omm il-ġuħ.

[Tob:4:14] "Tħallix lejl jgħaddi bla ma tħallas lil min ikun ħadem għalik, imma ħallsu u agħtih il-paga minnufih. Hekk int tkun isservi lil Alla, u tkun imħallas int ukoll.

“Ħares lilek innifsek, ibni, f’kull ma tagħmel, u ġib ruħek bħal wieħed imrobbi sewwa f’kull pass li tagħmel. [Tob:4:15] Dak li tobgħod int, tagħmlux lil ħaddieħor. Tixrobx inbid sa tisker, għaliex is-sokor jimxi miegħek fi triqtek. [Tob:4:16] Mill-ħobż tiegħek itma' lil min hu bil-ġuħ, u minn ilbiesek libbes lil min hu għarwien. Kull ma jkollok żejjed, agħtih karità u tagħtix b'nofs qalb. [Tob:4:17] Qassam ħobżok, u l-inbid tiegħek sawwab fuq il-qabar tal-ġusti, u tagħtix minnhom lill-midinbin. [Tob:4:18] Fittex il-parir ta' min hu għaref; tmaqdarx parir siewi.

[Tob:4:19] "Bierek f'kull ħin lill-Mulej Alla, u itolbu li jitwittew triqatek u mogħdijietek, u jirnexxu fehmietek. Ebda poplu ma għandu l-fehma tajba, imma hu l-Mulej li jagħti kull ġid lil min jogħġbu; u jbaxxi sal-qiegħnett lil min irid. Ibni, ftakar f'dawn it-twissijiet, u tħassarhomx minn qalbek.

[Tob:4:20] "U issa ħallini ngħidlek bl-għaxar talenti tal-fidda, li kont ħallejt għand Gabajel, ħu Gabri f'Rages tal-Medja. [Tob:4:21] Tibżax, ibni, li ftaqarna. Int għad ikollok ħafna ġid jekk int tibża' minn Alla, taħrab id-dnub u tfittex tagħmel it-tajjeb quddiem il-Mulej, Alla tiegħek."

5. L-anġlu Rafel

[Tob:5:1] Tobija wieġeb lil Tobit missieru u qallu: "Missier, nagħmel kull ma għedtli. [Tob:5:2] Imma kif nista' nieħu mingħandu l-flus meta la hu ma jaf lili, u lanqas jien ma naf lilu? X'sinjal nista' nagħtih biex jagħrafni, jemminni u jagħtini l-flus? U lanqas naf it-toroq li jieħdu għall-Medja biex immur hemm." [Tob:5:3] Tobit wieġeb u qal lil ibnu Tobija: "Hu tani kitba minn idu u jien tajtu oħra minn idi, mbagħad qsamtha f'biċċtejn, u ħadna waħda kull wieħed u tiegħi qegħedtha mal-flus. Issa għaddew għoxrin sena minn mindu jien ħallejt dawk il-flus. Issa, ibni, fittex bniedem tafdah, biex jiġi miegħek, u nħallsuh sakemm terġa' lura; mbagħad mur u ġib il-flus mingħand Gabajel."

[Tob:5:4] Tobija ħareġ ifittex raġel li jaf it-triq, biex imur miegħu l-Medja, u kif ħareġ isib l-anġlu Rafel wieqaf quddiemu, u ma għarafx li kien anġlu ta' Alla. [Tob:5:5] U qallu: "Mnejn int, żagħżugħ?" U dak wieġbu: "Jien wieħed minn ulied Iżrael, ħutek, u ġejt infittex ix-xogħol." U staqsieh: "Tafha t-triq li tieħu għall-Medja?" [Tob:5:6] U dak wieġeb: "Iva, kemm-il darba kont hemm! Mdorri u naf it-toroq kollha. Bosta drabi mort il-Medja u qgħadt għand Gabajel, ħuna, li joqgħod f'Rages tal-Medja, jumejn mixi 'l bogħod minn Ekbatana. Rages tinsab fuq il-muntanji; u Ekbatana f'nofs il-wita. [Tob:5:7] U Tobija qallu: "Stennieni, żagħżugħ, sakemm immur ngħid lil missieri, għax neħtieġ li inti tiġi miegħi, u mbagħad inħallsek." [Tob:5:8] U dak qallu: "Ara, nistenniek, imma tiddawwarx." [Tob:5:9] Tobija mar jgħid lil missieru Tobit, u qallu: "Ara, jien sibt raġel, wieħed minn ħutna l-Iżraelin." Tobit wieġbu: "Sejjaħlu lil dan il-bniedem, biex nara minn liema familja u tribù hu, u hux ta' min jafdah biex jivvjaġġa miegħek, ibni."

[Tob:5:10] Tobija ħareġ, sejjaħlu u qallu: "Żagħżugħ, missieri qiegħed isejjaħlek." U dan daħal għandu u Tobit sellimlu l-ewwel, u l-ieħor qallu: "Sliem għalik bil-kotra." U Tobit wieġeb: "Xi sliem jista' fadalli? Jiena bniedem għajnejja ma jiswew għal xejn, u ma narax id-dawl tas-sema; ninsab fid-dlam bħall-mejtin, li ma jaraw qatt id-dawl. Jien ħaj fost il-mejtin, nisma' leħen in-nies, imma ma narahomx." U wieġbu: "Agħmel il-qalb! Alla wasal biex ifejjqek, kuraġġ!" U Tobit qallu: "Tobija, ibni, irid imur il-Medja. Tista' tmur miegħu u twasslu int? Mbagħad nagħtik ħlasek, ħija." U Rafel wieġeb: "Nista' mmur miegħu; jien naf it-toroq kollha, u bosta drabi kont il-Medja, qsamt il-witat kollha tagħha, u naf il-muntanji u t-toroq kollha ta' hemm." [Tob:5:11] U Tobit wieġeb: "Ħija, minn liema pajjiż, u minn liema tribù int? Għidli ħija." [Tob:5:12] U qallu: "It-tribù x'għandu x'jaqsam?" U wieġbu: "Irrid naf is-sewwa kollu: ta' min int u x'jismek, ħija." [Tob:5:13] U wieġbu: "Jiena Għażarija bin Ħananija l-kbir, mir-razza tiegħek." [Tob:5:14] Tobit imbagħad qallu: "Merħba bik, ħija, u jalla r-riżq. Teħodhiex miegħi, ħija, jekk ridt naf is-sewwa u x'inhi l-familja tiegħek. Ħabat sewwa li int qarib, ġej minn familja sewwa u tajba. Jien naf lil Ħananija u 'l Natan, iż-żewġ ulied ta' Xemajja l-kbir; kienu jiġu miegħi Ġerusalemm u hemm jaduraw miegħi, u qatt ma tilfu triqthom. Ħutek nies sewwa. Int ħiereġ minn siġra tajba, u merħba bik." [Tob:5:15] U ssokta jgħidlu: "Jien inħallsek darik kull jum u nagħtik kull ma jeħtieġ għalik u għat-tifel tiegħi. [Tob:5:16] Mur ma' ibni, u meta terġgħu lura nżidlek xi ħaġa oħra." [Tob:5:17] U dak wieġbu: "Immur miegħu. Tibżax, qawwijin u sħaħ nitilqu, u qawwijin u sħaħ nerġgħu lura għandek, għax it-triq hija żgura." Tobit wieġeb: "Tkun imbierek, ħija." U sejjaħ lil ibnu u qallu: "Ibni, lesti l-meħtieġ għat-triq, u mur ma' ħuk, u Alla li hu fis-sema jwassalkom hemmhekk bis-sliem, u jreġġagħkom lura għandi qawwijin u sħaħ. L-anġlu tiegħu jkun magħkom u jħariskom, ibni."

Tobija qam u ħareġ biex jibda l-vjaġġ; bies lil missieru u lil ommu, u Tobit qallu: “Mur bis-sliema.” [Tob:5:18] Imma ommu nfexxet tibki, u qalet lil Tobit; "Għaliex bgħatt lil ibni? Mhux forsi l-bastun ta' idejna, dieħel u ħiereġ quddiemna? [Tob:5:19] Flus bi flus aħjar nitlifhom, u nsalvaw it-tifel. [Tob:5:20] Biżżejjed għalina ngħixu kif iridna l-Mulej." [Tob:5:21] U Tobit wieġeb: "Taħseb xejn. Qawwi u sħiħ jitlaq, u qawwi u sħiħ jerġa' lura t-tifel għandna, u int tarah b'għajnejk qawwi u sħiħ. [Tob:5:22] Titħasseb xejn, tibżax minħabba fih, oħti. Anġlu tajjeb imur u jimxi miegħu, titwittielu t-triq u jerġa' lura qawwi u sħiħ." [Tob:5:23] U ma bkietx aktar.

6. Rafel u Tobija fit-triq

[Tob:6:1] Telaq iż-żagħżugħ u l-anġlu miegħu; ħareġ miegħu l-kelb ukoll u mar magħhom. Telqu t-tnejn flimkien, u meta laħaqhom l-ewwel lejl, waqfu ħdejn ix-xmara Tigri. [Tob:6:2] Iż-żagħżugħ niżel jaħsel riġlejh fix-xmara, u qabżet mill-ilma ħuta kbira u riedet taħtaflu riġlu; u ż-żagħżugħ beda jgħajjat. [Tob:6:3] "Aqbadha," qallu l-anġlu, "u żommha sewwa." Iż-żagħżugħ qabad il-ħuta u tellagħha l-art. [Tob:6:4] "Iftaħ il-ħuta," qallu l-anġlu, "u aqlagħlha l-marrara, il-qalb u l-fwied, u erfagħhom għandek; il-bqija tal-ġewwieni armihom. Il-marrara, il-qalb u l-fwied ta' din il-ħuta jservuna ta' duwa tajba." [Tob:6:5] Iż-żagħżugħ fetaħ il-ħuta, ħarġilha l-marrara, il-qalb u l-fwied; u mbagħad xewa biċċa minnha u kielha; l-biċċa l-oħra mellaħha u refagħha. [Tob:6:6] Baqgħu sejrin flimkien sakemm qorbu lejn il-Medja. [Tob:6:7] U ż-żagħżugħ staqsa lill-anġlu u qallu: "Ħija Għażarija, x'inhi din id-duwa li fihom il-qalb, il-fwied u l-marrara tal-ħuta?" [Tob:6:8] "Il-qalb u l-fwied tal-ħuta," wieġbu l-anġlu, "taħraqhom quddiem xi ħadd, raġel jew mara, mħabbtin minn xi demonju jew spirtu ħażin u jaħrab minnu kull magħmul: ma jkun qatt aktar fih. [Tob:6:9] Bil-marrara mbagħad togħrok għajnejn ta' bniedem li fihom tkun trabbiet il-bjada, jew tonfoħ biha fuq il-bjada, u l-għajnejn ifiqu."

L-anġlu jkellem lil Tobija fuq iż-żwieġ

[Tob:6:10] Daħlu l-Medja u kienu qrib Ekbatana. [Tob:6:11] Mela Rafel qal liż-żagħżugħ: "Ħija Tobija." "Hawn jien," wieġbu. "Jenħtieġ," qallu l-anġlu, "li l-lejl ngħadduh għand Ragħwel, qarib tiegħek li għandu bintu jisimha Sara. [Tob:6:12] Ebda tifel ma għandu, u anqas tifla oħra ħlief din Sara. Int l-eqreb lejha fost l-irġiel kollha bid-dritt li teħodha, u għandek ukoll id-dritt li tiret kull ma għandu missierha. It-tfajla għaqlija, qalbiena u sabiħa ħafna; u missierha bniedem ta' unur." [Tob:6:13] U ssokta jgħidlu: "Int għandek teħodha b'martek. Isma' minni, ħija, jien inkellem illejla stess lil missierha dwar it-tfajla biex teħodha b'għarustek, u meta nerġgħu lura minn Rages nagħmlu l-festa tat-tieġ. Jien naf żgur li Ragħwel ma jistax jgħidlek le, għax jaf li jekk iżewwiġha lil ħaddieħor, ikun ħaqqu l-mewt skond il-liġi tal-Ktieb ta' Mosè; jaf ukoll li bintu lilek tmiss bi dritt aktar milli lil ħaddieħor. Issa isma' minni, ħija, illejla nitkellmu fuq it-tfajla u ngħarrsuhielek, u meta nerġgħu lura minn Rages, neħduha u nwassluha magħna d-dar tiegħek."

[Tob:6:14] Mbagħad Tobija wieġeb lil Rafel u qallu: "Ħija Għażarija, jiena smajt li din diġà żewwġuha lil sebat irġiel, u li mietu fil-kamra ta' l-għarajjes; dak il-lejl stess li kienu jersqu lejha, kienu jmutu. U smajthom ukoll jgħidu li kien joqtolhom xi demonju. [Tob:6:15] U issa jien nibża' - għax id-demonju jħobbha u lilha ma jagħmlilha ebda deni, iżda joqtol lil min jersaq lejha; u missieri ma għandux ħliefi - nibża' li mmut u nwassal il-ħajja ta' missieri u ta' ommi fil-qabar bl-għali tiegħi. Ma għandhomx tifel ieħor ħliefi biex jidfinhom."

[Tob:6:16] "Ma tiftakarx it-twissija ta' missierek," wieġbu Rafel, "li ordnalek tieħu mara mid-dar ta' missirijietek? Issa isma' minni, ħija, taħseb xejn f'dan id-demonju, u ħudha. Jien naf li llejla stess jagħtuhielek b'martek. [Tob:6:17] Meta tidħol fil-kamra ta' l-għarajjes ħu mill-fwied u l-qalb tal-ħuta, u qegħedhom fuq il-ġamar tal-bħur idaħħan; mbagħad toħroġ riħa li malli jħossha d-demonju, dan jaħrab, u ma jidher qatt iżjed ħdejha. [Tob:6:18] U meta tkun se tingħaqad magħha, l-ewwel qumu t-tnejn u itolbu lil Sid is-smewwiet, biex jinżlu fuqkom il-ħniena u s-saħħa. Tibżax, għalik kienet maħluqa mill-bidu, u int issalvaha, u tiġi miegħek. Jien naħseb li jkollok it-tfal minnha, li jkunu qishom ħutek; taħseb xejn."

[Tob:6:19] U malli Tobija sama' kliem Rafel, u li Sara kienet qariba tiegħu minn nisel dar missirijietu, ħabbha, u qalbu ntrabtet magħha.

7. Fid-dar ta' Ragħwel

[Tob:7:1] Kif daħlu f'Ekbatana, Tobija qal lil sieħbu: "Ħija Għażarija, ħudni dritt għand qaribna Ragħwel!" U ħadu għand Ragħwel, u sabuh bilqiegħda fil-bieb tal-bitħa, u sellmulu huma l-ewwel, u hu qalilhom: "Sliem sħiħ għalikom, ħuti, wasaltu sewwa, qawwijin u sħaħ!" [Tob:7:2] U daħħalhom f'daru, u qal lil martu Għedna: "Ara kemm jixbah lil ħija Tobit dan iż-żagħżugħ!" [Tob:7:3] Għedna mbagħad bdiet tistaqsihom: "Mnejn intom, ħuti?" "Aħna minn ulied Naftali," weġbuha, "mill-itturufnati f'Ninwè." [Tob:7:4] "Tafu lil Tobit, qaribna?" staqsiethom. U huma weġbuha: "Nafuh." [Tob:7:5] U staqsiethom: "Hux tajjeb?" "Ħaj," weġbuha," u qawwi u sħiħ." "Dak missieri!" issokta Tobija. [Tob:7:6] U mar Ragħwel bil-ġirja fuqu, biesu u beka, kellmu u qallu: "Il-barka fuqek, ibni, int bin raġel sewwa u tajjeb. X'ħasra u x'għali li bniedem ġust u ta' karità bħal dak jagħma!" U ntefa' fuq għonq Tobija, ħuh, u nfexx jibki. [Tob:7:7] U bkiet miegħu Għedna, u bkiet ukoll binthom Sara. [Tob:7:8] U mbagħad qatel muntun mill-merħla u laqagħhom minn qalbu.

L-għerusija ta' Tobija

[Tob:7:9] Meta nħaslu u ndafu u qagħdu għall-mejda, Tobija qal lil Rafel: "Ħija Għażarija, għid lil Ragħwel jagħtini b'marti lil oħti Sara."

[Tob:7:10] Ragħwel sama' dan il-kliem u qallu: "Kul u ixrob u għaddi l-lejl kuntent. M'hawnx bniedem ħliefek li għandu d-dritt li jieħu 'l Sara binti, għażiż ħija; lanqas jien ma nista' nagħtiha lil ħaddieħor ħlief lilek, għax int l-eqreb lejja. Imma nħoss li għandi ngħidlek is-sewwa, ibni; [Tob:7:11] diġà tajtha lil sebat irġiel oħra minn ħutna, u kollha mietu dak il-lejl stess li resqu lejha. U issa, ibni, kul u ixrob, u jagħmel il-Mulej." [Tob:7:12] "Issa," wieġeb Tobija, "ma niekol u ma nixrob xejn hawn ġew qabel ma tkun irranġajt din l-affari tiegħi."

U Ragħwel wieġbu: “Hekk nagħmel: nagħtiha lilek skond il-liġi tal-Ktieb ta’ Mosè; is-sema stess qatagħha li nagħtiha lilek. Ħu lil oħtok. Minn issa ’l quddiem int ħuha u hi oħtok. Tiegħek hi mil-lum ’il quddiem għal dejjem. U Sid is-sema jagħtikom ir-risq il-lejla, ibni; ihenn għalikom u jagħtikom is-sliem.”

[Tob:7:13] Ragħwel sejjaħ lil bintu Sara, u meta ġiet, ħadilha idha u taha lil Tobija, u qallu: "Ħudha kif għandi nagħtihielek b'martek skond il-liġi u l-ordni li hemm miktuba fil-Ktieb ta' Mosè. Żommha għalik, u ħudha għand missierek qawwija u sħiħa. Alla tas-smewwiet iwassalkom bis-sliema." [Tob:7:14] U sejjaħ lil ommha, u qalilha biex iġġib karta, u kiteb il-kitba taż-żwieġ, u hekk tahielu b'martu, skond l-ordni tal-Liġi ta' Mosè. U minn dak il-ħin bdew jieklu u jixorbu.

Ħelsien mid-demonju

[Tob:7:15] Ragħwel sejjaħ lil martu Għedna, u qalilha: "Oħti, lesti l-kamra l-oħra tar-rqad, u daħħal fiha lil Sara." [Tob:7:16] Għedna marret u lestiet il-kamra kif qalilha, u daħħlet lil Sara fiha bid-dmugħ f'għajnejha minħabba fiha. Mbagħad ixxuttat id-dmugħ u qaltilha: [Tob:7:17] "Agħmel il-qalb binti, Sid is-smewwiet jagħtik ir-riżq wara dan l-għali kollu tiegħek. Qawwi qalbek, binti." U ħarġet minn hemm.

8. [Tob:8:1] Meta spiċċaw jieklu u jixorbu, u riedu jmorru jorqdu, ħadu ż-żagħżugħ u daħħluh fil-kamra tar-rqad. [Tob:8:2] Tobija ftakar fi kliem Rafel: ħareġ il-fwied u l-qalb tal-ħuta mill-ħorġa li kellu miegħu; u qegħedhom fuq il-ġamar tal-bħur, u bdew idaħħnu. [Tob:8:3] Ir-riħa tal-ħuta żammet 'il bogħod id-demonju, u ħarrbitu lejn l-Eġittu ta' Fuq. Minnufih Rafel mar hemm u rabtu sewwa.

[Tob:8:4] Meta l-oħrajn ħarġu u għalqu l-bieb tal-kamra, Tobija qam mill-friex u qalilha: "Oħti, qum, ħa nishru u nitolbu quddiem Sidna, li jagħmel ħniena magħna u jsalvana." Sara qamet u bdew jitolbu bil-ħniena s-salvazzjoni u jgħidu: [Tob:8:5] "Mbierek int, O Alla ta' missirijietna, u mbierek ismek għal dejjem ta' dejjem. Iberkuk is-smewwiet u l-ħolqien kollu għal dejjem ta' dejjem. [Tob:8:6] Int għamilt lil Adam, u tajtu b'martu lil Eva bħala għajnuna u appoġġ, u minnhom it-tnejn tnisslu l-bnedmin. U int għedt: 'M'hux sewwa li r-raġel jibqa' waħdu, ħa nagħmlu għajnuna li tkun tixbhu.' [Tob:8:7] U issa jien lil din oħti ma żżewwiġthiex għall-passjoni tal-ġisem, imma fis-sewwa. Agħmel ħniena miegħi u magħha ħa nixjieħu flimkien." [Tob:8:8] U qalu flimkien it-tnejn: "Amen. Amen." [Tob:8:9] U dak il-lejl raqdu.

[Tob:8:10] Ragħwel qam u sejjaħ in-nies ta' daru li kienu miegħu u marru flimkien iħaffru l-qabar. Għax hu ħaseb: "Li ma jmurx imut; għallinqas ma jidħkux bina u jwaqqgħuna għaż-żuffjett." [Tob:8:11] U meta ħaffru l-qabar, Ragħwel mar id-dar, u sejjaħ lil martu, [Tob:8:12] u qalilha: "Ibgħat lil xi waħda mill-qaddejja ħa tidħol tara hux ħaj jew mejjet; fil-każ nidfnuh bla ma jkun jaf ħadd." [Tob:8:13] U bagħtu l-qaddejja u xegħlet il-musbieħ u fetħet il-bieb; daħlet u sabithom reqdin flimkien fil-fond. [Tob:8:14] U l-qaddejja ħarġet tgħidilhom li kien ħaj u ma kien ġralu ebda ħsara. [Tob:8:15] U bierku lil Alla tas-sema u qalu: "Mbierek int, o Alla; nberkuk minn qalbna; iberkuk il-qaddisin għal dejjem ta' dejjem. [Tob:8:16] Mbierek int li mlejtni bil-ferħ, u ma ġarax kif kont ħsibt jien; imma mxejt magħna skond il-kobor tal-ħniena tiegħek. [Tob:8:17] Mbierek int, o Sid, li ħennejt għal dawn iż-żewġ ulied waħdiena. Ħenn għalihom, żommhom qawwijin u sħaħ, u imlielhom ħajjithom bl-hena u l-faraġ." [Tob:8:18] Ragħwel imbagħad ordna lin-nies tiegħu jordmu l-qabar qabel ma jisbaħ. [Tob:8:19] U qal lil martu tlesti ħafna ħobż, u hu mar il-maqjel u ġieb żewġ baqriet u erba' mtaten, u ordna li jsajjruhom u bdew ilestu.

[Tob:8:20] Mbagħad sejjaħ lil Tobija, u qallu: "Ma titħarrikx minn hawn qabel erbatax-il jum, imma tibqa' hawn tiekol u tixrob għandi u tferraħ lil binti wara dan l-għali kollu li għaddiet minnu. [Tob:8:21] Minn kull ma għandi ħu nofsu issa stess, u mur qawwi u sħiħ għand missierek. In-nofs l-ieħor ħudu meta mmut jien u marti; kollox tiegħek. Agħmel il-qalb, ibni, jiena missierek u Għedna ommok; minn issa 'l quddiem aħna miegħek u ma' oħtok għal dejjem. Qawwi qalbek ibni!"

9. Rafel imur għand Gabajel

[Tob:9:1] Mbagħad Tobija sejjaħ lil Rafel u qallu: [Tob:9:2] "Ħija Għażarija, ħu miegħek erba' qaddejja u żewġ iġmla, u itlaq lejn Rages, u mur għand Gabajel; agħtih il-kitba u iġbor il-flus, u ġibu miegħek għat-tieġ. [Tob:9:3] Inti taf biżżejjed, li missieri qiegħed jgħodd il-ġranet, u jekk niddawwar imqar jum wieħed biss, isewwed qalbu bis-sħiħ. [Tob:9:4] Taf x'ħalfilna Ragħwel, u jien ma nistax nikser il-ħalfa tiegħu."

[Tob:9:5] Rafel telaq bl-erba' qaddejja miegħu u b'żewġ iġmla lejn Rages tal-Medja, u għadda l-lejl għand Gabajel; tah il-kitba u għarrfu b'Tobija bin Tobit li kien iżżewweġ u li stiednu għat-tieġ. Mbagħad Gabajel qabad u għaddlu l-boroż issiġillati, u ġabruhom flimkien. [Tob:9:6] Bakkru flimkien u ġew għat-tieġ. Meta daħlu għand Ragħwel sabu lil Tobija fuq il-mejda, u dan qam bil-ġirja u mar jgħannqu; u Gabajel beda jbierku u jgħidlu bid-dmugħ f'għajnejh: "Żagħżugħ sewwa u tajjeb! Bin raġel sewwa u tajjeb, bniedem ġust u ta' karità, jixħet il-Mulej il-barka tas-sema fuqek, fuq martek, fuq missierek u fuq omm l-għarusa tiegħek. Mbierek Alla, li rajt il-kuġin tiegħi Tobija, jixbhu daqshekk."

10. L-inkwiet ta' omm u missier Tobija

[Tob:10:1] Tobit minn jum għal ieħor kien jgħodd il-ġranet; kemm kellu jdum ibnu biex imur u kemm biex jerġa' lura. Meta għadda żmien biżżejjed, u ibnu ma deherx, [Tob:10:2] beda jitħasseb: "Tgħid żammewh hemm? Tgħid miet Gabajel, u ma kien hemm ħadd biex jagħtih il-flus?" [Tob:10:3] U beda jagħmel f'qalbu.

[Tob:10:4] U martu Anna bdiet tgħidlu: "Ibni spiċċa! Ma għadux aktar fost il-ħajjin." U nfexxet tibki u titniehed minħabba binha, u tgħid: [Tob:10:5] "Jaħasra għalija, ibni, għala ħallejtek tmur, id-dawl ta' għajnejja."

[Tob:10:6] "Iskot!" beda jgħidilha Tobit, "taħseb xejn, oħti, it-tifel qawwi u sħiħ. Żgur li nqalgħetilhom xi ħaġa li żammithom hemm. Il-bniedem li mar miegħu hu bniedem ta' fiduċja u wieħed minn qrabatna. Tagħmilx f'qalbek għalih, oħti, dalwaqt ikun hawn." [Tob:10:7] "Iskot u ħallini," qaltlu,"u tidħakx bija. Ibni spiċċa!" Ta' kuljum kienet toħroġ tiġġerra fit-triq li minnha kien telaq binha, tħares 'l hemm u 'l hawn, u ma kienet tisma' minn ħadd; u meta kienet tinżel ix-xemx, kienet tidħol u taqbad tibki, u titniehed il-lejl kollu bla ma torqod.

Tobija lura d-dar

[Tob:10:8] U meta għaddew l-erbatax-il ġurnata tal-festa tat-tieġ, li Ragħwel kien ħalef li jagħmel lil bintu, resaq fuqu Tobija u qallu: "Ħallini mmur, għax naf li missieri u ommi jaqtgħu qalbhom li għadd qatt jarawni. Għalhekk nitolbok, missier, ħallini nitlaq, u mmur għand missieri. Diġà għarraftek fiex ħallejtu." [Tob:10:9] Ragħwel wieġeb lil Tobija: "Ibqa' hawn, ibni, ibqa' miegħi, u jien nibgħat messaġġier għand missierek Tobit, u jgħarrfu kif tinsab." "Ma jkun qatt," wieġbu Tobija, "nitolbok, ħallini nitlaq minn hawn għal għand missieri."

[Tob:10:10] Ragħwel qam u ta lil Tobija, lil martu Sara, nofs il-ġid li kellu: qaddejja, rġiel u nisa, baqar u nagħaġ, ħmir u iġmla, lbies, flus u tagħmir. [Tob:10:11] Tahom il-vjaġġ it-tajjeb, għannqu u qallu: "Saħħa ibni, mur qawwi u sħiħ. Sid is-smewwiet iwassalkom bis-sliema, lilek u 'l martek Sara, u jalla nara lil uliedkom qabel ma mmut." [Tob:10:12] Mbagħad lil bintu qalilha: "Mur għand ħatnek, mil-lum 'il quddiem huma l-ġenituri tiegħek bħallikieku nissluk huma. Mur bis-sliema, binti, jalla kemm indum ħaj ma nismax ħlief ġid fuqek!" Ragħwel għannaqhom, u tahom il-vjaġġ it-tajjeb, u telaqhom.

[Tob:10:13] "Ibni u għażiż ħija," qalet imbagħad Għedna lil Tobija, "jalla l-Mulej iwassalkom id-dar, lilek u lil binti Sara, u jalla nara 'l uliedek f'ħajtek, u 'l ulied binti Sara qabel ma mmut. Quddiem il-Mulej f'idejk nerħi 'l binti; ħu ħsiebha u tiksrilha qatt qalbha kemm iddum ħaj. Mur bis-sliema, ibni. Minn issa 'l quddiem jien ommok, u Sara oħtok. Jalla jkollna lkoll ir-riżq il-jiem kollha ta' ħajjitna." Mbagħad bisithom it-tnejn u tathom il-vjaġġ it-tajjeb.

[Tob:10:14] U Tobija telaq mingħand Ragħwel, qawwi u sħiħ, ferħan u jbierek lis-Sid tas-smewwiet u l-art, is-sultan fuq kulħadd, li tah ir-riżq fi triqtu. U Ragħwel qallu: "Jalla jkollok il-ġid biex tgħin lill-ġenituri tiegħek il-jiem kollha ta' ħajjithom."

11. Tobija jasal id-dar

[Tob:11:1] Meta kienu qorbu lejn Kasrin, biswit Ninwè, [Tob:11:2] Rafel qal lil Tobija: "Inti taf kif ħallejna lil missierek. [Tob:11:3] Ħa ngħaġġlu qabel martek, u nlestu d-dar, huma u ġejjin." [Tob:11:4] U telqu t-tnejn flimkien u Rafel qallu: "Ħu f'idek il-marrara." U ma' l-anġlu u Tobija mar il-kelb warajhom.

[Tob:11:5] Anna kienet toqgħod bilqiegħda tgħarrex lejn it-triq mnejn kienet tistenna lil binha ġej. [Tob:11:6] Malli lemħitu ġej marret tgħid lil missieru: "Ara, ibnek ġej, u miegħu hemm ir-raġel li mar miegħu."

[Tob:11:7] Rafel imbagħad qal lil Tobija qabel ma dan qorob lejn missieru: "Naf li għajnejn missierek se jinfetħu. [Tob:11:8] Ogħroklu għajnejh bil-marrara tal-ħuta, u d-duwa tixrob il-bjada u din titqaxxar, u missierek jieħu d-dawl u jibda jara."

[Tob:11:9] Anna marret tiġri u nxteħtet fuq għonq binha u qaltlu: "Fl-aħħar rajtek, ibni; issa nista' mmut." U nfexxet tibki. [Tob:11:10] Tobit qam, u tfixkel f'riġlejh hu u ħiereġ mill-bieb tal-bitħa. [Tob:11:11] U Tobija mar jilqgħu bil-marrara tal-ħuta f'idu, u nefaħ f'għajnejh u qabdu minn driegħu, u qallu: "Agħmel il-qalb missier." Għamillu d-duwa fuq għajnejh u din bdiet taħarqu. [Tob:11:12] Mbagħad b'idejh it-tnejn qaxxarlu l-bjada minn truf għajnejh.

[Tob:11:13] Tobit inxteħet fuq għonq ibnu u nfexx f'bikja: "Qiegħed narak, ibni, id-dawl ta' għajnejja." [Tob:11:14] "Mbierek Alla," issokta jgħid, "u mbierek l-isem kbir tiegħu, u mberkin l-anġli qaddisa tiegħu. Kbir ismu fuqna, u mberkin l-anġli tiegħu għal dejjem ta' dejjem. Wara li kkastigani, issa, ara, jien qiegħed nara lil ibni Tobija." [Tob:11:15] Tobija daħal ġewwa ferħan ibierek lil Alla b'kemm kellu saħħa, u għarraf lil missieru Tobit li Alla kien tah ir-riżq fit-triq; ġabar il-flus; iżżewweġ lil Sara bint Ragħwel, li diġà qiegħda fil-bieb ta' Ninwè, u għoddha waslet.

[Tob:11:16] Kollu ferħan Tobit ħareġ jilqa' l-għarusa ta' ibnu fil-bieb ta' Ninwè. U n-nies ta' Ninwè stagħġbu meta rawh miexi mgħaġġel kemm jiflaħ bla ma jżommu ħadd minn idu. Tobit stqarr quddiem kulħadd li Alla ħenn għalih, u fetaħlu għajnejh.

[Tob:11:17] Mbagħad resaq lejn Sara, mart ibnu, berikha u qalilha:

"Merħba bik, binti!
Mbierek Alla tiegħek
li ġiebek għandna, binti!
Mbierek missierek!
Mbierek ibni Tobija!
Mbierka int, binti!
Idħol f'darek, qawwija u sħiħa!
Idħol imbierka u ferħana!
Idħol, binti!"

[Tob:11:18] Dakinhar kien hemm ferħ kbir fost il-Lhud ta' Ninwè. [Tob:11:19] Aħikar u Nadab, kuġini ta' Tobit, ġew jifirħulu; [Tob:11:20] u għamlu l-festa tat-tieġ li damet sejra sebat ijiem.

12. Rafel jurihom min kien u jgħib

[Tob:12:1] Malli għaddiet il-festa tat-tieġ, Tobit sejjaħ lil Tobija ibnu u qallu: "Ibni, qis li tħallas skond ma ħaqqu lil dak ir-raġel li ġie jwasslek, u agħtih xi ħaġa aktar." [Tob:12:2] "Missier, kemm se naqbad nagħtih?" staqsieh, "Jekk nagħtih in-nofs ta' kull ma ġibna magħna, ma jien se nbati xejn. [Tob:12:3] Lili wassalni qawwi u sħiħ; fejjaq lil marti, ġiebli l-flus, u lilek fejjqek. Xi ħlas nista' nagħtih iżjed?" [Tob:12:4] "Jistħoqqlu jieħu n-nofs," wieġbu Tobit, "ta' dak li ġibilna miegħu." [Tob:12:5] Mbagħad sejjaħlu u qallu: "Nofs kull ma ġibtilna miegħek hu tiegħek bi ħlas. Ħudu, u tista' tmur bis-sliem."

[Tob:12:6] Rafel imbagħad sejjħilhom bil-moħbi u qalilhom: "Bierku lil Alla u faħħruh quddiem il-ħajjin kollha għall-ġid kollu li għamel magħkom, biex iberkuh u jgħannu għana ta' tifħir f'ġieħ ismu. Xandru mal-bnedmin kollha kull ma għamel Alla u agħtuh ġieħ u titnikkrux biex tfaħħruh. [Tob:12:7] Tajjeb li wieħed iżomm moħbi s-sigriet tas-sultan, iżda unur li wieħed ifaħħar u jxandar l-opri ta' Alla. Agħmlu t-tajjeb u ma jilħaqkom ebda deni. [Tob:12:8] Aħjar it-talb bil-qalb, u l-karità bis-sewwa, mill-għana bid-dnewwa. Aħjar tagħti l-karità, milli taħżen id-deheb. [Tob:12:9] Il-karità teħilsek mill-mewt, u tnaddfek minn kull dnub. Dawk li jagħmlu l-karità jimtlew bil-ħajja. [Tob:12:10] Dawk li jagħmlu d-dnub u l-inġustizzja, huma l-għedewwa tagħhom infushom.

[Tob:12:11] "Irrid ngħidilkom is-sewwa kollu, u ma naħbilkom xejn. Diġà għarraftkom: Tajjeb li wieħed iżomm moħbi s-sigriet tas-sultan, iżda unur li wieħed ixandar l-opri ta' Alla. [Tob:12:12] U issa, meta int u Sara kontu titolbu, jien kont inwassal it-talb tagħkom quddiem il-maestà tal-Mulej u nfakkru fih; meta kont tidfen il-mejtin kont nagħmel l-istess. [Tob:12:13] Meta int ma qgħadtx taħsibha darbtejn biex tqum, tħalli l-ikel, u tmur tkeffen il-mejjet, jien kont mibgħut biex inġarrbek. [Tob:12:14] U issa Alla bl-istess mod bagħatni biex infejjaq lilek u lil Sara, mart ibnek. [Tob:12:15] Jien Rafel, wieħed mis-seba' anġli, li qegħdin quddiem il-maestà tal-Mulej, u nistgħu nersqu lejh."

[Tob:12:16] U baqgħu mistagħġba t-tnejn u nxteħtu wiċċhom fl-art, għax qabadhom il-biża'. [Tob:12:17] "Tibżgħux," qalilhom, "is-sliem magħkom. Bierku lill-Mulej għal dejjem. [Tob:12:18] M'hux minn rajja li kont magħkom, imma għar-rieda tajba ta' Alla. Lilu bierku l-jiem kollha, u lilu faħħru bl-innijiet. [Tob:12:19] Rajtuni intom, kif ma kilt xejn; kull ma rajtu kien viżjoni. [Tob:12:20] Issa bierku lill-Mulej fuq l-art; faħħru lil Alla. Jien tiela' għand min bagħatni. Iktbu kull ma ġralkom." Kif qal hekk għola 'l fuq, [Tob:12:21] u meta qamu bil-wieqfa, ma setgħux jarawh aktar. [Tob:12:22] U bdew ibierku, u jgħannu innijiet lil Alla, u jirringrazzjawh għal kull ma għamel magħhom meta dehrilhom l-anġlu ta' Alla.

13. Innu ta' ringrazzjament

[Tob:13:1] U Tobit qal:

[Tob:13:2] "Mbierek Alla, li jgħix għal dejjem, u s-saltna
tiegħu!
Jikkastiga u jħenn;
iwasslek sal-qabar f'qiegħ l-art,
u mbagħad jerfgħek mill-akbar qerda.
M'hemm ħadd li jeħles minn idejh.
[Tob:13:3] Faħħruh, ulied Iżrael, quddiem il-ġnus!
Hu xerridkom f'nofshom.
[Tob:13:4] U hemm uriekom il-kobor tiegħu.
Għolluh quddiem il-ħajjin kollha.
Hu Sidna, u Alla tagħna!
Hu Missierna, u Alla tagħna,
għal dejjem ta' dejjem.
[Tob:13:5] Minħabba dnubietkom jikkastigakom,
imma jħenn għalikom ilkoll;
u għad jiġborkom minn fost il-ġnus kollha,
li f'nofshom tinsabu mxerrda.
[Tob:13:6] Meta b'qalbkom sħiħa u ruħkom kollha,
terġgħu lura għal għandu,
mbagħad hu jdur lejkom,
u ma jaħbix iżjed wiċċu minnkom.
[Tob:13:7] Ara x'għamel magħkom!
Faħħruh b'kemm għandkom ħila,
u bierku l-Mulej il-ġust,
u faħħru s-sultan ta' dejjem.
[Tob:13:8] Nfaħħru jien f'art l-eżilju tiegħi,
u nuri l-qawwa u l-kobor tiegħu lill-ġens midneb.
Erġgħu lura għal għandu, midinbin,
u għamlu l-ġustizzja quddiemu.
Min jaf jilqagħkomx u jħennx għalikom?
[Tob:13:9] Jiena nkabbar lil Alla tiegħi
u ruħi tfaħħar lis-sultan tas-sema,
u tifraħ bil-kobor tiegħu.
[Tob:13:10] Ħa jxandru lkoll il-maestà tiegħu,
u jfaħħruh f'Ġerusalemm.

"Ġerusalemm, il-belt qaddisa,
għad jikkastigak minħabba għemil uliedek;
u mbagħad jerġa' jħenn għal ulied il-ġusti.
[Tob:13:11] Faħħar kif jixraq lill-Mulej,
u bierek is-sultan ta' dejjem;
u hekk terġa' tinbnielek daru bil-ferħ,
[Tob:13:12] biex jifirħu fik l-itturufnati,
u juri fik imħabbtu għall-imsejknin,
għal dejjem ta' dejjem.
[Tob:13:13] "Dawl kbir għad jiddi,
u joħroġ minnek sa truf l-art,
kotra ta' ġnus għad jiġuk mill-bogħod,
u nies minn kull rokna tad-dinja,
minħabba l-isem qaddis tiegħek,
iġibu r-rigali f'idejhom għas-sultan tas-sema.
Nisel wara nisel jaqbżu bil-ferħ fik,
u isem il-belt magħżula jibqa' għal dejjem.
[Tob:13:14] "Misħutin dawk kollha li jitkellmu iebes kontrik;
dawk kollha li jaħbtu għalik;
dawk kollha li jħottu lil ħitanek;
li jġarrfu t-torrijiet tiegħek,
u jagħtu n-nar lil djarek.
U mbierka għal dejjem dawk li jirrispettawk!
[Tob:13:15] "Ejja, ifraħ b'ulied il-ġusti,
għax ilkoll għad jinġabru,
u jbierku s-Sid ta' dejjem.
Hienja dawk li jħobbuk,
u hienja dawk li jifirħu bis-sliem tiegħek.
[Tob:13:16] Hienja n-nies kollha,
li sewwdu qalbhom għas-swat li qlajt,
fik għad jifirħu u jaraw il-ferħ tiegħek għal dejjem.
Bierek, ruħi, lill-Mulej, is-Sultan il-Kbir.
[Tob:13:17] "Ġerusalemm għad jibnuha mill-ġdid,
belt fejn jgħammar Alla għal dejjem ta' dejjem.
Kemm għad nifraħ meta l-fdal ta' nisli,
jaraw is-sebħ tiegħek,
u jfaħħru s-Sultan tas-sema!
Il-bibien ta' Ġerusalemm għad jinbnew
biż-żaffir u l-iżmerald;
tal-ħaġar prezzjuż ikunu ħitanek.
Tad-deheb jinbnew it-torrijiet tiegħek;
u l-fortizzi tad-deheb safi.
Il-pjazez ta' Ġerusalemm
jiċċangawhom b'ħaġar prezzjuż u
ġawhar ta' Ofir.
[Tob:13:18] Il-bwieb ta' Ġerusalemm għad ikantaw innijiet
ta’ ferħ;
u djarha lkoll jgħajjtu;
'Ħallelujah! Mbierek Alla ta' Iżrael!'
Hu jberikhom, u huma jbierku ismu,
qaddis għal dejjem ta' dejjem.

14. " [Tob:14:1] Hekk Tobit temm l-innu ta' ringrazzjament.

L-aħħar snin ta' Tobit u Tobija

[Tob:14:2] Tobit miet fis-sliem fl-għomor ta' mija u tnax-il sena, u difnuh bl-unuri kollha fil-belt ta' Ninwè. Kellu tnejn u sittin sena meta marad b'għajnejh; u wara li kien raġa' ħa d-dawl, għex fir-riżq u baqa' jagħmel il-karità; qatt ma kien jehda milli jfaħħar lil Alla u jxandar il-glorja tiegħu. [Tob:14:3] Meta kien se jmut sejjaħ lil ibnu Tobija u għamillu dawn it-twissijiet:

“Ibni, aqbad lil uliedek [Tob:14:4] u itlaq lejn il-Medja, għax jien nemmen li l-kelma ta' Alla li qal fuq Ninwè, permezz ta' Naħum, għad isseħħ. Kollox għad jiġri lil Assirja u Ninwè, kull ma qalu l-profeti ta' Iżrael li Alla bagħat. Xejn, lanqas kelma waħda, ma jonqos milli qalu l-profeti; kollox għad iseħħ f'waqtu. Fil-Medja tkun fiż-żgur aktar milli tkun fl-Assirja jew fil-Babilonja. Jien naf, anzi jien żgur li kull ma qal Alla, għad iseħħ u jsir, u ma tintilef ebda kelma milli qal.

“Ħutna li joqogħdu fl-art ta’ Iżrael ilkoll għad iferrxuhom u jitturufnawhom minn dik l-art tajba; u l-art kollha ta’ Iżrael issir deżert u Samarija u Ġerusalemm isiru ħerba u d-dar ta’ Alla jagħtuha n-nar, u għal xi żmien tibqa’ fin-niket.

[Tob:14:5] Mbagħad il-Mulej jerġa' jħenn, u Alla jreġġagħhom lura fl-art ta' Iżrael. Jerġgħu jibnu d-dar ta' Alla, mhux bħalma kienet qabel, u tibqa' hekk sakemm jintemmu ż-żminijiet u s-sekli. Wara dan kollu lkoll jerġgħu lura mill-eżilju u jerġgħu jibnu 'l Ġerusalemm fil-glorja, u fiha jibnu d-dar ta' Alla, skond ma ħabbru fuqha l-profeti ta' Iżrael. [Tob:14:6] Il-ġnus kollha tad-dinja għad jikkonvertu u jibżgħu minn Alla fis-sewwa, u lkoll iwarrbu l-idoli li qarrquhom bil-gideb tagħhom, u jibdew ibierku lil Alla ta' dejjem skond il-liġi tiegħu.

[Tob:14:7] "Ulied Iżrael kollha li jkunu salvaw f'dawk il-jiem jiftakru sewwa f'Alla; jinġabru u jiġu Ġerusalemm u jgħammru għal dejjem fl-art ta' Abraham fiż-żgur, u din tkun mogħtija lilhom. Jifirħu dawk kollha li jħobbu lil Alla fis-sewwa; u dawk li jagħmlu d-dnub u l-inġustizzji jintemmu minn fuq wiċċ l-art. [Tob:14:8] Issa, uliedi, dan ngħidilkom: [Tob:14:9] 'Servu lil Alla fis-sewwa u agħmlu dak li jogħġob lilu.'

“Lil uliedkom darruhom jagħmlu s-sewwa u jagħtu l-karità; darruhom jiftakru f’Alla u jbierku ismu minn qalbhom, u b’kemm għandhom ħila f’kull waqt.

“Int ibni; itlaq minn Ninwè. Tibqax hawn. Dak in-nhar li int tidfen lil ommok ħdejja, dal in-nhar stess, toqgħodx aktar fl-inħawi ta’ Ninwè, għax, kif nara, hawn ħafna ħażen u qerq bla mistħija ta’ xejn. [Tob:14:10] "Ara, ibni, x'għamel Nadab lil Aħikar, li kien rabbieh: u ma fittixx li jidfnu ħaj taħt l-art? Imma Alla dawwar l-għajb f'wiċċu. Aħikar ħareġ għad-dawl, u Nadab mar fid-dlam ta' dejjem, għax kien fittex li joqtol lil Aħikar. Iżda għax jien kont nagħmel il-karità, Aħikar ħeles mix-xibka li kien nasablu Nadab, u Nadab inqabad fiha hu, u nqered. [Tob:14:11] Mela uliedi, araw x'tagħmel il-karità, u x'tagħmel l-inġustizzja li toqtol. Ara, se toħroġli ruħi."

Qegħduh fuq il-friex, u miet; u difnuh bl-unuri kollha.

[Tob:14:12] Meta mietet ommu, Tobija difinha ħdejn missieru. U mbagħad mar il-Medja, hu u martu u għammru f'Ekbatana għand ħatnu Ragħwel. [Tob:14:13] Ħa ħsieb sewwa tal-kunjati tiegħu fi xjuħithom u difinhom f'Ekbatana tal-Medja;
[Tob:14:14] u wiret il-ġid kollu ta' Ragħwel u ta' missieru Tobit, u miet ta' mija u sbatax-il sena rrispettat minn kulħadd.

[Tob:14:15] Qabel ma miet laħaq ra u sama' bil-qerda ta' Ninwè, u ra l-eżiljati miġjubin fil-Medja minn Assweru, sultan tal-Medja. Għalhekk radd ħajr lil Alla għal kull ma għamel lin-nies ta' Ninwè u l-Assirja. Feraħ qabel ma miet għal li ġralha Ninwè u faħħar lil Alla li jgħix għal dejjem ta' dejjem. Ammen.