Stampa t-test ....
Fuq l-indissolubbiltà
taż-żwieġ u d-dibattitu
dwar dawk li reġgħu
żżewġu ċivilment u s-sagramenti
IL-QAWWA TAL-GRAZZJA
L-Arċisqof
Gerhard
Ludwig Müller
Arċisqof Prefett
tal-Kongregazzjoni
għad-Duttrina tal-Fidi.
23 ta’ Ottubru 2013
Wara
li tħabbar is-sinodu
straordinarju li ħa jsir
f’Ottubru 2014 dwar
il-kura pastorali
tal-familji,
qamet
spekulazzjoni dwar
il-kwistjoni
ta’
dawk fost
il-fidili Nsara li
ddivorzjaw u
daħlu għat-tieni żwieġ u
r-relazzjoni tagħhom
mas-sagramenti. Biex
ninżlu iktar fil-fond ta’
l-għarfien fuq din
il-materja importanti
biex il-kleru jista’
jakkumpanja lill-merħla
aħjar u jagħtiha dawl
konformi mal-verità tad-Duttrina
Kattolika,
qed
inxandru
kontribuzzjoni estensiva
mill-Arċisqof Prefett
tal-Kongregazzjoni
għad-Duttrina tal-Fidi.
Il-problema dwar membri
tal-Knisja
li daħlu f’unjoni ċivili
ġdida wara li ddivorzjaw
m’hijiex ġdida. Il-Knisja
dejjem ħadet din
il-kwistjoni bl-ikbar
serjetà, bl-għan li
tgħin lill-persuni li
jsibu ruħhom f’din is-sitwazzjoni.
Iż-Żwieġ hu sagrament li
jaffettwa lin-nies b’mod
partikulari u profond
fiċ-ċirkustanzi
personali, soċjali u
storiċi tagħhom. Meta
wieħed
jara
l-għadd
dejjem jikber ta’
persuni milquta
b’dan
il-mod
f’pajjiżi
ta’ tradizzjoni
Nisranija qadima, din
il-problema pastorali
ħadet fuqha
dimensjonijiet
sinifikanti. Il-lum
kull persuna li tħaddan
il-fidi b’konvinzjoni
qed tistaqsi: Tista’ l-Knisja
ma tħallix lid-divorzjati
li qegħdin fit-tieni
żwieġ jersqu lejn is-sagramenti
ta’
l-inqas b’ċerti
kundizzjonijiet? Fuq
din il-ħaġa għandha
jdejha marbuta għal
dejjem? It-teologi
esploraw l-implikazzjonijiet
u l-konsegwenzi kollha?
Jeħtieġ
niflu dawn
il-mistoqsijiet b’mod li
jkun
konsistenti mat-tagħlim
Nisrani fuq iż-żwieġ.
Ragħaj responsabbli
jibni l-aġir tiegħu fuq
teoloġija li
“lil Alla
li jirrevela ruħu
jagħtih, għax irid,
il-qima kollha ta’
l-intellett u tar-rieda,
u jilqa’ bil-qalb
ir-rivelazzjoni mogħtija
minnu” (Dei
Verbum, 5).
Biex it-tagħlim
awtentiku tal-Knisja
nagħmluh
jinftiehem, jeħtieġ
nibdew bil-kelma ta’
Alla li nsibu fl-Iskrittura
Mqaddsa, imwessgħa fit-Tradizzjoni
tal-Knisja u
interpretata mill-Maġisteru
b’mod li jorbot.
Ix-Xhieda ta’ l-Iskrittura
Mqaddsa
Jekk
infittxu direttament
fit-Testment il-Qadim
tweġibiet
għall-mistoqsija tagħna
nsibu ma’ wiċċna xi
diffikultajiet, għax
f’dak iż-żmien iż-żwieġ
kien għadu m’hux meqjus
sagrament. Imma l-kelma
ta’ Alla fil-Patt
il-Qadim għandha tifsira
għalina għax Ġesù ġej
minn din it-tradizzjoni
u fuqha jibni l-argumenti
tiegħu. Fid-Dekalogu
nsibu l-kmandament “la
tagħmilx adulterju” (Eż
20:14), imma xi mkien
ieħor id-divorzju hu
ppreżentat bħala
possibbiltà. Skond Dt
24:1-4, Mosè ħalla li r-raġel
jista’ jagħti lil martu
l-kitba tad-divorzju u
jkeċċiha minn daru, jekk
din ma tibqax togħġbu.
Minn hemm, kemm ir-raġel
u kemm il-mara jistgħu
jidħlu għal żwieġ ġdid.
Barra din l-aċċettazzjoni
tad-divorzju, it-Testment
il-Qadim jesprimi wkoll
ċerti riservi dwaru.
It-tixbiha li jagħmlu l-profeti
bejn il-patt ta’ Alla
ma’ Israel u r-rabta
taż-żwieġ tinkludi mhux
biss l-ideal
tal-monogamija, imma
wkoll dak ta’ l-indissolubbiltà.
Il-profeta Malakija dan
jesprimih b’mod ċar:
“Qisu
li ħadd ma jqarraq
bil-mara ta’
żgħożitu… li magħha
ntrabatt”
(Mal 2:14-15).
Fuq
kollox, kien
fil-kontroversji tiegħu
mal-Fariżej li Ġesù sab
l-okkażjoni biex
jindirizza dan
is-suġġett. Hu
espliċitament tbiegħed
mill-prattika
tad-divorzju
fit-Testment il-Qadim,
li Mosè
kien
ippermetta għax
in-nies kienu daqshekk
“rashom iebsa”, u
fakkarna fir-rieda
oriġinali ta’ Alla: “Sa
mill-bidu tal-ħolqien
Alla għamilhom raġel u
mara.
Għalhekk
mela raġel iħalli lil
missieru u
’l
ommu u…
it-tnejn
isiru ġisem wieħed.
Mela dak
li għaqqad Alla ma
għandux jifirdu l-bniedem”
(Mk 10:5-9; ara Mt
19:4-9; Lq 16:18).
Il-Knisja Kattolika sa
minn dejjem bniet
it-tagħlim u l-prattika
tagħha fuq dan li qal
Ġesù hawn fuq
l-indissolubbiltà
taż-żwieġ.
Ir-rabta li minn ġewwa
tgħaqqad lill-għarajjes
ma’ xulxin ġiet minsuġa
minn Alla nnifsu. Hi
toħloq realtà
li
ġejja
minn Alla u għalhekk
m’għadhiex f’idejn
il-bniedem biex jużaha
kif jogħġbu.
Il-lum xi
eseġeti huma tal-fehma
li anki fl-era
Appostolika dawn
il-kelmiet ta’ Kristu
ġew applikati b’ċerta
flessibbiltà:
speċjalment fil-każ ta’
porneia/żinà
(ara Mt 5:32; 19:9) u
fil-każ ta’ separazzjoni
bejn parti Nisranija u
parti oħra li m’hix (ara
1 Kor 7:12-15).
Il-klawsoli dwar iż-żinà
sa mill-bidu kienu
fil-mira ta’ dibattitu
jaħraq bejn l-eseġeti.
Ħafna jaħsbu li dawn
jirriferu mhux għal
eċċezzjonijiet
għall-indissolubbiltà
taż-żwieġ, imma għal
rabtiet invalidi ta’
żwieġ. Madankollu,
ċertament il-Knisja ma
tistax tibni d-duttrina
u l-prattika tagħha fuq
ipoteżijiet eseġetiċi
kontroversjali. Hi
għandha toqgħod fuq
it-tagħlim ċar ta’
Kristu.
San Pawl
jippreżenta
l-projbizzjoni fuq
id-divorzju bħala
r-rieda ċara ta’ Kristu:
“Lil
dawk li huma miżżewġin
nordnalhom, mhux jien,
iżda l-Mulej, li l-mara
ma għandhiex tħalli lil
żewġha – jekk tiġi li
tħallih, għandha tibqa’
bla tiżżewweġ jew terġa’
tagħmel paċi ma’ żewġha
– u r-raġel ma għandux
jitlaq lil martu” (1 Kor
7:10-11). Fl-istess ħin
hu jippermetti,
bl-awtortità
tiegħu
stess, li wieħed li
m’hux Nisrani jissepara
minn ma’ parti oħra li
saret Nisranija. F’dan
il-każ, in-Nisrani
“m’hux marbut” li jibqa’
ma jiżżewwiġx (1 Kor
7:12-16). Il-Knisja
telqet minn dan it-test
biex bdiet tagħraf li
żwieġ bejn raġel
mgħammed u mara mgħammda
biss hu sagrament
fil-veru sens tal-kelma,
u f’dan il-każ biss
tapplika
l-indissolubbiltà
inkondizzjonata.
Iż-żwieġ
bejn dawk li m’humiex
mgħammdin hu tabilħaqq
orjentat lejn
l-indissolubbiltà, imma
jista’ f’ċerti
ċirkustanzi – minħabba
f’ġid ogħla – jiġi
maħlul
(privilegium
Paulinum).
Mela hawn m’aħniex
nitkellmu dwar
eċċezzjoni għat-tagħlim
tal-Mulej.
L-indissolubbiltà
taż-żwieġ sagramentali,
jiġifieri taż-żwieġ li
jsir fi ħdan il-misteru
ta’ Kristu, tibqa’
sħiħa.
Tifsira
ogħla għall-bażi Biblika
tax-xbieha sagramenti
taż-żwieġ insibuha
fl-Ittra lill-Efesin,
fejn naqraw: “Intom,
l-irġiel, ħobbu n-nisa
tagħkom, kif Kristu ħabb
il-Knisja u ta ħajtu
għaliha” (Efes 5:25). U
ftit wara, l-Appostlu
jżid: “Għalhekk ir-raġel
iħalli lil missieru u ’l
ommu u jingħaqad ma’
martu, u jsiru t-tnejn
ġisem wieħed. Dan
il-misteru – qiegħed
ngħid għal Kristu u
għall-Knisja – huwa
kbir!” (Efes 5:31-32).
Iż-żwieġ Nisrani hu
sinjal effettiv tal-patt
bejn Kristu u l-Knisja.
Billi jfisser u jagħti
l-grazzja ta’ dan
il-patt, iż-żwieġ bejn
l-imgħammdin hu
sagrament.
Ix-Xhieda
tat-Tradizzjoni
tal-Knisja
Missirijiet il-Knisja u
l-Konċilji jagħtuna
xhieda importanti dwar
il-mod kif maż-żmien
żviluppat il-pożizzjoni
tal-Knisja. Għas-Santi
Padri, jorbtu l-preċetti
Bibliċi dwar
is-suġġett. Huma ma
jaċċettawx il-liġijiet
tad-divorzju ta’
l-Istat, għax dawn ma
jaqblux mat-tagħlim ta’
Ġesù. Il-Knisja
tas-Santi Padri la
aċċettat id-divorzju u
lanqas it-tieni żwieġ, u
dan għamlitu
f’ubbidjenza lejn
il-Vanġelu. Dwar din
il-kwistjoni, ix-xhieda
ta’ Missirijiet
il-Knisja hi unanima.
Fiż-żminijiet
Patristiċi, l-Insara
divorzjati li jkunu
żżewġu mill-ġdid
ċivilment, lanqas wara
perjodu ta’ penitenza ma
setgħu jersqu iżjed
għas-sagramenti. Xi
kitbiet Patristiċi,
imma, donnhom iridu
jimplikaw li l-abbużi
mhux dejjem kienu jiġu
kkoreġuti rigorożament u
li minn żmien għal żmien
kienu jinstabu
soluzzjonijiet pastorali
għal xi każi rari fejn
kien ikun hemm dubju.
F’bosta
reġjuni, iktar tard bdew
isiru kompromessi ikbar,
partikularment frott ta’
l-interdipendenza dejjem
tikber bejn Knisja u
Stat. Fil-Lvant dan
l-iżvilupp kompla
jevolvi, u speċjalment
wara s-separazzjoni
mis-Sede ta’ Pietru,
mexa lejn prassi dejjem
iżjed liberali. Il-lum
fil-Knejjes Ortodossi,
hemm iktar minn bażi
waħda għad-divorzju, u
dawn huma ġeneralment
iġġustifikati f’termini
ta’
oikonomia,
jew
klemenza pastorali
f’każi individwali
diffiċli, u dawn jiftħu
t-triq għat-tieni jew
it-tielet żwieġ
immarkati minn karattru
penitenzjali. Din
il-prattika ma nistgħux
nirrikonċiljawha
mar-rieda ta’ Alla, kif
espressa b’mod ċar f’dak
li qal Ġesù dwar
l-indissolubbiltà
taż-żwieġ.
Imma tirrappreżenta
problema ekumenika li ma
nistgħux
nissottovalutawha.
Fil-Punent, ir-riforma
Gregorjana wieġbet għal
dawn it-tendenzi
liberali u tat impetu
frisk lill-għarfien
oriġinali ta’
l-Iskrittura u s-Santi
Padri. Il-Knisja
Kattolika ddefendiet
l-indissolubbiltà
assoluta taż-żwieġ anki
jekk dan swielha
sagrifiċċju għoli u
tbatija kbira. Ix-xiżma
ta’ “Knisja Anglikana”
mifruda mis-Suċċessur
ta’ Pietru ma seħħitx
minħabba differenzi
duttrinali, imma għax
il-Papa, b’ubbidjenza
lejn kliem Ġesù, ma
setax jakkomoda
t-talbiet li għamillu
r-Re Enriku VIII biex
iħollu ż-żwieġ tiegħu.
Il-Konċilju ta’ Trento
kkonferma d-duttrina
dwar l-indissolubbiltà
taż-żwieġ sagramentali u
spjega li din
tikkorrispondi
mat-tagħlim tal-Vanġelu
(ara DH 1807). Xi
kultant insibu min
isostni li l-Knisja
de facto kienet
tittollera l-prattika
Orjentali. Imma dan
m’hux minnu.
Il-kanonisti
kontinwament kienu
jirriferu għaliha bħala
abbuż. U hemm evidenza
li gruppi ta’ Nsara
Ortodossi meta jsiru
Kattoliċi kellhom
jagħmlu dikjarazzjoni
espressa li jagħrfu li
ma jistax ikun hemm
it-tieni jew it-tielet
żwieġ.
Il-Konċilju Vatikan II,
fil-Kostituzzjoni
Pastorali Gaudium et
Spes fuq “Il-Knisja
fid-Dinja tal-Lum”,
jippreżenta tagħlim
teoloġikament u
spiritwament profond fuq
iż-żwieġ. Hu jżomm
l-indissolubbiltà
taż-żwieġ
b’mod ċar u distint.
Iħares lejn iż-żwieġ
bħala komunjoni li
tħaddan fiha b’mod sħiħ
ħajja u mħabba, ġisem u
ruħ, bejn raġel u mara
li jingħataw għal xulxin
u jirċievu lil xulxin
bħala persuni. Permezz
ta’ l-att personali
ħieles tal-kunsens
reċiproku tagħhom,
tissawwar istituzzjoni
li tibqa’ għal dejjem u
għandha ordinament
divin, orjentata lejn
il-ġid ta’ l-għarajjes u
ta’ wliedhom u mhux
iżjed dipendenti fuq
il-kapriċċ uman: “Din
l-għaqda intima, bħala
donazzjoni ta’
żewġ persunni lil xulxin,
u wkoll il-ġid ta’
l-ulied, jitolbu l-fedeltà
sħiħa tal-miżżewġin u
jridu unità
li ma tinħallx”
(nru
48).
Permezz tas-sagrament
Alla jagħni bi grazzja
speċjali lill-għarajjes:
“Għaliex
kif darba Alla ltaqa’
mal-poplu tiegħu
bil-patt ta’
mħabba u ta’
fedeltà,
hekk is-Salvatur
tal-bnedmin u l-Għarus
tal-Knisja jiltaqa’
mal-miżżewġin
Insara
bis-sagrament taż-żwieġ.
Jibqa’
wkoll magħhom biex kif
huwa ħabb il-Knisja u ta
lilu nnifsu għaliha,
hekk ukoll il-miżżewġin
jinħabbu bejniethom b’fedeltà
li ma tiġix nieqsa billi
jagħtu ruħhom lil xulxin”.
Permezz tas-sagrament,
l-indissolubbiltà
taż-żwieġ
tikseb tifsira ġdida u
iktar profonda: issir
ix-xbieha ta’ l-imħabba
dejjiema ta’ Alla
għall-poplu tiegħu u
tal-fedeltà
li qatt
ma tonqos
ta’
Kristu lejn il-Knisja.
Iż-żwieġ
nistgħu nifhmuh u
ngħixuh bħala sagrament
biss fil-kuntest
tal-misteru ta’ Kristu.
Jekk iż-żwieġ jiġi
sekularizzat jew meqjus
bħala realtà
purament naturali,
il-karattru sagramentali
tiegħu
jisfa mdallam. Iż-żwieġ
sagramentali hu propjetà
ta’ l-ordni tal-grazzja,
u jsiru parti
mill-komunjoni
definittiva ta’ mħabba
bejn Kristu u l-Knisja
tiegħu. L-Insara huma
msejħa jgħixu ż-żwieġ
tagħhom fil-kuntest ta’
l-orizzont eskatoloġiku
tal-miġja tas-saltna ta’
Alla f’Ġesù Kristu,
il-Kelma inkarnata ta’
Alla.
Ix-Xhieda tal-Maġisteru
l-lum
L-Eżortazzjoni
Appostolika
Familiaris Consortio
– imxandra minn Ġwanni
Pawlu II fit-22 ta’
Novembru 1981 fid-dawl
tas-Sinodu ta’
l-Isqfijiet fuq
il-familja Nisranija
fid-dinja moderna, u ta’
importanza fundamentali
minn dak in-nhar ’l hawn
– tikkonferma b’ċerta
enfasi t-tagħlim
dommatiku tal-Knisja fuq
iż-żwieġ. Imma turi
interess pastorali
f’dawk il-fidili li
reġgħu żżewġu ċivilment
imma li għadhom marbuta
bi żwieġ li l-Knisja
tqisu validu. Il-Papa
jinteressa ruħu ħafna u
jifhem is-sitwazzjoni.
Paragrafu 84 fuq
“divorzjati miżżewġin
mill-ġdid” fih dawn
id-dikjarazzjonijiet
importanti: 1.
Ir-rgħajja huma
obbligati mill-imħabba
għall-verità
li “jagħżlu
sewwa bejn qagħda u
oħra”.
2. Rgħajja
u komunitajiet
parrokkjali huma marbuta
li jgħinu bi “mħabba
ħerqana” lill-fidili li
jsibu ruħhom f’din
is-sitwazzjoni. Huma
wkoll jagħmlu parti
mill-Knisja, għandhom
dritt għall-kura
pastorali u għandhom
jieħdu sehem fil-ħajja
tal-Knisja. 3.
Safrattant ma jistgħux
jersqu biex jirċievu
l-Ewkaristija.
Jingħataw żewġ
raġunijiet għal dan:
a) “il-qagħda
u l-kundizzjoni tagħhom
hi fiha nfisha għal
kollox kuntrarja
għall-għaqda ta’ mħabba
ta’ Kristu għall-Knisja
tiegħu, imħabba li
tfisser u sseħħ
fl-Ewkaristija”;
b) “jekk
dawn id-divorzjati jkunu
jistgħu jitqarbnu,
il-fidili jistgħu
jitqarrqu u jitħawdu
dwar it-tagħlim
tal-Knisja fuq iż-żwieġ
li ma jinħall qatt”.
Ir-rikonċiljazzjoni
permezz tal-Qrara
sagramentali, li tiftaħ
it-triq biex wieħed
jista’ jirċievi
l-Ewkaristija, tista’
tingħata biss fil-każ
ta’ ndiema għal dak li
ġara u jekk huma “lesti
jgħixu bis-sinċerità
kollha ħajja li ma tmurx
aktar kontra l-fatt li
ż-żwieġ ma jitħassar
qatt”.
Fil-konkret dan ifisser
li jekk għal raġunijiet
serji, bħalma huma
t-trobbija ta’ l-ulied,
ir-rabta l-ġdida ma
tistax tinħall, allura
ż-żewġ partijiet iridu “jimpenjaw
ruħhom li jgħixu ħajja
ta’ kontinenza sħiħa”.
4.
Il-kleru għall-ebda
raġuni m’għandu permess,
minħabba raġunijiet
intrinsikament
sagramentali u teoloġiċi
u mhux taħt xi
pressjonijiet
legalistiċi, “jagħmel xi
ċerimonja” għal persuni
divorzjati li reġgħu
żżewġu ċivilment, sakemm
għadu fis-seħħ l-ewwel
żwieġ validu
sagramentalment.
Id-dikjarazzjoni
tal-Kongregazzjoni
għad-Duttrina tal-Fidi
ta’ l-14 ta’ Settembru
1994 dwar it-tqarbin lil
dawk l-Insara divorzjati
li reġgħu żżewġu
tenfasizza li l-prattika
tal-Knisja f’din
il-kwistjoni
“ma
tistax tinbidel minħabba
f’sitwazzjonijiet
differenti”
(nru
5).
Hi
tagħmilha ċara wkoll li
l-fidili konċernati ma
jistgħux jippreżentaw
ruħhom għat-tqarbin fuq
il-bażi tal-kuxjenza
tagħhom: “Jekk
fil-ġudizzju tagħhom dan
hu possibbli, ir-rgħajja
u l-konfessuri… għandhom
id-dmir serju li
jwissuhom li ġudizzju
tal-kuxjenza bħal dan
apertament imur kontra
t-tagħlim tal-Knisja”
(nru 6). Jekk jibqgħu
xi dubji dwar il-validità
ta’ żwieġ li tfarrak,
dawn għandhom jiġu
eżaminati mit-tribunali
taż-żwieġ kompetenti
(ara nru 9). Jibqa’ ta’
importanza kbira li “bi
mħabba ħerqana nagħmlu
kull ma hu possibbli
biex insaħħu fl-imħabba
ta’ Kristu u tal-Knisja
lil dawk il-fidili li
qegħdin
f’sitwazzjonijiet ta’
żwieġ irregolari. Hekk
biss ikun possibbli
għalihom li jilqgħu
b’mod sħiħ il-messaġġ
taż-żwieġ Nisrani u
jġarrbu bil-fidi d-diqa
tas-sitwazzjoni li jkunu
fiha. Fl-azzjoni
pastorali wieħed għandu
jagħmel kull ma hu
possibbli biex jiżgura
li din ma tinftiehemx
bħala xi kwistjoni ta’
diskriminazzjoni, imma
biss bħala waħda ta’
fedeltà
assoluta għar-rieda ta’
Kristu li ġedded u
fdalna mill-ġdid
f’idejna
l-indissolubbiltà
taż-żwieġ bħala don
tal-Ħallieq” (nru 10).
Fl-Eżortazzjoni
Appostolika
Post-Sinodali
Sacramentum Caritatis
tat-22 ta’ Frar 2007,
Benedittu XVI jagħmel
ġabra fil-qosor
tal-ħidma tas-Sinodu ta’
l-Isqfijiet fuq it-tema
ta’ l-Ewkaristija u
jkompli jiżviluppaha.
Fin-Nru 29 hu jindirizza
s-sitwazzjoni tal-fidili
divorzjati li reġgħu
żżewġu. Għal Benedittu
XVI ukoll, din hi
“problema pastorali
kumplessa u
inkwetanti”. Hu
jikkonferma “il-prattika
tal-Knisja, imsejsa fuq
l-Iskrittura Mqaddsa
(ara Mk 10:2-12), li ma
tħallix divorzjati li
reġgħu żżewġu jersqu
lejn is-sagramenti”,
imma fl-istess waqt
iħeġġeġ lir-rgħajja biex
juru “għożża speċjali”
ma’ dawk milquta:
fix-xewqa li huma
“jgħixu b’mod sħiħ kemm
jistgħu l-ħajja
Nisranija permezz
tas-sehem regolari
fil-Quddiesa, anki jekk
ma jirċevux it-tqarbin,
is-smigħ tal-kelma ta’
Alla, l-adorazzjoni
Ewkaristika, it-talb,
is-sehem fil-ħajja
tal-komunità, djalogu
onest ma’ saċerdot jew
direttur spiritwali,
dedikazzjoni għall-ħajja
tal-karità, ħidmiet ta’
penitenza, u impenn lejn
l-edukazzjoni ta’
wliedhom”.
Jekk hemm dubji dwar
il-validità
taż-żwieġ li tfarrak,
dawn għandhom jiġu
eżaminati bl-ikbar reqqa
mit-tribunali taż-żwieġ
kompetenti. Il-mentalità
tal-lum fil-parti
l-kbira tagħha teħodha
kontra l-mod kif
id-duttrina Nisranija
tifhem iż-żwieġ, f’dak
li għandu x’jaqsam ma’
l-indissolubbiltà
tiegħu u l-ftuħ tiegħu
għall-ħajja. Billi
ħafna Nsara huma
influwenzati minn dan,
il-lum iż-żwiġijiet
aktarx huma invalidi
ħafna iżjed spiss milli
kienu qabel, għax hemm
nuqqas ta’ xewqa għal
żwieġ skond it-tagħlim
Kattoliku, u hemm ukoll
ftit li xejn
soċjalizzazzjoni
f’ambjent ta’ fidi.
Għalhekk li wieħed
jeżamina l-validità
ta’ żwieġ hu importanti
u dan jista’ jgħin biex
isolvi l-problemi. Fejn
ma tistax tiġi ppruvata
n-nullità
ta’ żwieġ, dak li, skond
il-prattika stabbilita u
approvata mill-Knisja,
għandha tagħmel koppja
biex tista’ tirċievi
l-assoluzzjoni u
t-tqarbin, hu li tgħix
“bħal ħbieb, bħal
aħwa”. It-tberik ta’
unjonijiet irregolari
għandu jiġi evitat,
“biex ma tinħoloqx
konfużjoni fost
il-fidili dwar il-valur
taż-żwieġ”. Barka (bene-dictio:
sanzjoni divina) ta’
relazzjoni li tmur
kontra r-rieda ta’ Alla
hi kontradizzjoni fiha
nfisha.
Matul
l-omelija tiegħu
fis-Seba’ Laqgħa Dinjija
tal-Familji f’Milan
fit-3 ta’ Ġunju 2012,
Benedittu XVI għal
darb’oħra sab
l-okkażjoni biex
jitkellem fuq din
il-problema ta’ wġigħ
ta’ qalb: “Nixtieq ukoll
ngħid kelma lill-fidili
li, anki jekk jaqblu
mat-tagħlim tal-Knisja
fuq il-familja, kellhom
esperjenzi iebsa ta’
tifrik u separazzjoni.
Irridkom iżżommu
f’moħħkom li l-Papa u
l-Knisja qed isostnukom
intom u tissieltu.
Inħeġġiġkom tibqgħu
magħquda
mal-komunitajiet
tagħkom, u nittama minn
qalbi li d-djoċesijiet
tagħkom qed jiżviluppaw
inizjattivi xierqa biex
jilqgħukom u
jakkumpanjawkom”.
L-aktar
Sinodu riċenti ta’
l-Isqfijiet bit-tema
“L-evanġelizzazzjoni
ġdida għat-trasmissjoni
tal-fidi Nisranija”
(7-28 ta’ Ottubru 2012)
jindirizza mill-ġdid
is-sitwazzjoni
tal-fidili li wara
l-falliment ta’
relazzjoni fiż-żwieġ
tagħhom (mhux falliment
taż-żwieġ, għax dan hu
sagrament li jibqa’)
daħlu f’unjoni ġdida u
qed jgħixu flimkien
mingħajr ir-rabta
sagramentali taż-żwieġ.
Fil-Messaġġ ta’
l-Għeluq, il-Padri
Sinodali jindirizzaw
hekk lil dawk
konċernati: “Lil dawn
kollha nixtiequ
ngħidulhom li l-imħabba
tal-Mulej ma titlaq lil
ħadd waħdu, li anki
l-Knisja tħobbhom u hi
dar li tilqa’ lil
kulħadd, li huma jibqgħu
membri tal-Knisja anki
jekk ma jistgħux
jirċievu l-assoluzzjoni
sagramentali u
l-Ewkaristija.
Il-komunitajiet
Kattoliċi għandhom
jilqgħu lil kull min qed
jgħix f’sitwazzjonijiet
bħal dawn u jsostnu
mixjiet ta’ konverżjoni
u ta’ rikonċiljazzjoni”.
Osservazzjonijiet
imfassla fuq
l-Antropoloġija u
t-Teoloġija Sagramentali
Fl-isfond
ta’ ambjent
sekularizzat,
id-duttrina ta’
l-indissolubbiltà
taż-żwieġ spiss sabet
min ma jifhimhiex. Fejn
intilfu l-prinċipji
fundamentali tal-fidi
Nisranija,
l-affiljazzjoni
ekkleżjali ta’ natura
purament konvenzjonali
m’għadhiex biżżejjed
biex twieżen
deċiżjonijiet kbar
fil-ħajja jew tipprovdi
pedament b’saħħtu qalb
dawn il-kriżijiet
taż-żwieġ – kif ukoll
il-kriżijiet fil-ħajja
saċerdotali u
reliġjuża. Ħafna nies
jistaqsu: Kif nista’
nintrabat ma’ mara waħda
jew raġel wieħed għal
ħajti kollha? Min
jista’ jgħidli kif ħa
jkun iż-żwieġ tiegħi fi
żmien għaxra, għoxrin,
tletin, erbgħin sena
oħra? Wara kollox hi
possibbli rabta
definittiva ma’ persuna
waħda? L-għadd ta’
relazzjonijiet fiż-żwieġ
li qed jitfarrku l-lum
isaħħu x-xettiċiżmu
taż-żgħażagħ dwar
l-għażliet definittivi
fil-ħajja.
Min-naħa
l-oħra, l-ideal – mibni
fl-ordni tal-ħolqien –
tal-fedeltà
bejn raġel wieħed u mara
waħda ma tilef xejn
mill-faxxinu tiegħu, kif
joħroġ minn bosta
stħarriġ riċenti fost
iż-żgħażagħ. Ħafna
minnhom jixtiequ
relazzjoni stabbli u
fit-tul, f’sintonija
man-natura spiritwali u
morali tal-persuna
umana. Fuq kollox,
wieħed ma jridx jinsa
l-valur antropoloġiku
taż-żwieġ indissolubbli:
hu jaqla’ lill-partijiet
minn ħajja ta’ kapriċċ u
mit-tirannija ta’
l-emozzjonijiet
tal-mument u l-burdati.
Jgħinhom iħabbtu wiċċhom
mad-diffikultajiet
personali u jirbħu
esperjenzi ta’ tbatija.
Fuq kollox hu jħares
l-ulied, li l-aktar li
jistgħu jbatu minn
tifrik fiż-żwieġ.
L-imħabba
hi wisq iżjed minn
sempliċi emozzjoni jew
stint. Min-natura
tagħha hi tingħata.
Fl-imħabba taż-żwieġ,
tnejn min-nies
kuxjentement u
intenzjonalment jgħidu
lil xulxin: int biss – u
int għal dejjem.
Il-kliem tal-Mulej: “Dak
li għaqqad Alla” jaqbel
mal-wegħda ta’
l-għarajjes: “Jien nieħu
lilek b’żewġi… Jien
nieħu lilek b’marti…
inħobbok u nirrispettak
tul ħajti kollha”.
Is-saċerdot ibierek
il-patt li l-għarajjes
issiġillaw ma’ xulxin
quddiem Alla. Jekk xi
ħadd għandu dubju jekk
ir-rabta taż-żwieġ hix
ontoloġika, ħa jisma’
dak li tgħid il-kelma
tal-Mulej: “Sa
mill-bidu l-Ħallieq
għamilhom raġel u mara,
u qal:
‘Minħabba f’hekk raġel
iħalli lil missieru u
’l
ommu u jingħaqad ma’
martu u t-tnejn isiru
ġisem wieħed’.
Għalhekk
m’humiex iżjed tnejn,
imma ġisem wieħed”
(Mt 19:4-6).
Għall-Insara, iż-żwieġ
bejn l-imgħammdin
imqiegħed fil-Ġisem ta’
Kristu għandu karattru
sagramentali u għalhekk
jirrappreżenta realtà
sopranaturali. Problema
pastorali serja toħroġ
mill-fatt li ħafna nies
il-lum iħarsu lejn
iż-żwieġ Nisrani
esklussivament skond
kriterji tad-dinja u
pragmatiċi. Dawk li
jaħsbuha skond
“l-ispirtu ta’ din
id-dinja” (1 Kor 2:12)
ma jistgħux jifhmu
s-sagramentalità
taż-żwieġ. Il-Knisja,
quddiem din ir-realtà
dejjem tikber ta’ dawk
li m’humiex jifhmu
l-qdusija taż-żwieġ, ma
tistax twieġeb billi
pragmatikament takkomoda
dak li preżumibbilment
hu inevitabbli, anzi
għandha biss tafda fl-“Ispirtu
ta’ Alla, biex nagħrfu
d-doni li Alla għoġbu
jagħtina” (1 Kor 2:12).
Iż-żwieġ sagrament hu
xhieda tal-qawwa
tal-grazzja, li tibdel
il-bniedem u tħejji
lill-Knisja kollha
għall-belt il-qaddisa,
Ġerusalemm il-ġdida,
il-Knisja, li hi
mħejjija “bħal
għarusa mżejna
għall-għarus tagħha”
(Apok 21:2). Il-Vanġelu
tal-qdusija taż-żwieġ
għandu jiġi mxandar
b’sinċerità profetika.
Jekk iċedi għall-ispirtu
ta’ żmienu, il-profeta
għajjien ikun qed
ifittex is-salvazzjoni
tiegħu u mhux
is-salvazzjoni tad-dinja
f’Ġesù Kristu.
Il-fedeltà lejn
il-kunsens taż-żwieġ hi
sinjal profetiku
tas-salvazzjoni li Alla
jxerred fuq id-dinja. “Min
jista’ jifhem, jifhem!”
(Mt 19:12). Bil-grazzja
sagramentali, l-imħabba
fiż-żwieġ hi msoffija,
imsaħħa u mqawwija. “Ikkonfermata
bil-fedeltà
lejn xulxin u fuq kollox
imqaddsa b’sagrament
ta’
Kristu, tinżamm sħiħa
bla ma tonqos qatt
fil-hena u fil-hemm,
fil-ġisem u fil-ħsieb, u
għalhekk teskludi kull
adulterju jew divorzju”
(Gaudium
et Spes,
49).
Fil-qawwa tas-sagrament
taż-żwieġ, l-għarajjes
jieħdu sehem fl-imħabba
definittiva u
irrevokabbli ta’ Alla.
Għalhekk huma jistgħu
jkunu xhieda ta’
l-imħabba fidila ta’
Alla, imma jeħtieġ li
jħarsu dejjem
imħabbithom billi jgħixu
bil-fidi u l-imħabba.
Fir-realtà jeżistu
sitwazzjonijiet – kif
jaf kull ragħaj – fejn
il-koabitazzjoni
fiż-żwieġ issir
impossibbli minħabba
raġunijiet konvinċenti
biżżejjed, bħalma hi
l-vjolenza fiżika jew
psikoloġika. F’każi
iebsin bħal dawn,
il-Knisja dejjem
ippermettiet
lill-miżżewġin li
jisseparaw u ma jgħixux
iżjed flimkien. Imma
rridu niftakru li
r-rabta taż-żwieġ li
saret b’mod validu
quddiem Alla tibqa’
sħiħa, u l-partijiet
individwali m’humiex
ħielsa li jidħlu għal
żwieġ ieħor, sakemm
il-parti l-oħra għadha
ħajja. Ir-rgħajja u
l-komunitajiet Insara
għalhekk għandhom
jirsistu biex jippromovu
toroq ta’
rikonċiljazzjoni f’dawn
il-każi wkoll, jew, jekk
dan ma jkunx possibbli,
biex jgħinu lill-persuni
konċernati jikkonfrontaw
is-sitwazzjoni diffiċli
tagħhom bil-fidi.
Osservazzjonijiet
imsejsa fuq it-Teoloġija
Morali
Spiss
issib min jissuġġerixxi
li d-divorzjati li
reġgħu żżewġu għandhom
jitħallew jiddeċiedu
huma stess, skond
il-kuxjenzi tagħhom,
jekk għandhomx jew le
jersqu għat-tqarbin
imqaddes. Dan
l-argument, mibni fuq
il-kunċett problematiku
ta’ “kuxjenza”, ġie
miċħud minn dokument
tal-Kongregazzjoni
għad-Duttrina tal-Fidi
fl-1994.
Naturalment, il-fidili
kull darba li jattendu
għall-Quddiesa għandhom
jaraw hux possibbli
għalihom li jirċievu
t-tqarbin, u dnub gravi
li ma jkunux qerruh
dejjem hu impediment.
Fl-istess waqt huma
għandhom id-dmir li
jiffurmaw il-kuxjenza
tagħhom u li jaraw li
din tkun taqbel
mal-verità. Huma u
jagħmlu dan huma jridu
jisimgħu wkoll x’jgħid
il-Maġisteru tal-Knisja,
li jgħin lill-persuna
“biex ma titbigħedx
mill-verità tal-ġid
tal-bniedem, iżda tkun
żgura dwar il-verità u
tibqa’ fiha, l-aktar fi
problemi diffiċli ħafna”
(Veritatis
Splendor,
64).
Jekk id-divorzjati li
reġgħu żżewġu huma
konvinti b’mod suġġettiv
fil-kuxjenza tagħhom li
ż-żwieġ ta’ qabel kien
invalidu, dan irid jiġi
ppruvat oġġettivament
mit-tribunali taż-żwieġ
kompetenti. Iż-żwieġ
m’hux sempliċement xi
ħaġa li tolqot
ir-relazzjoni ta’ żewġ
persuni ma’ Alla, hu
wkoll realtà tal-Knisja,
sagrament, u l-individwi
milquta ma jistgħux
jaqbdu u jiddeċiedu huma
dwar il-validità tiegħu,
imma hi l-Knisja li
tista’ tagħmel dan, li
fiha l-individwi huma
mqiegħda bil-fidi u
l-Magħmudija. “Jekk
iż-żwieġ li kienu fih
qabel żewġ divorzjati
Nsara li reġgħu żżewġu
kien validu, fl-ebda
ċirkustanza r-rabta
ġdida tagħhom ma tista’
titqies leċita, u
għalhekk hu
intrinsikament
impossibbli li jirċievu
s-sagramenti.
Il-kuxjenza ta’
l-individwi hi marbuta
mingħajr eċċezzjoni
b’din in-norma”
(Kardinal Joseph
Ratzinger,
“The
Pastoral approach to
marriage must be founded
on truth”,
f’L’Osservatore
Romano,
English edition, 7
December 2011, p. 4).
Lanqas
it-tagħlim dwar l-epikeia
– jiġifieri li liġi
tista’ tkun valida b’mod
ġenerali, imma mhux
dejjem tapplika għal
sitwazzjonijiet umani
konkreti – ma jista’
jiġi applikat hawn, għax
fil-każ ta’
l-indissolubbiltà
taż-żwieġ sagramentali
għandna quddiemna norma
divina li m’hix f’idejn
il-Knisja biex tagħmel
biha li trid hi.
Madankollu – kif naraw
mill-privilegium
Paulinum – il-Knisja
għandha l-awtorità
tiċċara
l-kundizzjonijiet li
jridu jitwettqu biex
iseħħ żwieġ
indissolubbli kif
mgħallem minn Ġesù. Fuq
din il-bażi, il-Knisja
stabbiliet liema huma
l-impedimenti għal
żwieġ, għarfet liema hi
l-bażi għal annullament,
u żviluppat proċess
dettaljat biex
teżaminahom.
Każ
ieħor fejn wieħed jista’
jargumenta favur li
d-divorzjati li reġgħu
żżewġu jirċievu
s-sagramenti hu billi
jagħmel dan f’termini
ta’ ħniena. Billi Ġesù
stess wera solidarjetà
ma’ dawk li qed ibatu u
xerred l-imħabba kollha
ħniena tiegħu fuqhom,
il-ħniena hi meqjusa
kwalità li tagħżel
id-dixxiplu l-veru. Dan
hu korrett, imma ma
jgħoddx meta jintuża
bħala argument fil-qasam
tat-teoloġija
sagramentali.
L-ekonomija sagramentali
kollha kemm hi hi ħidma
tal-ħniena divina u
tistax titwarrab
għall-ġenb billi wieħed
jirrikorri għall-istess
ħniena. Meta wieħed,
b’mod oġġettivament
falz, jappella
għall-ħniena, ikun ukoll
qed jirriskja li
jittrivjalizza x-xbieha
ta’Alla, billi jimplika
li Alla ma jistax
jagħmel ħaġa oħra ħlief
jaħfer. Il-misteru ta’
Alla jinkludi mhux biss
il-ħniena tiegħu imma
wkoll il-qdusija u
l-ġustizzja tiegħu.
Jekk wieħed kellu jneħħi
dawn il-karatteristiċi
ta’ Alla u jirrifjuta li
jieħu d-dnub
bis-serjetà, fl-aħħar
lanqas ikun possibbli
jwassal il-ħniena ta’
Alla lill-bnedmin. Ġesù
laqa’ lill-mara adultera
bi ħniena kbira, imma
qalilha: “Mur, u mil-lum
’il quddiem tidnibx
iżjed” (Ġw 8:11).
Il-ħniena ta’ Alla ma
teħlisniex milli nimxu
skond il-kmandamenti
tiegħu jew mar-regoli
tal-Knisja. Anzi hi
tagħtina l-grazzja u
l-qawwa meħtieġa biex
inwettquhom, biex inqumu
wara li naqgħu, u biex
ngħixu l-ħajja fil-milja
tagħha skond ix-xbieha
ta’ Missierna tas-Sema.
Kura pastorali
Anki jekk
m’hemm l-ebda
possibbiltà li
d-divorzjati li reġgħu
żżewġu jersqu
għas-sagramenti,
minħabba fin-natura
intrinsika tagħhom,
iktar u iktar hu
essenzjali li nuru
interess pastorali
f’dawn il-membri
tal-Knisja, biex
nindirizzawhom b’mod ċar
lejn dak li t-teoloġija
tar-rivelazzjoni u
l-Maġisteru għandhom
x’jgħidu. It-triq
indikata mill-Knisja
m’hix ħafifa għal dawk
milquta mill-problema.
Madankollu għandhom
ikunu jafu u jħossu li
l-Knisja bħala komunità
ta’ salvazzjoni tinsab
miexja magħhom fil-vjaġġ
tagħhom. Skond kemm
il-partijiet jagħmlu
sforz biex jifhmu
l-prattika tal-Knisja u
jastjenu mit-tqarbin,
huma jkunu qed jagħtu
l-istess xhieda tagħhom
għall-indissolubbiltà
taż-żwieġ.
Ċertament, il-kura
tad-divorzjati li reġgħu
żżewġu m’għandhiex
tillimita ruħha biss
għall-kwistjoni ta’ jekk
għandhomx jirċievu
l-Ewkaristija jew le.
Fiha jidħol metodu
pastorali ħafna usa’, li
jfittex li jagħmel
ġustizzja
mas-sitwazzjonijiet
differenti. Importanti
nirrealizzaw li hemm
modi oħra, barra
l-komunjoni
sagramentali, li bihom
nistgħu nkunu f’għaqda
ma’ Alla. Wieħed jista’
jersaq lejn Alla billi
jdur lejh bil-fidi,
it-tama u l-imħabba, bi
ndiema u fit-talb. Alla
jista’ jagħmel li
l-bniedem iħossu qrib
tiegħu u jduq
is-salvazzjoni tiegħu
f’diversi toroq, anki
jekk dan isib ruħu jgħix
sitwazzjoni
kontradittorja. Kif
enfasizzaw dokumenti
riċenti tal-Maġisteru,
ir-rgħajja u
l-komunitajiet Insara
huma msejħa jilqgħu
b’mod miftuħ u sinċier
lil dawk li jinsabu
f’sitwazzjoni
irregolari, ikunu qrib
tagħhom bis-simpatija u
l-għajnuna tagħhom, u
jġibuhom konxji
mill-imħabba tar-Ragħaj
it-Tajjeb. Jekk il-kura
pastorali tkun imsejsa
fuq il-verità u
l-imħabba, hi tiskopri
b’modi dejjem ġodda
toroq u metodi tajbin.
L-Arċisqof
Gerhard
Ludwig Müller
L’Osservatore Romano
(Edizzjoni Ingliża), 23
ta’ Ottubru 2013
miġjub mill-Ingliż
għall-Malti minn
Francesco Pio Attard
|