L-EWWEL KTIEB

TAL-IMITAZZJONI TA’ KRISTU

TWISSIJIET BIEX WIEĦED JISTA’ JGĦIX ĦAJJA TAR-RUĦ.

 

KAP.1.

Hemm bżonn li n-Nisrani jixxiebeħ lil Ġesu Kristu, u jixħet taħt riglejħ il-frugħa tad-dinja.

1.      "Min jimxi wrajja, ma jimxix fid-dlam,’’ igħid is-Sinjur. Dawn il-kelmiet huma ta’ Kristu, biex iwiddibna li nixbhuħ dejjem fil-ħajja tiegħu jekk irridu nkunu mfejqin mill-għama tal-qalb. L-aqwa dmir tagħna mela għandu jkun li naħsbu sewwa fuq il-ħajja ta’ Kristu.

 

2.      It-tagħlim ta’ Kristu huwa ogħla u isbaħ minn tal-Qaddisin kollha; u min inissel ġewwa fih l-ispirtu ta’ Ġesu Kristu, isib f’dat-tagħlim manna moħbija. Imma l-kbira hi li bosta wħud jisimgħu spiss il-kliem ta’ l-Evanġelju, u x-xewqa mejta jnisslu fihom, għax ma għandhomx l-ispirtu ta’ Kristu. Min irid mela jisma’ u jtiegħem sewwa l-kliem ta’ Kristu għandu jqis li ħajtu tkun tixbeh lil tiegħu.

 

3.      Issa x’jiswielek li tkun taf tithaddet daqs duttur tal-Knisja fuq it-Trinita, jekk imbaghad ma għandekx dik  l-umilta tal-qalb, li biha biss tista’ togħġob lit-Trinita? Mhux il-kliem sabiħ, le, li jagħmlek qaddis; biss bit-tjieba tista’ tkun togħġob ‘l Alla. Aħjar inħoss ġo qalbi ndiema ta’ dnubieti, milli nkun naf infisser x’inhi l-indiema. Agħmel kont li taf bl-amment l-Iskrittura kollha u t-tagħlim tal-Għorrief: x’jiswielek dan kollu, jekk ma jkollokx l-imħabba u l-ħniena t’Alla? Frugħa tal-frugħat u kollox frugħa, barra milli wieħed iħobb ‘l Alla u lilu waħdu jservi. Taf liema hu l-akbar għerf? Li tixħet id-dinja wara spallejk, biex tista’ timxi lejn is-saltna tal-Ġenna.

 

4.      Frugħa mela, li trekken ġid ta’ din id-dinja, u fih tqiegħed it-tama tiegħek. Frugħa, li tħabrek għall-unuri u għal xi post għoli. Frugħa, li tpaxxi u tikkuntenta lil ġismek u tfittex il-ġibdiet tad-dinja, biex imbagħad ikollok tpattihom qares. Frugħa, li tixtieq ħajja twila, mingħajr  ma jimpurtak xejn jekk tkun qaddisa. Frugħa li ma taħsibx ħlief f’din il-ħajja, u mill-oħra xejn ma jimpurtak. Frugħa li tiġġerra wara l-ħwejjeġ ta’ did-dinja li bħal xejn igħaddu, bla xejn ma tqisha t-thennija ta’ dejjem.

 

5.      Ġib spiss quddiem għajnejk il-kelmiet illi bil-ħars il-għajnejn qatt ma jimtlew, anqas il-widnejn bis-smigħ. Fittex mela ħoll qalbek mill-imħabba tal-ħwejjeġ ta’ din id-dinja, u mlieha bl-imħabba tal-ħwejjeġ tad-dinja l-oħra. Għax kun af li dawk li jridu jqatgħu ix-xewqat tagħhom tad-dinja jkasbru r-ruħ tagħhom u jitilfu l-ħniena t’Alla.

 

KAP. II

Il-bniedem għandu jżomm ruħu ta’ ċkejken li hu.

 

1.      Il-bniedem minnu nnifsu, dejjem jixtieq jaf: imma x’jiswa l-għerf waħdu mingħajr

l-imħabba t’Alla? Aħjar bniedem ta’ xejn u fidil lejn Alla minn wieħed għaref imma minfuħ bil-għerf tiegħu, li flok li jagħti daqqa ta’ għajn fuqu jħabbat rasu biex jara kif jitħarrku l-kwiekeb.

Min jagħraf sewwa lilu nnifsu, jsib li ma fihx ħlief ċokon, u ma jħobbx li jkun imfaħħar.

Agħmel kont li jien naf kulma fiha d-dinja: jekk jien ma jkollix l-imħabba, x’jiswieli dan il-għerf quddiem dak Alla, li għad jgħarbilni fuq il-għamil tiegħi?

 

2.       Jekk tara li għandek ħrara żejda li titgħallem, għakkisha, għax din ixxeridlek l-Ispirtu

tiegħek, tagħmik. L-għorrief iħobbu bħalxejn juru ruħhom , u  jkunu miżmumin b’għorrief;  iżda hemm bosta ħwejjeġ li ftit jew xejn hemm bżonn li nkunu nafuhom. Ibleħ hu min jimpurtah wisq minn ħwejjeġ li ebda ġid għal ruħu ma jagħmlulu. Mhux bil-kliem wisq, le, nserrħu ruħna; il-ħajja tajba hi l-hena tal-moħħ; is-safa tar-ruħ hi dik li tista’ tnissel tama f’Alla.

 

3.      Aktar ma taf ħwejjeġ sbieħ, aktar qalil ikun il-ħaqq li jsir minnek, ħlief biss jekk tkun

għixt ħajja tajba. Jekk inti tajjeb f’xi sengħa jew f’xi għerf, xejn la tintefaħ; anzi ibża’ jekk tara li taf wisq. Jekk daħallek f’moħħok li taf bosta ħwejjeġ u li tafhom tajjeb, ftakar li wisq aktar huma dawk li ma tafx.

Xejn la tiftaħar bil-għerf tiegħek, anzi dejjem stqarr li ma taf xejn. Kif għandek ħila tgħid li int egħref min ħaddieħor, jekk tant u tant jafu aktar minnek u jifhmu l-Liġi aħjar minnek? Jekk trid taf u titgħallem xi ħaġa għall-ġid, għandek tixtieq li ma tkunx magħruf, li tkun miżmum bħal ħaġa ta’ xejn.

Il-lezjoni l-aktar sabiħa u ta’ l-akbar ġid hi din: li tagħraf sewwa lilek innifsek, u tistma ruħek ta’ xejn. L-akbar għerf u l-akbar tjieba hi din: li ma tagħti xejn kont tiegħek innifsek, u tistma wisq lil oħrajn.

Jekk tara li xi ħadd waqa’ f’xi dnub kbir li jaf kulħadd, ma għandux jidħol f’rasek li int aħjar minnu; inti taf kemm għandek ħila ddum tajjeb? Aħna lkoll m’aħna xejn; imma għalik intant, qis li ma hawnx min hu debboli aktar minnek.

 

KAP III

Il-bniedem għandu jfittex li jitgħallem is-sewwa.

 

1.      Inbierek dak il-bniedem li s-sewwa tgħallmu hu stess, tidhirlu sewwa kif inhi, u mhux b’xi mxibħiet, b’figuri u bi kliem li jgħaddi. Il-fehma mgħawġa ta’ moħħna u s-sensi tagħna spiss iqarrqu bina, għax ma jwasslux fil-bgħid. Issa x’iwitina li nkunu nafu ħwejjeġ moħbija u tqal li fuqhom Alla ma jċanfarniex nhar il-ġudizju, jekk ma nkunux nafuhom? Bluha, ġenn, li nixħtu wara spallejna  l-ħwejjeġ  tar-ruħ lit tant jaħtieġu, biex nitgħallmu ħwejjeġ kurjużi li forsi jkunulna ta’ ħsara! Sewwa sew bħal dak li għandu għajnejħ u ma jarax.

 

2.      Issa x’jimpurtani mill-kwistjonijiet kollha tal-għorrief? Dak il-bniedem, li l- Verb

Etern jitkellem miegħu, xejn ma jfittixhom ħwejjeġ bħal dawn kollha frugħa. Minn dan il-Verb huma ġejjin il-ħwejjeġ kollha; kollox jagħti xhieda tiegħu; Huwa hu li bid-divinita tiegħu jitkellem ġewwa fina, u mingħajru la nistgħu nifhmu ebda ħaġa, anqas ingħidu xejn fuqha. Bniedem, li għalih Alla huwa kollox; li kulma jagħmel kollu jagħmlu għal Alla; li, f’kull ħaġa, jfittex jekk tistax togħġob ‘l Alla; bniedem hekk xejn ma jista’ għalih, qalbu dejjem bħala sur, u hu qatt ma jitlef il-paċi m’Alla.

O Alla, mela, li Inti l-istess Verita, agħmel li jien inkun haġa waħda miegħek,

bir-rabta ta’ karita eterna. Bosta drabi jiġrili li negħja naqra u nisma’; imma fik, fik, Sinjur, jinsab dak kollu li nixtieq. Quddiemek, jisktu, iddew, l-għorrief u l-ħlejjaq kollha, u tkellem miegħi Int waħdek.

 

3.      Aktar ma wieħed iżomm ruħu miġbur u aktar ma jżomm qalbu maħlula mid-dinja aktar jista’ jifhem il-ħwejjeġ tas-sema; għax mis-sema jkun jirċievi d-dawl biex jifhem. Ruħ safja, maħlula minn din l-art u li timxi dejjem dritt, ma tixxerridx fi ħwejjeġ fiergħa, għalliex anzi kollox tieħu u tagħmel f’ġieħ Alla. L-istudju tagħha m’hux ħlief li traqqad ix-xewqat ħżiena.

 

Ngħiduha: x’inhu li jħawdek, u jħabbtek ħlief il-ġibdiet ta’ qalbek, li inti ma tagħrafx tgħakkishom? Min hu tajjeb, l-ewwel jiżen f’qalbu dak li għandu jagħmel. Ma jħallix li tagħilbu passjoni ħażina: imma jiżen egħmilu fil-keffa tar-raġuni tas-sewwa t’Alla.

Ma jingħatax kumbatt aqwa minn meta wieħed ikollu jirbaħ lilu nnifsu. Dan għandu jkun l-aqwa dmir tagħna li nirbħu lilna nfusna ħalli nsiru qawwija ġurnata aktar mill-oħra, u dejjem noktru fil-virtu.

 

4.       F’din il-ħajja, kemm il-ħaġa hawn tajba, hi mħallta b’xi ftit tal-għawġ, u kemm raġunar nagħmlu, għalkemm jidhrilna li hu jkun kollu dawl, ikun fih, tibżax, xi ftit tad-dlam. Taf liema hi t-triq li twassalna dritt għand Alla? – Li nagħarfu lilna nfusna bl-umilta u mhux li ngħarblu wisq fuq il-għerf. Niftiehmu, mhux għax kieku t-tagħlim jew il-għerf ta’ xi ħwejjeġ fihom xi tgħid fihom infushom, meta wieħed jistudjahom skond il-qalb t’Alla: imma dejjem għandna nfittxu qabel xejn li l-kuxjenza tagħna tkun nadifa, u ħajjitna ta’ veri nsara. X’jiġrilhom x’uħud li aktar jistudjaw biex jitgħallmu l-għerf inkella biex ikunu nsara tajba? Li jaqgħu spiss f’xi erruri u ma jagħmlu ebda frott ta’ tjieba, jew wisq ftit.

 

5.      Eh, jaħasra! Li kienu jħabirku biex jinżgħu minn xi vizzju u jilbsu l-virtu aktar milli jfittxu kwistjonijiet fiergħa, ma konniex naraw fid-dinja skandli daqs kemm naraw, u forsi forsi l-kunventi kienu jgħadduha aħjar ukoll.

Fil-ġurnata tal-ġudizzju, l-Imħallef ma jsaqsiniex xi qrajna, le, imma x’għamilna; anqas jekk tħadditniex sabiħ, imma jekk għexniex tajjeb. Għidli ħaġa, fejn huma l-lum dawk il-għorrief kollha, l’int smajt bihom u li tant kienu msemmijin għall-għerf tagħhom ? Illum oħrajn laħqu flokhom, u Alla jaf jekk jaħsbux aktar fihom. F’ħajjithom kienu jidhru xi ħaġa; illum ħadd ma jsemmilhom iżjed.

 

6.       Eh, kemm igħaddi malajr il-kobor ta’ did-dinja! Mhux li kieku mxew f’ħajjithom kif kien jaqbel mal-għerf tagħhom! Għax hekk biss sata’ jiswielhom il-għerf u l-qari tagħhom. Kemm hawn nies fid-dinja li jintilfu għax jintefħu bil-għerf tagħhom, u ftit jimpurtahom li jservu ‘l Alla! Billi aktar ifittxu li jidhru kbar u għorrief jew li jkunu umli; fuq hekk jintilfu fil-ħsibijiet ta’ moħħhom. Kbir hu, min għandu mħabba kbira. Kbir hu min jara ruħu żghir, u xejn ma jagħti kont ta’ l-unuri tad-dinja. Għaref hu min il-ħwejjeġ  ta’ din l-art iqishom bħala tajn, biex hekk jirbaħ lil Ġesu Kristu. Għaref hu min jixħet taħt riġlejh il-volonta tiegħu, biex jagħmel biss il-volonta t’Alla.

 

KAP. IV.

Il-bniedem għandu jimxi f’kollox bil-għaqal.

1.      Ma għandniex nemmnu dak kollu li nisimgħu, u dak li jgħaddilna minn moħħna imma għandna nixtarru kollox quddiem Alla bil-għaqal u ż-żmien. Jaħasra għalina! Id-deni fuq l-oħrajn nemmnuh u ngħiduh aktar malajr mill-ġid. Kemm aħna debboli! Imma min hu sewwa, ma jemminx minnufih dak li jiġu jsefsulu; għaliex jaf li l-bniedem aktar miġbud lejn id-deni, u dak ilsienu bħalxejn iqassas.

2.      La tagħmel ebda ħaġa bil-għaġla bla ma taħsibha, anqas tkun dejjem marbut biss mal-fehma tiegħek: dan hu veru għerf. Iżjed; ma għandekx temmen b’għajnek magħluqa kulma jgħidulek, anqas tmur twassal kulma tisma’ u kulma jidhirlek fuq egħmil in-nies.

Dejjem hu parir minn bniedem tajjeb, minn bniedem tal-kuxjenza, u agħmel kif jgħidlek hu, mhux kif idoqqlok moħħok. Taf għaliex? Għax min igħix tajjeb Alla jagħtih bosta dawlijiet u jagħmlu għaref: u aktar ma wieħed ikun mimli u marbut m’Alla aktar jikber fih il-għaqal u l-faraġ tar-ruħ.

 

 

KAP. V

Kif għandha tinqara l-Iskrittura.

 

1.      Fl-Iskrittura mqaddsa għandna nfittxu l-Verita, mhux il-ġmiel ta’ kliem. Dan il-Ktieb divin għandu jinqara bl-istess spirtu li bih kien miktub. Infittxu fih il-ġid ta’ ruħna u mhux il-kliem sabiħ. Il-kotba tar-ruħ, għalkemm ikunu miktubin ħafif, għandna nieħdu pjaċir naqrawhom daqs kotba oħra ta’ xi għerf kbir.

Meta niġu biex naqraw xi ktieb, ma għandniex infittxu jekk l-awtur tiegħu kienx għaref jew le, biss l-imħabba tal-verita għandha ġġagħalna naqrawh. Ma għandniex infittxu min kitbu; biss naraw x’inhu li fih miktub.

Il-bnedmin igħaddu, jintemmnu; imma l-verita t’Alla tibqa’ għal dejjem. Alla jitkellem magħna b’bosta manjieri, bla ma jfittex wiċċ ħadd.

 

2.       Aħna u naqraw l-Iskrittura bosta drabi l-kurżita tfikilna u ttelifna l-ġid meta rridu  ngħarrblu sewwa u nifhmu s-sens ta’ ħwejjeġ, li għandna ngħaddu fuqhom ħafif ħafif. Jekk trid tagħmel ġid f’ruħek aqra bl-umilta, bil-fidi u b’qalb safja, u xejn la tirgħeb li tkun imsejjaħ għaref. Xejn la tiġik bi kbira li tieħu parir; u isma’ l-kliem tal-qaddisin bis-skiet, b’ġabra kbira. Il-kliem ta’ l-antiki ta’ min jisimgħu, għax il-proverbji tagħhom ma qalulhomx fuq xejn.

 

KAP. VI.

Fuq il-ġibdied ħżiena.

1.      Malli wieħed jixtieq xi ħaġa imma  b’xewqa ta’ barra mill-qies, minnufih qalbu titlef il-paċi tagħha. Il-kburi u x-xħiħ qatt ma għandhom kwiet; imma min hu umli u qalbu safja, dejjem hu f’paċi l-aktar kbira.

Min għadu ma mietx għalih innifsu, ma’ l-ewwel tentazjoni ta’ xejn, jaqa’. Min għandu ruħu debboli; min għadu ma rażżanx lil ġismu; min hu mogħti għall-pjaċiri, ibati wisq u wisq, sa ma jinfatam mix-xewqat ta’ din l-art; u hekk jirnexxilu li jsikkithom; tarah isir fonqla u għal kull ħaġa ta’ xejn jintilef jekk taħbat tmeriħ.

 

2.       Jekk imbagħad jikkuntenta l-passjoni ħażina, minnufih il-kuxjenza tgħawwarlu qalbu għax mhux billi tikkuntenta l-passjoni sejjer issib il-paċi li kont tfittex. Jekk mela trid issib il-vera paċi,il-paċi tal-qalb, għandek trażżan ix-xewqat ħżiena, mhux taqa’ għalihom.

Il-paċi u l-hena, mela, ma jinsabux fil-qalb ta’ min iħobb lil ġismu, anqas ta’ min hu marbut ma’ did-dinja. Min igħix skond il-qalb t’Alla, u min iservih bil-ħrara, dawn għandhom il-vera paċi.

 

KAP. VII.

Fuq li ma għandniex inqiegħdu t-tama tagħna fi hwejjeġ qarrieqa u fiergħa.

1.      Kemm hu sejjer imqarraq min iqiegħed it-tama tiegħu fil-bnedmin u fil-ħwejjeġ tad-dinja! Ma għandniex tiġik mistħija li sservi lill-proxxmu tiegħek minħabba f’Ġesu Kristu u li tgħaddi ta’ fqir min-nies.     It-tama tiegħek la tqegħidhiex fik innifsek, imma f’Alla. Agħmel dak li tista’; Alla jwettaqlek ix-xewqat tajba tiegħek, la tibżax. Xejn la tafda fil-għerf tiegħek, anqas f’xi ħadd li jkun moħħu jilħaqlu; iżda itma’ dejjem fil-ħniena t’Alla, li jgħin lill-umli u jrażżan lill-kburi.

 

2.       Xejn la timla’ rasek bil-ġid, jekk qatt int għani, anqas b’xi ħsieb li għandhom xi setgħa; iżda itma’ biss f’Alla, għax Hu tana kull ma għandna, u jixtieq fuq kollox jagħtina Lilu nnifsu.

La tintefaħx bis-saħħa jew bil-ġmiel ta’ ġismek;l-iċken marda tneħħilek saħħtek u tkerrhek; jekk inti tiswa għal xi ħaġa, jew rasek tilħaqlek; xejn titgħaxxaq bik innifsek; li ma tmurx tonqos ‘l Alla, li tak it-tajjeb li għandek.

 

3.       La żżomx ruħek b’aħjar minn ħaddieħor; Alla li jifli l-qlub tal-bnedmin, għandu mnejn isibek agħar minn kulħadd. La tintefaħx bl-opri tajba li tagħmel, għaliex l-użin li bih jiżen Alla xejn ma jixbeħ lil tal-bnedmin; u , aktarx, dak li jogħġob lilna ma jogħġobx Lilu.

Jekk tara xi ħaġa tajba fik, dejjem għandek taħseb li l-proxxmu tiegħek hu aħjar minnek: u hekk tkun dejjem umli. Int ma titlef xejn jekk iżżomm ruħek b’anqas mill-oħrajn; imma titlef wisq jekk jidhirlek li int aħjar minn ħaddiehor.

            F’qalb l-umli l-paċi ma taqta’ qatt; imma qalb il-kburi hi dejjem imħabbta bil-għira u bil-korla.

 

KAP. VIII.

 

Fuq li ma għandniex ninġibdu żejjed għal xulxin.

1.        La tiftaħx qalbek ma’ kulħadd; biss afda ma’bniedem tal-għaqal li jibża’ mn’Alla. Qis li jkollok x’taqsam ftit maż-żgħażagħ u man-nies tad-dinja. Lill-għonja la tmellishomx żejjed, u xejn la tfittex il-ħbiberija tal-kbarat. Kun, iva, ħabib ma’ l-umli u ma’ min hu qalbu miftuħa, man-nies tar-ruħ u ta’ ħajja tajba: u qis li ma titħadditx magħhom ħlief fuq ħwejjeġ tar-ruħ. In-nisa żomm dejjem ruħek imbiegħed minnhom; imma mbagħad itlob ‘l Alla għat-tajbin kollha flimkien. Id-dħulija għandek tixtieqha ma’ Alla u ma’ l-Anġli tiegħu. Tixtieqx li tagħmilha żejjed man-nies.

2.        Karita u mħabba għandu jkollna lejn kulħadd; Imma d-dħulija żejda ma għandniex x’irriduha. Bosta drabi jiġri li bniedem nistmawh sakemm inkunu nafuh fuq li jsemmu fuqu; meta mbagħad nagħmluha miegħu, drabi nsibuh xorta oħra. Drabi jidhrilna li billi nuru rwieħna spiss nagħtu gost lill-oħrajn bina; imma mbagħad x’jiġri? Li billi jarawna aktar mill-qorob, jibdew isibu d-difetti tagħna, u jarawna koroħ.

 

KAP. IX

 

Kemm hi ħaġa sabiħa l-ubbidjenza, u li tkun taħt ħaddieħor.

1. Kemm hi ħaġa sabiħa li tgħix taħt l-obbidjenza ta’ Kap, u li tagħmel dak li jgħidulek! Wisq aħjar tobdi milli tkun tikkmanda. X’uħud jobdu għax ma jistgħux jagħmlu ieħor, mhux għax iħobbu l-obbidjenza; il-kmand ta’ l-oħrajn igħajjihom, u għal ħaġa ta’ xejn igemgmu. Imma bħalhom dawn ma jistgħu qatt ikunu f’sikthom, jekk huma ma joqogħdux għal min hu fuqhom b’qalbhom kollha għall-imħabba t’Alla.

            Iġri ‘l hawn u tqalleb ‘l hemm…ma ssib qatt il-paċi tal-qalb ħlief jekk tobdi f’kollox, u bl-umilta, lil min hu fuqek. Bosta wħud isibu ruħhom imqarrqin, billi jixtiequ jqallbu u jbiddlu, u jinsabu band’oħra milli fejn huma.

 

2.         Tabilħaqq li l-bniedem iħobb jimxi skond il-fehma ta’ moħħu, u li hu aktar iħobb jagħmilha ma’ min jaħseb bħalu. Imma jekk Alla rriduh fostna, jeħtiġilna drabi ma nqisuhiex il-fehma tagħna, biex hekk ingawdu l-paċi.

Issa liema hu dak il-bniedem li jaf kollox sewwa? Tkunx mela marbut żejjed mal-fehmiet tiegħek, iżda idra isma’ l-kliem ta’ l-oħrajn. Jekk stess il-fehma tiegħek hi tajba, u int, biex tagħti gost ‘l Alla, tagħmel kif igħidlek ħaddiehor, oqgħod żgur li jkun jaqbillek aħjar.

 

3. Smajthom igħidu aktar minn darba li wisq aħjar tieħu parir jew tagħtih.  Jista’ jintgħata wkoll li wieħed jaħseb tajjeb; imma min ma jridx jisma’ l-parir ta’ l-oħrajn meta għal xi ħaġa jkun jeħtieġ hekk juri ruħu jkun supperv u ta’ rasu iebsa.

 

KAP. X.

Fuq li għandna naħarbu l-kliem ta’ bla bżonn.

1.           Aħrab kemm tista’ l-frattarijiet tad-dinja. Il-kumpanija tad-dinja ftit jew wisq tagħmel deni, avolja wieħed imur fiha b’fini tajjeb: għax il-vanita tħassrilna ruħna u tagħmilna lsiera. Kemm u kemm drabi nixtieq li ma ftaħtx fommi, li ma rajt lil ħadd.

Imma għaliex għandna tant ħrara li nitkellmu u nitħaddtu ma’ xulxin, la darba kemm kemm nistgħu niftħu fommna bla ma noffendu ‘l Alla? Aħna nħobbu wisq nitħaddtu, għax jidhrilna li b’hekk għandna nfarrġu lil xulxin; biex nidhu ftit lil moħħna għajjien u mixgħul b’bosta ħsibijiet; u għax nieħdu gost insemmu u nġibu quddiem għajnejna dawk il-ħwejjeġ li nħobbu jew nixtiequ.

 

2.Imma, jaħasra għalina! Dan xejn ma jiswielna, għax dan is-serħ ta’ barra jagħlaq il-qalb tagħna għas-serħ ta’ ġewwa, il-faraġ li jibgħat Alla; u għalhekk hemm bżonn li ma nitgħażżnux, li nitolbu, li ma noqogħdux battala ebda ħin.

Jekk imbagħad ikun xieraq u sewwa li nitħaddtu, nitħaddtu fuq ħwejjeġ tar-ruħ. Id-drawwa ħażina u dik li ma nħabirkux għall-ġid tar-ruħ, dawn iż-żewġ ħwejjeġ jaħtu li ma tantx inżommu lsienna. Imma mbagħad hu ta’ ġid kbir għal ruħna li nissieħbu flimkien, nitħaddtu fuq ħwejjeġ tar-ruħ, l-aktar jekk nixxierku flimkien b’qalb u fehma waħda kif irid Alla.

 

KAP. XI

Kif għandna naqilgħu l-paċi u ngħaddu ‘l quddiem fir-ruħ.

1.        Li ma konniex nimlew rasna bil-kliem u bl-egħmil ta’ l-oħrajn, u bi ħwejjeġ li magħhom ma għandniex x’naqsmu, paċi kbira konna nsibu f’qalbna. Kif jista’ jkun kwiet min jindaħal fil-ħwejjeġ ta’ l-oħrajn; min jidhi ruħu  fi ħsibijiet barranin; min darba fil-mitt sena jinġabar ġabra fih innifsu? Imberkin in-nies ta’ ftit ħsibijiet, għax paċi kbira jgawdu.

2.        Għaliex x’uħud mill-Qaddisin tant għaddew ‘il quddiem fil-perfezjoni u fl-orazjoni?

Għax ma kinux ifittxu ħlief li jgħakksu fihom infushom ix-xewqat tad-dinja; u hekk marbutin b’qalbhom kollha m’Alla, kienu joqogħdu b’għajnejhom miftuħa fuqhom innifshom. Imma aħna lsiera tal-passjonijiet tagħna, ma nfittxux ħlief ħwejjeg fiergħa. Iżjed: drawwa hażina wisq rari naqtgħuha għal kollox, u xejn ma nqisu li dejjem ingħaddu ‘l quddiem fit-tjieba; u għalhekk dejjem nibqgħu berdin u kesħin.

3.        Li konna mmutu sewwa għalina nfusna, u ma nitgħabbewx bi ħwejjeġ barranin kieku nistgħu nduqu xi ftit mill-ħlewwiet tas-sema li xxerred fil-qalb il-ġabra tar-ruħ. L-aktar li jfixkilna (anzi l-aqwa tfixkila) hu li m’aħniex meħlusin mill-passjonijiet u mix-xewqat ħżiena, u li xejn ma nfittxu li naqbdu t-triq it-tajba tal-qaddisin: u għandna wkoll, li meta nsibu ruħna fl-iċken għawġ, minnufih naqtgħu qalbna, u tarana dlonk irridu s-sabar minn għand bnedmin bħalna.

4.        Li konna b’kuraġġ nilqgħulu l-għadu tagħna, bħala suldat qawwi, kieku minnufih naraw il-għajnuna t’Alla tinżel fuqna mis-sema, għax Hu qiegħed lest biex igħin ‘il dawk li jikkumbattu u jitimgħu fih. Anzi Hu stess idaħħalna fit-tiġrib, imma biex imbagħad noħorġu rebbiħin.

            Jekk indaħħlu f’moħħna li l-perfezjoni tinsab miġbura f’dit-tjieba ta’ barra biss, ħajja qasira jkollha t-tjieba tagħna. Imma le; naħsdu ħasda mill-għerq u xogħol ta’ darba, ħalli ninżgħu mill-passjonijiet tagħna, u jkollna paċi f’ruħna.

 

5.        Li konna neqirdu mqar vizzju wieħed fis-sena, kieku f’qasir żmien insiru perfetti. Imma x’insibu aktarx, jekk sewwa ngħarblu lilna nfusna? Li fil-bidu tal-konversjoni tagħna konna wisq aħjar u aktar indaf mil-lum, li ilna taparsi s-snin mexjin fit-triq tat-tjieba. Il-ħrara tagħna u t-tjieba mela għandna nqisu li kull jum joktru; imma llum ikollu xorti kbira min għandu mqar sehem żgħir minn dil-ħrara. Nagħmlu mela li nbatu mqar ftit sa nirbħu lilna nfusna, u mbagħad ‘il quddiem kollox jiġina ħafif, anzi ħelu.

 

6.        Jiġina tqil li ninfatmu minn xi ħaġa li nkunu mdorrija biha; imma jiġina itqal imbagħad immorru kontra l-volonta tagħna. Imma jekk ma għandekx ħila tirbaħ ħwejjeġ żgħar u ħfief, trid tirbaħ il-kbar?  Jekk għandek mela xi ġibda ħażina, ilqgħilha minn kmieni, u fittex inża’ wkoll minn xi drawwiet ħżiena, għax imbagħad jiġrilek li jkakruk fi ħwejjeġ ikbar. Ah! Li kont taf x’paċi ssib ruħek fiha, u kemm tferraħ lill-oħrajn, jekk timxi dejjem dritt! Int kont żgur tħabrek aktar li tgħaddi ‘l quddiem fil-perfezjoni.

 

KAP.XII.

Il-gwaj jiġi fuqna għall-ġid tagħna

1.      Ġid iservina, li kultant jinqalgħilna xi għawġ, xi salib, għax bihom il-bniedem jaħtieġlu jidħol ġewwa fih innifsu, u hemm jintebaħ li f’din id-dinja hu eżiljat u ma jibqax jitma’ iżjed f’ebda ħaga ta’ dina l-art. Gid tagħna wkoll li nixorbu xi ħaġa kontra qalbna, u li f’moħħ in-nies inkunu miktubin ħażin jew mhux tajjeb sa barra, avolja l-egħmil u l-ħsibijiet tagħna jkunu tajba. Dan kollu jservi biex jagħmilna umli, biex ma nintefhux bina nfusna. Meta d-dinja żżeblaħna, meta ma nkunux miżmumin b’tajbin, aħjar għalina, għax infittxu ġewwa fina ‘l Alla b’xhud tajjeb tagħna.

 

2.      Ghaldaqstant jaħtieġlu l-bniedem jirtabat tant tajjeb m’Alla, li ma jkollux bżonn kull waħda jfittex is-sabar minn għand il-bnedmin. Meta bniedem ta’ qalb tajba jigih xi salib, jew tentazjoni, jew xi ħsibijiet ħżiena, hemm iħoss li aktar għandu bżonn t’Alla; għax jara li mingħajru ebda ħaġa tajba ma jista’ jaghmel. Tarah jitnikket, jolfoq u jitlob għall-bżonnijiet li fihom jinsab. Tarah jixba’ minn ħajtu, jixtieq imut, bi ħrara kbira li ruħu tinħall minn ġismu, ħalli tirtabat ma’ Kristu. Hemm fl-aħħarnett jara u jistqarr, li did-dinja ma tagħtix u la thennija u la kwiet.

 

Kap. XIII.

Fuq li għandna nilqgħu lit-tentazjoni

1.      Sakemm ingħixu fuq din l-art ma nistgħux ingħaddu bla slaleb u tentazjonijiet, u għalhekk fil-ktieb ta’ Ġobb hemm miktub:``il-Ħajja tal-bniedem fuq l-art ma hix ħlief tentazjoni.’’ Għalhekk mela hemm bżonn li kulhadd jagħmel għassa għat-tentazjonijiet tiegħu u jitlob lejl u nhar, ħalli d-demonju ma jista’ qatt iqarraq bina. Dal-għadu ma jorqod qatt, anzi jdur u jiġġerra jfittex lil min jibla’. U ħaġ’oHra; ma jingħatax ebda bniedem perfett u qaddis, li kultant ma tiġiħx xi tentazjoni, u ma jistax ikun li ngħixu mingħajrhom għal kollox.

 

2. B’dan kollu, it-tiġrib bosta drabi hu ta’ ġid lill-bniedem, għalkemm ta’ tfixkil kbir; għax jagħmilna umli, isaffina u jgħallimna. U l-Qaddisin kollha ma għaddewx ’il quddiem fit-tjieba u l-perfezjoni b’dawn is-slaleb u t-tentazjonijiet? Dawk imbagħad, li ma għarfux jilqgħu lit-tentazjonijiet, tfixklu u tħawdu għal kollox. U kun af li ma hemm ebda stat, għalkemm ta’ qdusija, ebda lok, għalkemm imwarrab u moħbi, li fihom ma tiltaqax ma’ slaleb u tfixkil.

 

3.Ħadd minna ma jista’ jgħid, dment li għadu ħaj: `‘Jien ma jistgħux għalija t-tentazjonijiet’’; għax għandna fina nfusna x’jiġbidna għalihom minħabba li tnissilna fil-ħtija. Anzi kif tħallina tentazjoni jew xi salib, minnufih jinqala’ l-ġdid u dejjem ikollna x’iħabbatna, x’inbatu, la darba tlifna l-hena tagħna ewlenija.

Bosta wħud jidhrilhom li għandhom jaħarbu s-slaleb, imma mbagħad x’jiġrilkom? Li aktar isibuhom ma’ wiċċhom. Mhux min jaħrabhom mela, le; imma jsir qawwi kontra l-egħdewwa kollha min jissaporti t-tiġrib bil-paċenzja u bl-umilta.

 

4. Min ma jqisx ħlief il-qoxra ta’ barra, bla ma jaħsadhom mill-għerq, ftit jiswielu; anzi t-tentazjonijiet aktar malajr jiġu fuqu, u b’qawwa akbar. Bil-ftit il ftit bil-paċenzja, bil-qalb it-tajba, u bil-ghajnuna t’Alla fuq kollox, aktar tirbaħ it-tentazjonijiet, milli kieku tissaħħan fuqhom u tmur b’moħħok li b’hekk tirbaħ. Meta tkun tentat, fittex dejjem min jagħtik xi dawl, u ma’ min hu maħqur bit-tentazjoni la tkunx aħrax; anzi farraġlu qalbu kif irid lilek innifsek.

 

            5. Il-bidu tat-tentazjonijiet il-ħżiena kollha taf x’inhu? Li wieħed ma jkunx sod fil-fehmiet tiegħu, u li jkollu tama żgħira f’Alla. Kif bastiment bla tmun il-mewġ iħabbtu ‘l hawn u ‘l hemm, hekk bniedem li l-proponimenti tiegħu m’humiex sodi, f’bosta xorti jiġi tentat.

Kif in-nar iġarrab il-qawwa tal-ħadid, hekk it-tentazjoni tikxef min hu bniedem tajjeb. X’jiġifieri? Li aktarx ma nafux kemm nifilħu; imma t-tentazjoni turi x’niswew.

Għandna fuq kollox noqogħdu b’għajnejna miftuħa, l-aktar fil-bidu tat-tentazjoni. Il-għadu nirbħuħ aktar malajr jekk ma nħalluħx jidħol mill-bieb ta’ moħħna ‘l ġewwa. Mill-għatba ‘l barra, malli jħabbat, nilqgħu. U għalhekk kellu raġun igħid dak il-għaref; `‘Ilqa’ mill-ewwel; jekk il-mard jilħaq jidħol ‘il ġewwa, id-duwa ftit li xejn tkun tiswa iżjed.’’

Infatti, kif jitnisslu t-tentazjonijiet? – L-ewwel igħaddilna, hekk, ħsieb ħażin minn moħħna, imbagħad nibdew nieqfu fuq dak il-ħsieb, imbagħad nibdew nieħdu gost bih, wara ftit tinbet xewqa hażina, u fl-aħħar nispiċċaw biex nagħtu widen. Jiġri mbagħad li d-demonju jibda jidhħol minn kullimkien, la darba ma lqajniħx mill-ewwel. U aktar ma wieħed jitgħażżen jerħilu jsir debboli minn ġurnata għall-oħra, u l-għadu aktar isir qawwi fuqu.

 

6. L-aktar tentazjonijiet qawwija lil x’uħud jiġuhom fil-bidu tal-konversjoni tagħhom; lil x’uħud fl-aħħar. Hemm oħrajn imbagħad li ħajjithom kollha tentazjoni waħda. Hemm ukoll uħud li jiġu tentati ħafif. Kollox imma skond il-għerf t’Alla, li kollox iqassam sewwa; li jiżen l-istat u l-merti tal-bnedmin; u s-slaleb li jibagħtilna jkunu meqjusin għas-salvazjoni tal-magħżulin tiegħu.

 

7. Ma għandniex mela naqtgħu qalbna meta nkunu tentati, anzi bi ħrara akbar għandna nitolbu ‘l Alla ħalli jgħinna f’kull hemm, li fih inkunu ninsabu: Infatti jgħid San Pawl, li Hu ma jħallix li nkunu tentati aktar milli nifilħu. Mela meta nkunu tentati  jew imħabbtin, inqisu li numiljaw rwieħna taħt idejn Alla, għax Hu jsalva u jgħolli lill-umli.

 

8. Fit-tentzjonijiet u fis-slaleb jidher sewwa kemm ġie ‘l quddiem il-bniedem. Bihom ukoll jaqla’ merti ikbar, u l-virtu tiegħu aktar issir tiddi. Għax, kos, ingħiduha: xejn m’hu għaġeb li bniedem ikun tajjeb u kollu ħrara għal-liġi t’Alla, jekk ma jkollu xejn x’ifixklu: imma jekk hu jkollu tentazjonijiet, u jsofrihom bil-paċenzja, hemm tama kbira li t-tjieba tiegħu aktar tikber.

X’uħud joħorġu rebbiħin mit-tentazjonijiet qawwija, u fil-ħfief ta’ sikwit iħallu li d-demonju jirbaħhom, biex hekk jumiljaw rwieħhom, li ma jafdawx f’ħilithom fit-tentazjonijiet qawwija, la darba fi ħwejjeġ żgħar bħalxejn jaqgħu.

 

 

KAP. XIV.

 

Ma għandniex naħsbu ħazin fl-oħrajn.

1.Għajnejk żommhom miftuħa fuqek innifsek, u la toqgħodx tagħmel il-ħaqq minn egħmil l-oħrajn. Min jaħseb ħażin fuq ħaddieħor, iħabbat moħħu għal xejn, aktarx ifallilu u ftit jew wisq jidneb. Imma min jagħti daqqa ta’ għajn u jgħarbel lilu nnifsu, dejjem jirbaħ, u ma jitħabatx għal xejn.

Ħaga jidhrilna li hi tajba jew ħażina, fuq li nkunu naħmluha jew le; għax l-imħabba tagħna nfusna tagħmina, u ma tħalliniex naraw il-ħaġa kif imissna. Li konna nagħmlu fehma li tabilħaqq irridunogħġbu ‘l Alla, ma konniex nitħawdu għal kull ħaġa li fiha ħaddiehor ma jaqbilx magħna.

2.       Bosta drabi wkoll ikun hemm xi imma ġo qalbna, jew forsi barra minna li ssaħħnilna demmna. Bosta wħud, f’dak li jagħmlu, ifittxu, bla ma jafu, il-pjaċir tagħhom infushom, u huma anqas jindunaw. Tarahom kollha ħenjin meta kollox ikun għal qalbhom u kulħadd joqogħdilhom; imma jekk ħaġa ma toħorġilhomx kif iridu, tarahom jiddejqu minnufih u jsewdu qalbhom. Fejn ma hemmx ftehim, jinqala’ ġlied u lwiem, bejn il-ħbieb, il-ġirien, u sa bejn il-patrijiet u n-nies tajba.

3. Drawwa ħażina ma tinqatax bla tbatija u ħadd ma jieħu gost joqgħod għal fehmiet ħaddieħor. Jekk inti aktar tafda fil-fehma u l-ħila tiegħek, milli trid toqgħod għal li jgħallimna Ġesu Kristu, rari jkollok dawlijiet mis-Sema; u jekk ikollok, biż-żmien twil, u bit-tbatija. Għaliex Alla jridna nkunu soġġetti lejh, u li l-ħrara ta’ l-imħabba tkun tegħleb fina d-dawl tal-moħħ tagħna.

 

KAP. XV

Fuq l-opri tal-karita.

1.        Għal ebda ħaġa tad-dinja, u għal ebda maħluq, ħaġa ħażina ma għandna nagħmluha; imma għall-ġid ta’ min hu fil-bżonn jaħbat xi drabi opra tajba tħalliha, billi b’daqshekk tkun tagħmel f’lokha ħaġa aħjar. B’daqshekk ma tkunx inqast mid-dmir tiegħek, imma tkun bdilt dik l-opra f’waħda aħjar. Mingħajr l-imħabba, l-egħmil ta’ fuq il-qalb ma fih ebda mertu. Imma kulma nagħmlu għall-imħabba jkun ta’ ġid għal ruħna, mqar ikun ftit u żgħir, għaliex Alla ifittex x’inhu li jġagħalna nagħmlu l-opri tajba, jew kemm nagħmlu.

 

2.        Jagħmel wisq min iħobb wisq; u jagħmel ħafna min l-opra jagħmilha sewwa. Jagħmel tajjeb min aktar ifittex il-ġid tal-proxxmu, jew dak li tixtieq qalbu. Bosta drabi jidhrilna li l-karita ġġagħalna nagħmlu opri tajba, waqt li jkunu ħwejjeġ aktarx li nħossu ġibda lejhom; għax wisq drabi fl-opri tajba li nagħmlu, tidhol il-ġibda tagħna bħala bnedmin, jew xi fehma ta’ moħħna, jew xi tama li nitħallsu tagħhom jew xi xewqa ta’ tpaxxija.

 

3.        Min iħoss il-vera karita f’qalbu, xejn ma jqis lilu nnifsu imma jixtieq li kollox isir f’gieħ Alla biss. Bniedem hekk ma jghir għal ħadd, għax hu ma jfittixx il-ġid tiegħu biss; u anqas ma jrid jitgħaxxaq bih innifsu, imma jixtieq jithenna f’Alla fuq kull ġid ieħor. Il-ġid ma jafux minn ebda bniedem, imma biss u kollu kemm hu minn għand Alla, li minnu, bħala għajn ifawwar il-ġid kollu, u li Fih il-Qaddisin kollha kemm huma jsibu l-mistrieħ ta’ qalbhom. Eh! Min kellu mqar xrara biss tal-vera karita! Kieku l-ħwejjeġ kollha ta’ din l-art ma konniex inqisuhom ħlief frugħa.

 

KAP. XVI

Għandna nieħdu paċenzja bid-difetti ta’ l-oħrajn.

1.Id-difetti li wieħed ma jistax isewwi fih jew fl-oħrajn għandu jeħodhom bis-sabar sakemm Alla jikkmanda xort’oħra. Ġib quddiem għajnejk li dawk id-difetti huma forsi għall-aħjar tiegħek, biex Alla jipprova l-paċenzja tiegħek; għax mingħajr il-paċenzja l-merti tagħna ftit li xejn jiżnu. B’dan kollu inti għandek tibqa’ titlob ‘l Alla jagħtik il-għajnuna tiegħu, ħalli tiflaħ tarfa’ dawn id-difetti bil-paċenzja.

2.  Min twiddbu għal darba, tnejn, u ma jridx jisma’, la tislithiex miegħu, imma erħi kollox f’idejn Alla, biex fis-servi tiegħu jsir kollox kif irid Hu għall-gieħ tiegħu. Alla jaf ibiddel il-ħażin f’tajjeb. Idra mela ħu paċenzja bid-difetti ta’ l-oħrajn, b’kulma jaqgħu fih, għax int ukoll, kos, għandek bosta difetti li oħrajn ikollhom jitqannew bihom. Jekk ma tistax tbiddel lilek innifsek kif tixtieq, b’liema mod trid li ħaddieħor ikun skond ma titlob qalbek? Lill-oħrajn irriduhom perfetti, u mbagħad id-difetti tagħna xejn ma nħabirku biex neqirduhom.

 

3.      Infatti jidhrilna li l-oħrajn għandhom jinżgħu għal kollox mid-difetti tagħhom, u fuq tagħna nagħalqu għajnejna. Ma naħmlux naraw li l-oħrajn ikollhom xi ftit tal-liberta, imma mbagħad Alla ħares xi ħadd jiċħdilna xi ħaġa milli nitolbu. Lill-oħrajn irriduhom marbutin bi kmandamenti u obbligi, u għalina ma rridux ħlief ħlewwa u xi komma wiesgħa.

Issa dan kollu mnejn hu ġej? Milli aktar infissdu lilna nfusna jew nagħdru lill-proxxmu tagħna. Imma ngħiduha; issa li kulħadd kien perfett, kieku fiex ikollna nieħdu paċenzja bl-oħrajn għall-imħabba t’Alla?

4.        Għaliex, għandek taf, Alla qassamha hekk,biex nitgħallmu nerfgħu t-tagħbija ta’ xulxin: u għalhekk ħadd ma hu bla difett, ħadd bla toqol fuq spallejħ, ilkoll għandna bżonn tad-dawlijiet ta’ xulxin; u għalhekk hemm bżonn li wieħed jagħder, isabbar, igħin, igħallem u jwiddeb lil sieħbu. Il-ħila ta’ kull wieħed minna tidher sewwa f’xi gwaj jew għawġ. U la tifhimx li t-tentazjonijiet għandhom iwaqqgħu lill-bniedem: imma juru kemm jista’ jlaħħaq.

 

KAP. XVII.

Fuq il-ħajja fil-kunventi.

1.    Jekk trid tgħix bil-paċi u bil-ftehim ma’ l-oħrajn, jaħtieġlek titgħallem tiksirha miegħek innifsek f’bosta ħwejjeġ. Mhix ħaġa żgħira, le, għal min igħix f’kunvent jew f’komunita, li ma jkollu x’igħid qatt ma’ sħabu u li josserva r-regola sa mewtu. Imbierek hu dak ir-reliġjuż li jgħix tajjeb fil-kunvent u jispiċċa ħajtu b’wiċċ il-ġid. Jekk trid mela tgħix tajjeb u tgħaddi ‘l quddiem fil-perfezjoni, għandek iżżomm ruħek bħala passiġġier fuq din l-art; u hemm bżonn ukoll li ssir ibleh għal Kristu, jekk trid tgħaddi ħajja ta’ veru reliġjuż.

 

2.   Iċ-ċoqqa u ċ-ċirka taħsibx li huma kollox, le; huwa veru reliġjuż min ibiddel ħajtu u jgħakkes għal kollox il-passjonijiet tiegħu. Mill-bqija min ifittex ħwejjeġ oħra barra minn Alla u mis-salvazjoni ta’ ruħu ma jsibx ħlief taħbit u għali: u ma jistax igħix fil-hena u l-paċi min ma jqisx li jkun l-iżgħar wieħed fost l-oħrajn, u li joqgħod għal kulħadd.

 

3.    Ftakar li fil-kunvnet dħalt, mhux biex tagħmilha ta’ kap, iżda biex isservi, ftakar li int kont imsejjaħ biex tbati u titħabat mhux biex toqgħod b’idejk marbuta titħaddet ma’ dan u ma’ dak. L-imġieba tiegħek hawn ġew mela tikxef sewwa x’int u x’m’intix, bħalma n-nar jikxef is-safa tad-deheb, għax ebda bniedem ma jista’ jgħix hemm ġew jekk b’qalbu kollha u tabilħaqq ma jkunx irid igħakkes il-fehmiet tiegħu għall-imħabba t’Alla.

 

KAP. XVIII.

Fuq l-eżempju tal-qaddisin.

1.Ħares, ħares ftit lejn l-eżempji tal-Qaddisin, li fihom kienet tiddi l-vera perfezjoni u tjieba u għandek issib li dak li nagħmlu aħna huwa wisq ftit ħdejn tagħhom, u qisu xejn. U x’inhi l-ħajja tagħna, jekk inqisuha ma’ tagħhom? Il-qaddisin u l-ħbieb ta’ Kristu servew dejjem ‘l Alla, b’ġuħ u għatx, bard u għera, taħbit u tbatija, sahriet u sawm, talb u meditazjonijiet, persukuzjonijiet u żebliħ.

 2. Kemm taħbit raw l-Appostli, il-Martri, il-Konfessuri, il-Verġni u dawk kollha li mxew fuq il-passi ta’ Kristu! Bagħdu r-ruħ tagħhom fid-dinja, biex jistgħu jgawduha fil-ħajja ta’ dejjem. U l-Eremiti?...X’ħajja mġebbda u qalila għaddew fid-deżert! X’tentazjonijiet twal u qliel għaddew minnhom! Kemm inkihom u ħaqarhom il-għadu! Kemm talb imħeġġeġ kienu sikwit jagħmlu lil Alla! Kemm sawm aħrax samu ! Kemm kellhom ħeġġa u ħrara għas-salvazjoni ta’ ruħhom! Kemm kellhom jitħabtu biex irażżnu l-vizzji tagħhom. U b’liema rabta kienu marbutin m’Alla, b’qalbhom u moħħhom! B’inhar jaħdmu u jitħabtu, u l-lejl igħaddu nofsu fit-talb. Frattant avolja waqt ix-xogħol ta’ b’inhar, kienu wkoll jagħmlu orazjoni, għax moħħhom kien biss f’Alla.

 

3.F’kull ħin ħajjithom, ġid kienu jagħmlu; is-sigħat li jgħaddu m’Alla, kienu jarawhom malajr igħaddu; u tant ħlewwa kbira kienu jħossu fl-orazjoni, li kienu drabi jinsew li l-ġisem ma jgħaddix mingħajr ikel. Kienu jagħalqu qalbhom għal kull ġid, dinjita, unuri, ħbieb u qraba; mill-ħwejjeġ ta’ din id-dinja xejn ma kienu jixtiequ, bil-kemm kemm kienu jixtiequ dak li jaħtieġ għall-ħajja; u sa jixtiequ li kieku jistgħu jgħaddu mingħajr xi ħwejjeġ ta’ din l-art, imma għonja u għonja wisq fil-grazja u fil-virtu,. Minn barra kienu neqsin minn kollox, imma minn ġewwa kienu msoqqijin u mxebbgħin bil-grazzja u bil-ħlewwiet t’Alla.

 

4.     Mad-dinja kienu bħallikieku barranin; imma m’Alla kienu bħala ġirien, bħala ħbieb tal-qalb. Imżebilħin minn kulħadd, lilhom infushom kienu jarawhom bħallikieku xejn, imma f’għajnejn Alla kienu bil-wisq egħżież u maħbubin. Ħajja kollha kemm hi umilta vera u obbidjenza l-aktar kbira, kienu f’kollox iġibu ruħhom bl-imħabba u l-paċenzja, u għalhekk kienu kuljum igħaddu ‘l quddiem fit-tjieba, mogħnija minn Alla bi ħniniet

kbar. Xejn mela ma hi ħaga kbira jekk ħajjithom ġiet imħollija b’eżempju lir-reliġjużi u dan l-eżempju għandu aktar iħeġġiġna li nitjiebu, milli kieku l-eżempju tal-berdin iħajjarna nitgħażżnu.

 

5.      Kbira kienet il-ħrara tar-reliġjużi kollha, għall-ewwel li bdiet ir-regola tagħhom. X’devozjoni waqt it-talb tagħhom  B’liema ħrara kienu jfittxu li jgħaddu wieħed lill-ieħor fit-tjieba! X’ġabra u xi kwiet ġewwa l-kunvent! B’liema rispett u obbidjenza kienu josservaw ir-regola: il-ftit li nsibu miktub fuqhom, jixhdilna kemm tabilhaqq kienu qaddisin u perfetti, ladarba ħadmu bil-ħila tagħhom kollha biex jirbħu d-dinja. U llum jarawha kbira min ma jiksirx ir-regola jew jarfa’ bil-paċenzja x-xogħol li daħal għalih.

 

6.           Wara dan kollu, m’hux għajb għalina tant berdin u bla kont, li nsejna hekk malajr il-ħrara ta’ l-ewwel żmien? Ġejna fi stat, li minħabba fit-toqol tal-passjonijiet u l-bruda ta’ qalbna nistmerru l-ħajja. Ħija, nixtieqlek b’qalbi kollha li ma tibridx fik il-ħrara tal-virtu, wara li kellek bosta eżempji ta’ niex qaddisin.

 

KAP. XIX.

Kif għandu jqassam ħajtu r-reliġjuż.

1.      Il-ħajja ta’ reliġjuż tajjeb għandha tiddi bir-virtu kollha, biex minn ġewwa tkun taqbel ma’ ma dak li jidher minn barra. Anzi jekk irridu nitħaddtu sewwa, aktar għandha tkun imqaddsa minn ġewwa, milli tidher minn barra; għaliex Alla hu dak li jiżinna: u lil Alla għandna nagħtuh qima wisq kbira kulfejn inkunu; u għandna nġibu ruħna quddiemu sew bħal Anġli. Hemm bżonn mela li kuljum inġeddu l-proponimenti tagħna, dak li Lilu wegħdna fil-professjoni, u li aktar ninxegħlu bi ħrara kbira li nservuħ, bħalikieku llum għadna ikkonvertejna lejh, u ngħidulu: ``Ghinni, Sinjur, f’dal-proponiment tajjeb tiegħi; għinni, ħalli nista’ nservik; tini grazzja li llum nibda ngħix tajjeb, għax dak li għamilt s’issa għadu m’hu xejn’’.

 

2.        Ngħaddu ‘l quddiem fit-tjieba, daqs kemm il-proponiment tagħna jkun sod; u min irid

tabilħaqq igħaddi ‘l quddiem jaħtieġlu joqgħod dejjem b’għajnejħ  miftuħa. Infatti, jekk avolja min għamel proponimenti qawwija, bosta drabi jaqa’, x’isir minnu dak li jagħmel proponiment bierda u darba f’tant? Bosta mbagħad huma l-ħwejjeġ li jġagħluna nitbiegħdu mill-proponimenti tajba tagħna, u jekk biss inħallu waħda mill-opri tajba tagħna,  ħaġa kbira biex fina ma tiġrix xi ħsara. Imma l-proponimenti tar-rwieħ tajba aktar huma marbutin mal-ħniena t’Alla, milli ma’ xi għerf tagħhom bħala bnedmin; billi t-tama tagħhom hija dejjem fih, ikun li jkun ix-xogħol li jaqbdu f’idejhom. ``1I-bniedem jaħseb ħaġa, u Alla oħra:’’ u mnejn għandu jgħaddi l-bniedem, m’hux f’idejħ.

 

3.        Jekk xi darba nħallu waħda mill-opri tajba tagħna ta’ kuljum, għal xi devozjoni, jew biex nagħmlu ġid lil ħutna, ma tkunx ħaġa tqila li npattu minn wara. Imma jekk inħalluha għal xejn  b’xejn għax ma jkollniex qalb, jew għax nittraskuraw; hawn tidħol il-ħtija u ‘l quddiem inħossuha l-ħsara. Avolja noqogħdu fuq tagħna kemm nistgħu, f’bosta ħwejjeġ niżolqu xi żelqa. Dejjem mela għandna nagħmlu xi proponimenti tajba, l-aktar kontra dawk il-ħwejjeġ li l-iżjed ifixkluna. Għandna wkoll nistudjaw u nrażżnu tajjeb lilna nfusna minn barra u minn ġewwa, jekk irridu niġu ‘l quddiem fit-tjieba.

 

4.        Jekk ma tistax tinġabar ġewwa fik innifsek kull ħin, idħol daħla għall-anqas darba kuljum, filgħodu jew filgħaxija. Filgħodu agħmel xi proponimenti tajba u filgħaxija  ara x’għadda minn għalik mal-ġurnata f’dak li hu kliem, egħmil u ħsibijiet, għax forsi f’dawn it-tliet ħwejjeġ tkun offendejt bosta drabi ‘l Alla u lill-proxxmu. Arma ruħek bħala gwerrier kontra l ħażen tad-demonju;  u l-ewwelnett tagħmilx għal żaqqek biex tista’ aktar bla tbatija trażżan u traqqad il-ġibdiet  ħżiena tal-ġisem. U ħaġ’ohra wkoll: qatt la toqgħod bla ma tagħmel xejn, imma idha f’xi ħaġa; aqra, ikteb, agħmel orazzjoni, immedita jew agħmel xi ġid għall-proxxmu. Dak li hu mbagħad tgħakkis tal-ġisem, wieħed għandu jimxi bil-għaqal; u anqas għandu kulħadd jidħol għaliħ xorta waħda.

 

5.        Dawk l-opri tajba li ma għandhomx isiru flimkien ma għandniex għax nagħmluhom fejn nidhru; dawk li huma devozzjonijiet ta’ kull wieħed, isiru aħjar ġewwa ċ-ċella bil-magħluq. Iżda ma għandikx titgħażżen f’li għandu jsir minn kulħadd u bieżel għad-devozzjoni li huma għal qalbek; jekk jibqagħlek xi ftit tal-ħin, wara li tkun għamilt dak li int marbut għaliħ, inġabar waħdek, u ikkuntenta d-devozzjoni tiegħek kif tixtieq qalbek.

            Opra waħda ma tistax tgħodd għal kulħadd; wieħed tiswa għaliħ aktar din u l-ieħor dik; u skond il-ġurnata li tkun, opra tajba forsi tkun tixraq aktar minn oħra: waħda aktar issir sewwa nhar ta’ festa, u oħra fost ix-xogħol. Xi opri naħtieġuhom waqt li nkunu tentati, u oħrajn meta jkollna l-paċi tal-qalb. Xi ħwejjeġ għandna nġibuhom quddiem għajnejna meta nkunu f’xi dwejjaq, u oħrajn meta jkollna l-hena t’Alla fuqna.

 

6.        Fil-festi kbar għandna nġeddu l-opri tajba, u nitolbu bi ħrara qawwija l-għajnuna tal-Qaddisin. Minn festa sa oħra mbagħad għandna nħejju ruħna bi proponimenti tajba, sewsew bħallikieku sejrin inpartu minn did-dinja, biex imorru ngawdu l-festa eterna. Għaldaqstant fiż-żmenijiet egħżież, għandna nħejju ruħna aktar bil-qalb, inqisu li d-devozzjoni tagħna tkun akbar u li nosservaw ir-regola aktar  bir-reqqa, bħallikieku wasalna biex nirċievu minn għand Alla l-ħlas tax-xogħol tagħna.

 

7.        Jekk imbagħad lil Alla jogħġbu jagħtina għomor aktar, imissna ngħidu li mela ma konniex imħejjin sewwa, u li għad ma tisħoqqilniex dik il-glorja li għad tiddi fina fiż-żmien miktub mn’Alla, u nħabirku li nlestu aħjar għal dis-safra. Hemm miktub fl-Evanġelju ta’ S. Luqa. ``Mbierek dak ix-xrik, li meta jiġi s-sid, isibu jgħasses. U jien nagħtikom kelma, li dan jerħilu f’idejħ il-ġid tiegħu kollu.’’

 

KAP XX

Għandna nħobbu l-ġabra u s-skiet

1.     Sib xi ħin li fih tista’ toqgħod waħdek, miġbur fik innifsek, u aħseb spiss fuq il-ġid li Alla jagħmillek.  La tkunx kurjuż fuq ħwejjeġ ta’ xejn. U aqra ħwejjeġ li aktar jistgħu inisslulek indiema, jew inkella li jimlewlek moħħok. Jekk taħrab il-kliem ta’ bla bżonn, u l-ġiri ‘l hawn u ‘l hemm, jekk ma toqgħodx isseksek u tistaqsi x’ġara u x’ighidu n-nies; issib, tibżax, żmien biżżejjed, biex tagħmel meditazzjoni. Għax l-aktar Qaddisin kbar kienu jagħmluha man-nies mill-anqas li jistgħu: il-hena tagħhom filli jservu ‘l Alla fis-skiet.

 

2.        Qal wieħed għaref: ``Kemm-il darba noqogħdu npaċpċu bla bżonn. Għax aktar jaħbat ma titkellem xejn, jew li titkellem u ma toħroġlokx xi kelma żejda: aktar jista’ jkun li toqgħod miġbur id-dar jew li tiġġerra mat-toroq, u tagħmel għassa tajba fuqek innifsek. Mela min fi ħsiebu jgħix ħajja tar-ruħ, ħajja tal-qalb, jaħtieġlu jwarrab minn ħdejn in-nies u jinġabar ma’ Ġesu Kristu.  Trid, meta toħroġ barra, ma tidnibx? Idra ħobb oqgħod id-dar, -- Trid, meta titkellem, ma tiżbaljax?  Idra żomm ilsienek. – Trid tkun kap tajjeb? Kun af oqgħod għal ħaddiehor. – Trid tkun taf tikkmanda sewwa? Tgħallem obdi sewwa.

 

3.        Sakemm fit-tgawdija tagħna ma jidħol ebda dnub, hemm bżonn li jkollna xhieda tal-kuxjenza safja. Infatti l-qaddisin kienu dejjem qalbhom qawwija, għax kellhom il-biża’ t’Alla. Frattant b’dana kollu kienu dejjem umli u attenti magħhom infushom , ghalkemm fihom kienu jiddu l-aqwa virtujiet, u l-grazzja t’Alla kienet magħhom infushom, qalbhom qawwija bis-suppervja tagħhom: fl-aħħar din tqarraq bihom u jsibu ruħhom fix-xejn. Int mela, ħija, qatt ma għandek tgħid: ``Jiena! Ma naqax!’’ avolja jidhirlek li int reliġhuż tajjeb u tħobb il-ġabra.

 

4.        Bosta drabi dawk li huma miżmumin bl-aħjar bnedmin sabu ruħhom imdenlin f’xagħra, minħabba filli kienu jittamaw wisq fihom infushom. Għal x’uħud mela huwa wisq aħjar li t-tentazzjonijiet ma jħalluhomx għal kollox, imma li kultant juruhom; u hekk dejjem igħassu fuqhom infushom li ma jintefħux bihom infushomn, u ma jfittux is-sabar tagħhom fi ħwejjeġ ta’ din l-art. Oh kemm iżomm il-kuxjenza tiegħu nadifa min ma jfittix qatt il-hena tad-dinja; min mad-dinja qatt ma jkollu x’jaqsam! Kemm igħix kwiet u kuntent min ikeċċi minn moħħu l-ħsibijiet kollha battala, min jaħseb biss fil-ħwejjeġ t’Alla u tar-ruħ, min iqiegħed it-tama kollha tiegħu f’Alla biss.

 

   5.  Il-paċi tas-smewwiet ma tinżilx ħlief f’dik il-qalb li dejjem titnikket bl-indiema. Jekk trid imbagħad li qalbek tħoss l-indiema, idħol ġewwa kamartek, u warrab minnek il-ġibdiet kollha ta’ din l-art, bħalma tgħid l-iskrittura. `Aħsbuha bejnkom u bejn ruħkom fuq is-sodda tagħkom.’ Dak li ssibux barra ssibuh ġewwa ċ-ċella. U ċ-ċella, aktar ma toqgħod fiha, aktar issibha għal qalbek: imma jekk tħalliha waħidha, tibda biex tixba’ minnha. Jekk fil-bidu tal-konversjoni tiegħek għammart ġewwa fiha, dejjem bejn dawk l-erba’ ħitan, int ma ssir tħobb xejn iżjed minnha u fiha ssib il-hena tiegħek.

 

6.Fis-skiet u l-ġabra wisq ġid tagħmel lir-ruħ, titgħallem il-għerf mistur ta’ l-Iskrittuta, u xxerred wied tad-dmugħ, li bil-lejl jaħsilha u jnaddafha; u hekk aktar ma tkun bogħod mill-ħsejjes tad-dinja, tista’ aktar tindehes u tinħabb mal-Kreatur tagħha. Mela min jingħżel minn niesu u ħbiebu, Alla bl-anġli jiġi jgħammar miegħu.

 

Aħjar toqgħod magħluq taħseb għal ruħek, jew inkella tinsa lilek innifsek u tagħmel il-mirakli. Jagħmel wisq tajjeb dak ir-reliġjuż li joħroġ mill-anqas, li ma jħallix min jarah; li anqas tant ifittex li jara n-nies.

 

7.Ħwejjeġ li ma jistgħux ikunu tiegħek għala tħares lejhom? Id-dinja u x-xewqat tagħha fix-xejn jispiċċaw. Ix-xewqat tal-ġisem ma jservux ħlief biex iġagħluna niġġerrew ‘l hawn u ‘l hemm: imma mbagħad x’jibqgħalna ħlief tinġiż fir-ruħ, ħlief tixrid f’qalbna? Bosta drabi noħorgu, qalbna se ttir bil-ferħ, u nidħlu qalbna sewda; u jekk ingħaddu lejla fit-tgawdija, l-għada fil-għodu nisbħulek bi swied il-qalb. It-tpaxxija mela tal-ġisem toqrob lejna mlellxa u kollha ħlewwa; imma tispiċċa biex tigdem u toqtolna. Issa kulma tara bnadi oħra, li minnhom huma magħmulin il-ħwejjeġ kollha tad-dinja.

 

8.     Liema ħaġa hi, mis-sema ‘l isfel, li ma tintemmx? Forsi jidhirlek li għandek ixxabba ‘l ruħek, issibilha l-hena tagħha; imma jfallilek. Agħmel kont li tara kulma fiha d-dinja; xi tkun rajt, ħlief frugħa? Arfa’, arfa’, mela, għajnejk lejn Alla fis-smewwiet, u itolbu maħfra ta’ dnubietek, tal-ħtijiet tiegħek. Il-ħwejjeġ fiergħa Hallihom għall-boloh: int biss iftaħ għajnejk għal dak li jikkmandak Alla. Agħlaq biebek u sejjaħ lil Kristu maħbub tiegħek biex jiġi ħdejk: għammar miegħu ġewwa ċ- ċella għax żgur li band’oħra ma ssibx paċi hekk ħelwa. Li ma kont qatt ħriġt minn hemm ġew biex tisma’ l-ħafna għajdut tad-dinja kieku tinsab fl-aktar paċi kbira; imma la darba kont tieħu gost tisma’ ħwejjeġ ġodda, x’għaġeb li qalbek ħassejtha mħabbta?

 

KAP XXI

Fuq li għandna nħossu qalbna niedma

1.     Jekk trid tgħaddi ‘l quddiem fit-triq tat-tjieba, żomm dejjem ruħek fil-biża’ t’Alla, la tafdax Zejjed fik innifsek, għix mar-regola, u la tintelaqx għall-għors bħall-boloh. Nissel qalbek l-indiema; u tibżax, tkun devot. L-indiema hija l-muftieħ ta’ bosta ġid, illi l-bruda ttellifhulna.

 

2.    Jaħasra għalina! Aħna ftit li xejn inħabbtu rasna fuq in-nuqqas tagħna bla xejn ma nħabirku għas-salvazzjoni ta’ ruħna, fil-waqt li jmissna nibku u mhux nidħku. Bosta drabi meta jmissna nibku, naqbdu nidħku bħall-boloh!

Ma tingħatax vera liberta’ u veru ferħ ħlief fil-biża t’Alla msieħeb ma’ kuxjenza tajba. U għalhekk, imbierek min ikeċċi l-ħsibijiet kollha fiergħa, li jfixklu, u jinġabar ġewwa fih innifsu bl-indiema! Imbierek min jixħet wara spallejh dak kollu li jista’ jtaqqallu jew itebbagħlu l-kuxjenza tiegħu

Ikkumbatti dejjem ta’ veru suldat; drawwa ħażina bi drawwa tajba tinqered. U jekk għandek ħila taħrab id-dinja u n-nies tagħha, tibżax; huma jħalluk ukoll tagħmel li għandek tagħmel.

 

3.       La tindaħalx fi ħwejjeġ ta’ l-oħrajn, u timliex rasek bl-affarijiet tal-kbarat. L-ewwel ma għandu jimpurtak minnek innifsek; u qabel ma twissi lill-ħbieb tiegħek wissi lilek innifsek.  Xejn teħodha bi kbira, jekk tara li ma intix miġjub min-nies fuq l-idejn; għandek tagħli li ma għandekx dik il-ġabra u dak il-għaqal li jixraq lil min hu serv t’Alla, lil min hu reliġjuż.

Bosta drabi jaħtilna aħjar, li jkollniex x’ifarraġna żejjed. L-iktar fil-ħwejjeġ ta’ din id-dinja. Imma mbagħad hi ħtija tagħna., jekk qalbna ma tiġi qatt imsoqqija bil-ħlewwiet tas-sema, jew darba fit-tant; u dana ġej milli ma nfittxux l-indiema, u milli ma għandniex ħila nagħalquha għal kollox għall-hena ta’ hawn isfel.

 

4.      Dejjem għid: `Ma ħaqqnix li Alla jżurni bil-hena tiegħu, imma b’xi salib.’ Min huwa tabilħaqq niedem, kulma hawn fid-dinja jiġih morr u jdejqu. U min huwa tajjeb, isib dejjem fuqhiex jibki u jisgħobbih sewwa, jaħseb fuqu nnifsu, u sewwa fuq il-proxxmu tiegħu, isib li ħadd ma hu mingħajr slaleb fid-dinja; anzi aktar ma jaħseb tajjeb fuqu nnifsu, aktar isib fuqhiex jitnikket. Ghandna biex qalbna tuġagħna u titnikket, jekk inġibu quddiem għajnejna dnubietna u l-vizzji tagħna. Fihom ninsabu mixħutin u mgħargħrin tant ikreh, li wisq darba fit-tant iħalluna niftakru fil-ħwejjeġ tas-Sema.

 

5.    Jekk aktar taħseb fil-mewt milli taħseb li tgħix ħajja twila, int żgur aktar tikkonverti bil-ħrara. Iżjed; jekk timmedita fuq it-tbatijiet ta’ l-infern jew tal-purgatorju, int ma ssir titmeżmeż mill-ebda tbatija, mill-ebda wġigħ, u ma tkun tibża’ minn ebda qilla. Imma billi dawn il-ħsibijiet igħaddu ħafif ġo moħħna, u billi aktar inħobbu nitpaxxew, nibqgħu dejjem berdin u għażżenin.

 

6.      Bosta drabi taf mnejn hu ġej li qalbna tkun bierda għall-indiema? – Min-nuqqas tad-devozzjoni. Itlob ‘l Alla bl-umilta kollha, li jmisslek hu lil qalbek, ħalli fiha titnissel l-indiema; u għid mal-profeta (David) ``Mulejja, itmagħni l-ħobż tal-biki, u isqini d-dmugħ, kollox bil-ħafna.’’    

 

KAP. XXII.

Fuq li għandna nifhmuha tajjeb li m’aħna xejn.

            1. Tmur fejn tmur, u kull fejn iddawwar wiċċek, ma ssibx fih ħlief għawġ, barra milli jekk iddur lejn Alla. Għala teħodha bi kbira meta ħaġa ma tiġikx kif tixtieq qalbek? Huwa, min jisfagħlu kollox kif irid hu? U la jien, u la int, u ebda bniedem tad-dinja. U ħaġa oħra: f’din id-dinja ħadd ma hu mingħajr xi salib, mingħajr xi dwejjaq, imqar hu Sultan jew Papa. Taf min hu l-aħjar bniedem u l-aktar ixxurtjat? Min ibati xi ħaġa għall-imħabba t’Alla.

 

3.      Issib x’uħud, boloh u rashom fiergħaigħidulek: `Dak ħej! Dak igħaddiha tajjeb! Dak għani, ras kbira, bis-setgħa f’idejħ, fuq kulħadd, x’jonqsu?’ Imma intu ħu f’idejk il-miżien tas-Sema, u ssib li dal-ġid kollu tad-dinja ma hu xejn; anzi ssib li kollu telfien u tfixkil; għax min għandu dan il-ġid, x’aktarx li b’qalbu ttaqtaq li jitilfu. Imbagħad il-bniedem mhux billi jkollu bosta ġid ikun kuntent: it-triq tan-nofs hi biżżejjed u ma hemmx isbaħ minnha. Mill-bqija, meta tgħid ħajja tal-bniedem, tkun qed tgħid wied id-dmugħ.

Aktar ma l-bniedem irid igħaddi ‘l quddiem fit-tjieba, aktar din il-ħajja tiġih tqila u morra, għax aktar jifhimha u aktar jara biċ-ċar ix-xejn tiegħu u kemm huwa xejn il-bniedem u kemm hi żgħira ħiltu. Għax, ingħiduha, din li hu jaħtieġlu jiekol, jixrob, jishar, jorqod, jistrieħ, jitħabat u jħabrek għall-bżonnijiet l-oħra tal-ġisem, m’hix miżerja kbira? U lil min hu devot, min irid igħix maħlul u meħlus mid-dnub, ma sservihx ta’ tfixkil?

 

3.      Il-bżonnijiet tal-ġisem mela wisq itaqqluh lill-bniedem tar-ruħ f’din id-dinja. U għalhekk il-profeta kien jitlob bil-qalb li kieku jiġi meħlus minnhom, u jgħid: `Minn dan it-tfixkil eħlisni, Mulejja!’ Imma ħażin għalih min għadu ma għarafx il-miżerja tiegħu; u gwaj akbar għal min iħobb din il-ħajja kollha miżerja u mard. Imbagħad x’uħud tant jagħmew warajha, li kieku kienu jistgħu jgħixu għal dejjem fuq din l-art, qatt ma kienu jaħsbu fil-ħwejjeġ t’Alla: u frattant bit-taħbit tagħhom kollu u bit-tisfiq ta’ wiċċhom ma għandhomx aktar milli jeħtieġu.

 

4.      Boloh! Imġienen! Tant huma marbutin ikreh mal-ħwejjeġ ta’ l-art, li ma jafux itiegħmu ħaġ’oħra ħlief il-ġibdiet tal-ġisem. Imma fl-aħħar għad jaraw tajjeb, imsejknin! Kemm tabilħaqq kien xejn u inqas minn xejn dak li huma ħabbew.

Il-qaddisin t’Alla u l-veri ħbieb ta’ Kristu qatt ma fittxew dak li jogħġob lill-ġisem, anqas dak li jlellex fid-dinja! Imma t-tama u l-ħsibijiet tagħhom kienu dejjem kollha fil-ħwejjeġ eterni, ix-xewqat tagħhom kienu biss lejn is-sema, għal dawk il-ħwejjeġ li qatt ma jintemmu, li l-għajn ma tarahomx; biex ma jiġrix li l-imħabba tal-ħwejjeġ li naraw fid-dinja tkarkarhom ‘l isfel. Hekk int ukoll mela, ħija, qatt la tidha tgħaddi ‘l quddiem fit-tjieba, issa li għandek iż-żmien.

 

5.      Għala tħalli mil-lum għal għada biex tagħti ruħek ‘l Alla? Stenbeh, rodd salib għal wiċċek ibda darba għal dejjem u għid  ``Issa l-waqt li naħdem, li nikkumbatti, li nbiddel ħajti.’’ Meta tinsab imdejjaq u msallab, dak ikun għalik il-waqt li taqla’ l-merti quddiem Alla.

Sa ma tistaħja u tistrieħ, jaħtieġlek, qabel xejn, tgħaddi minn ġon-nar u l-ilma. Mela jekk ma tinkix lilek innifsek, ma tgħakkisx ebda vizzju. Dment li ruħna miksija b’dan il-ġisem debboli, mid-dnubiet ma neħilsux u lanqas ħajjitna ma tista’ tgħaddi lixxa bla għali. – Nafuha: ilkoll kieku nixtiequ li neħilsu minnha dil-miżerja tagħna ta’ bnedmin li aħna; minħabba fid-dnub, tlifna l-innoċenza, u tlifna magħha l-vera tgawdija. Mela nitqannew billi ninsabu fih, nieħdu paċenzja, nistennew il-ħniena t’Alla: sa jispiċċa għalina l-ħażen ta’ din id-dinja; sakemm mill-mewt ingħaddu għall-ħajja.

 

6.      Kemm hi kbira d-debbulizza tal-bniedem! Kemm hu miġbud għall-vizzji! Illum tqerr dnubietek, u għada tarġa’ taqa’ filli tkun qerrejt.   Issa twaħħal f’moħħok li ma għandekx tagħmel dik il-Haġa, wara siegħa tagħmilha bħallikieku mhux int kont għamilt proponiment. Għandna mela għax numiljaw rwieħna: għandna għax inżommu ruħna bi ċkejknin: kollox jiksirna, u ma’ kull riħ induru. U iżjed; ġid li nkunu għamilna f’ruħna b’tant tbatija bil-għajnuna t’Alla, nitilfu f’daqqa ta’ għajn, minħabba fli nintelqu u nitgħażżnu.

 

7.      x’ikun minn fl-aħħar tal-ħajja, jekk nibdew minn issa nkunu berdin? Gwaj għalina jekk jidħlilna f’moħħa li ma għandniex għax nibżgħu u nserrħu moħħna, bħallikieku ma hemmx iżjed tentazzjonijiet u taħbit għalina. Jaħasra għalina! Forsi lanqas sinjal ta’ qdusija ma tinsab fil-konversjoni tagħna!  Forsi kien ikun aħjar għalina nerġgħu nroddu salib għal wiċċna u nibdew inbiddlu ħajjitna, bħala novizzi tajbin, biex hekk inqisu ngħaddu dejjem iżjed ‘il quddiem fit-tjieba ta’ ruħna.

 

KAP XXIII

Fuq li għandna naħsbu fil-mewt

1.   Tinsiex ma ddumx, le, ma tasallek is-siegħa tiegħek. Ara mela x’jiġifieri bniedem; illum hawn, għada ma hux; u kif ma jarawhx iżjed,minnufih jintesa. Oh, x’għama u x’ebusija fil-qalb tal-bniedem? Tara biss tal-lum, u f’li għad jiġri ma taħseb xejn. Fl-egħmil u fil-ħsibijiet tiegħek għandek iġġib ruħek bħalikieku illum l-aħħar ta’ ħajtek!

Li l-kuxjenza tiegħek kienet tajba, ma kontx tibża’ daqshekk mill-mewt. Aħjar għalik tibża’ mid-dnubiet, jew mill-mewt. Jekk m’intix lest għall-mewt illum, kif trid tkun lest għada?  Għada ma tafx x’ikun minnek u mbagħad fejn taf jekk għada jkunx tiegħek?

X’jiswielna li ngħixu ħajja twila, jekk imbagħad ħajjitna ftit inbiddluha? Mhux kull min igħix ħajja twila, le, ibiddel ħajtu għall-aħjar; anzi aktarx iżid mal-qatta tad-dnubiet. Eh! Li konna nafu ngħixu tajjeb imqar ġurnata waħda biss f’din id-dinja! Bosta wħud  igħoddu s-snin mindu biddlu ħajjithom; imma min jaf jekk għamlux fihom frott tajjeb?  Il-mewt tbażża’ tabilħaqq; imma min jaf jekk ingħixu aktar, ikunx deni għal ruħna? Imbierek mela min iżomm dejjem il-mewt quddiem għajnejh, u jħejji dejjem ruħu għall-mewt. Qatt rajt min imut? Ftakar li int ukoll għad tgħaddih dak il-pass.

 

2.      Fil-għodu agħmel kont li ma twassalx sa fil-għaxija; u fil-għaxija xejn la timla rasek li ssebbaħ. Kun mela lest dejjem u għix ħajja tajba li l-mewt ma tiġix fuqek għal għarrieda, bla ħsieb ta’ xejn. Ħafna jmutu sobtu; jiġifieri meta `Bin il-bniedem jiġi f’ħin li ma jkunux jobsru bih.’ X’ħin tasal fuqek dik l-aħħar siegħa tiegħek, ħajtek l-imgħoddija tibda taraha wisq xort’oħra mil-lum, u jibda jisgħobbik jekk tkun għixt bla kont u għal rajk.

4.      Kemm igħaddiha tajjeb u kemm hu tal-għaqal min iqis igħix bħalma kieku jixtieq li jinsab f’mewtu! Trid ikollok tama kbira li tmut tajjeb? La tqisha xejn id-dinja; nissel xewqa qawwija li tgħaddi ‘l quddiem fil-virtu; kun attent għall-ħwejjeġ tar-ruħ; għakkes lilek innifsek, oqgħod għas-superjur tiegħek, iċħad ix-xewqat ta’ qalbek u arfa’ s-salib għall-imħabba ta’ Kristu.  Dment li inti b’saħħtek, wisq ġid tista’ tagħmel għal ruħek; imma la timrad, ma nafx x’tilħaq tagħmel. Ftit bil-mard isiru aħjar! bħalma ftit issibhom isiru qaddisin fost dawk li jduru wisq min naħa għall-oħra.

 

5.      Fi ħsiebek u qrabatek xejn la titma, u għal dak li hu salvazzjoni ta’ ruħek la tħallix minn ġurnata għall-oħra; għax in-nies tafx kemm jinsewk malajr! Aħjar taħseb għal rasek il-lum li għandek iż-żmien, u tibda taħseb għal quddiem mil-lum b’xi opra tajba, milli titma’ fl-għajnuna ta’ l-oħrajn. Jekk ma taxħsibx il-lum għalik innifsek, min tridu jaħseb fik ‘il quddiem? Eh! kemm jiswa ż-żmien li hu f’idejna. Dan hu ż-żmien tas-salvazzjoni tagħna, dan hu ż-żmien wisq mogħġob quddiem Alla.

 

6.     Stenbaħ, mela, nisrani ħija, u ara minn liema Gwaj u minn liema biża’ tista’ teħles ruħek, jekk inti tgħix dejjem b’għajnejk miftuħa, u tiftakar spiss fil-mewt. Ħajtek għandha tkun li waqt mewtek aktar ikollok għax tibda tgħix ma’ Kristu. Tgħallem issa armi kollox wara spallejk, biex f’mewtek tista’ ttir għall-ħdan ta’ Kristu bla ebda tfixkil. Għakkes issa lil ġismek bil-penitenza, biex f’mewtek it-tama tiegħek ma tfallilekx.

 

7.      Kemm int tassew bla għaqal tmur b’moħħok li ser tgħix ħajja twila waqt li m’intix żgur ta’ ġurnata waħda! Kemm u kemm sabu ruħhom imqarrqin hekk, u mietu bla ħsieb! Ma smajthiex darba u tnejn; Dak miet maqtul b’sejf; dak miet imgħarraq; dak waqa’ mill-għoli u kisser rasu; dak miet waqt l-ikel; dak li kien  jilgħab u baqa’ hemm. – Min imut maħruq, min bl-armi, min bil-pesta, min maqtul mill-ħallelin. F’kelma waħda, kulħadd jispiċċa bil-mewt, u l-ħajja tal-bniedem tgħaddi f’għamża bħal dell.

 

8.      Min se jiftakar fik wara mewtek? Min jitlob għalik? Aħdem, aħdem, mela ħija, aħdem kemm tista’, għax ma tafx meta għandek tmut, u lanqas taf x’isir minnek wara mewtek. Issa li għandek iż-żmien, rekken u iġbor teżori li ma jintemmux. La tħabbatx moħħok ħlief għas-salvazzjoni tiegħek; u ma għandux jimpurtak ħlief mill-ħwejjeġ t’Alla. Agħmel ħbieb tiegħek il-Qaddisin t’Alla, billi tkun devot tagħhom, billi tqassam ħajtek fuq ħajjithom.

 

9.      Fid-dinja, kun bħala wieħed passiġġier li jgħaddi l-erbat ijiem tiegħu f’art barranija, jiġifieri la timliex rasek bil-ħwejjeġ ta’ din l-art. Żomm lil qalbek safja u merfugħa lejn Alla, għax hawn ma hux qgħadek ta’ dejjem. Kuljum itlob, olfoq u xtieq il-ġenna, biex ruħek tkun tista’ wara l-mewt tittajjar għal ħdan Alla.

 

KAP XXIV

Jum il-ħaqq għall-midinbin

1.        F’kulma tagħmel, ftakar f’mewtek. Ġib quddiem għajnejk li għad trid tidher quddiem Imħallef tal-ħaqq, li għaliħ xejn m’hu moħbi. Imħallef, li ma ddawrux b’rigali, u lanqas, skużi, ma tgħaddiħ bi tkewtil; imma jagħmel il-ħaqq minnek bis-sewwa. O midneb, kemm int ta’ min jibkik għall-ġenn

tiegħek! X’fi ħsiebek twieġbu lil dak Alla, li jaf bid-dnubiet tiegħek, int li tibża’ tarfa’ għajnejk lejn wiċċ ta’ bniedem imqarras? Għaliex mela ma tibdiex taħseb minn issa għall-ġurnata tal-ġudizzju? Dak in-nhar ma ssibx min jaqbeż għalik u jgħattilek; imma kulħadd ikollu l-piż tiegħu nnifsu x’jarfa’ u jkun biżżejjed għaliħ. Issa l-ħidma tiegħek tkunlek ġid; issa l-biki tiegħek jiswielek: issa l-ilfiq tiegħek mismugħ, u l-indiema ta’ qalbek tista’ tpatti għal dnubietek u ssaffilek ruħek.

 

2.    Min jieħu paċenzja, qisu jagħmel il-purgatorju tiegħu f’din id-dinja. Jekk iniggżuħ bi lsienhom, aktar jagħti għall-ħażen ta’ min offendieħ, jew għax lilu iddisprezzawħ; jitlob għal min iweġġagħlu qalbu, u min qalbu jaħfirlu talli naqsu; bħalxejn jitlob maħfra lil sieħbu, aktar malajr milli jinkorla; spiss jinki lilu nnifsu billi jitgħakkes f’li jixtieq il-ġisem. Aħjar nitnaddfu issa minn dnubietna u naqtgħu d-drawwiet ħżiena, milli nħallu li nitnaddfu minnhom fid-dinja l-oħra. Imma aħna nqarrqu bina nfusna għall-imħabba żejda tagħna nfusna.

 

3      Għidli dak in-nar x’għandu x’jaħraq ħlief dnubietek? Aktar ma tikkuntenta lilek inifsek u lil ġismek, wisq aktar ikollok xi tħallas għaliħ ‘il quddiem, u wisq aktar ħatab għan-nar issaqqaf għalik. Dawn il-ħwejjeġ li fihom aktar jidneb il-bniedem aktar jikkastigat fihom. Il-berdin fil-ħwejjeġ t’Alla jiġu mniġġzin minn kullimkien binġieġeż mikwija; dawk li jagħmlu għal żaqqhom ibatu għatx u ġuħ klubi; id-diżonest u dawk li jfittxu l-pjaċiri jkunu mħargħrin qalb iż-żift jagħli u l-kubrit jinten; il-għajjurin jingħu bl-uħigħ bħal klieb irrabjati.

 

4         Hemm, kull vizzju jkollu t-turment tiegħu. L-imkabbrin jaraw kull żebliħ, u x’xħaħ ibatu l-aktar għaks kbir. Siegħa waħda mit-tbatija ta’ hemm tkun tiżen aktar minn mitt sena ta’ l-aktar penitenza kbira f’din id-dinja; l-indannati ma għandhom l-ebda mistrieħ, ebda faraġ, hawn għall-inqas it-tbatija taqta’ kultant, u wieħed jinsa ftit id-dwejjaq tiegħu jiftaħ qalbu mal-ħbieb.

Ħabrek mela issa għal ruħek u indem minn dnubietek biex nhar il-ġudizzju tista’ tgħodd ruħek mat-tajbin. Dak in-nhar it-tajbin joqodgħu b’wiċċhom minn quddiem dawk li ħaqruhom u żebilħuhom. Dan in-nhar, jagħmel il-ħaqq min, fuq din l-art, qagħad għall-ħaqq li għamel minnu ħaddieħor. Dak in-nhar il-fqajjar u l-umli jersaq b’tama kbira, u l-kburi mbażża’ u mkexkex minn kollox.

 

5.    Hemm jidher biċ-ċar kemm kien għaref fid-dinja min kien jgħaddi ta’ ibleħ għall-imħabba ta’ Kristu. It-tbatija li wieħed ikun bata thennilu qalbu; imma l-ilsna ħżiena jitbikkmu u jeħdlu. Ir-ruħ tajba tithenna; u jaqsam qalbu min ma jkunx jifraħ billi tgħakkes f’din il-ħajja, milli kieku għaddieha bit-tpaxxijiet. Il-libsa tal-fqajjar issir tiddi, u tal-għani tikfes. Aktar jaqla’ tifħir is-setaħ tal-fqir mill-palazzi ndurati. Aktar tiswielu l-paċenzja li qatt tilef, milli s-setgħa ta’ din id-dinja.

 

6.        Dak in-nhar tferrħek kuxjenza tajba u nadifa mill-għerf kollu ta’ l-art. Aktar ikun jiswielek id-disprezz ta’ l-għana kollu. Aktar tfarraġ qalbek x’ħin tiftakar li tlabt bid-devozzjoni, milli tgħaxxaqt b’ikel tajjeb. Aktar tifraħ jekk tkun żammejt ilsienek, milli jekk tkun tkellimt żejjed. L-opri tajba jkunu jiswew aktar mill-kliem sabiħ. Aktar tkun togħġob il-ħajja mgħakksa mill-pjaċiri kollha ta’ din l-art.

            Tgħallem mela bati l-ftit ta’ hawn, jekk trid teħles mill-qilla ta’ hemm. Idra ipprova hawn jekk għandekx ħila ssofri f’din id-dinja l-oħra. Jekk il-ftit ta’ din l-art ma għandekx ħila tissaportih, kif trid tissaporti turmenti li ma jispiċċaw qatt? Jekk illum, malli wieħed imerik f’ħaġa ta’  xejn demmek jixgħel, x’fi ħsiebek tagħmel meta tħaġġeġ ġewwa n-nirien ta’ dejjem? Għax, ftakar li ma mistax imissek ħlief waħda minn dawn it-tnejn; jew titpaxxa f’din id-dinja, jew tithenna fl-oħra ma’ Kristu.

 

7.        Issa jekk qatt imissek li tmut dalwaqt, sobtu, għidli, x’jiswielek li tkun għaddej ħajtek sal-lum fl-unuri u t-tpaxxija? Kollox mela frugħa, barra milli tħobb ‘l Alla u lilu waħdu sservi. Għaliex min b’qalbu kollha jħobb ‘l Alla, u la jibża mill-mewt, u la min-nirien ta’ dejjem, u la mill-ġudizzju, anqas mill-infern, għax il-vera mħabba t’Alla twasslek żgur fil-ħdan tiegħu. Imma min ma jitbegħidx mid-dnubiet, x’għaġeb li jibża’ mill-mewt u mill-ġudizzju?

Madankollu jiswielek illi, ma tħajrikx l-imħabba, għall-inqas iġġagħlek tikkonverti l-biża’ ta’ l-infern. Imma min ma jridx jaf bil-biża’ t’Alla, ma jistax ikun li jkollu riżq fl-etenita; għaliex jaqa’ aktar malajr fix-xbiek tad-demonju.

 

 

KAP XXV

Fuq li għandna bi ħrara kbira nbiddlu l-ħajja tagħna kollha

1.           Servi dejjem ‘l Alla bi ħrara kbira u bil-ferħa, u aħseb spiss fuq dawn iż-żewġ ħwejjeġ:

X’ġejt nagħmel hawn? (f’kunvent). U għalfejn ħallejtha d-dinja? – Mhux biex tgħix għal Alla, u tgħaddi ħajja tar-ruħ?

Qis mela li tħaddi dejjem ‘l quddiem fit-tjieba, għax ma ddumx ma titħallas għat-tbatijiet tiegħek; fl-aħħar ta’ ħajtek ma jkunx hemm iżjed lok ta’ biża’ u ndiema. Tabilħaqq li jaħtiġlek titħabat ftit hawn; imma wara ssib il-mistrieħ u l-hena ta’ dejjem.

Jekk inti ma teħdiex isservi ‘l Alla bil-ħrara, Alla ma jonqosx iħallsek bil-bosta. Żomm dejjem tama ħajja fih, li sa fl-aħħar għad titħallas, bla ma timla rasek żejjed li inti qiegħed tajjeb, li ma tibdiex tibred jew tintefaħ bik innifsek.

 

2.   Ċertu wieħed kien jinsab bejn in-nar u l-ilma - il-biża’ mill-banda l-waħda u t-tama mill-oħra. Darba waħda fid-diqa tiegħu, mar fi knisja u nxteħet wiċċu fl-art quddiem altar jagħmel orazzjoni. Beda jtalla’ u jniżżel bejnu u bejn ruħu u jgħid: `Oh! Li kont naf jekk nibqax inżomm qawwi sal-aħħar!’ Minnufih sama’ din ir-risposta li tah Alla ġewwa qalbu: `Issa li inti kieku dan tafu, x’kont tagħmel? Agħmel issa dak li kont tagħmel li kieku tafu; u ma għandekx għax tibża’’. Qalbu mimlija, bil-ħlewwa u kollu mwettaq reħa ruħu f’idejn Alla, u ma baqax iżjed imħabbat. Neħħa wkoll minn rasu din il-kurżita żejda li jrid jaf x’għad ikun minnu. Biss kien ifittex liema huma l-ħwejjeġ li jistgħu jogħġbu ‘l Alla, biex b’kulma jagħmel jibda tajjeb u jispiċċa aħjar.

 

3.     Jgħid il-Profeta: `Itma f’Alla u agħmel is-sewwa, u għammar fuq din l-art u tpaxxa bil-ġid tagħha.’ Ħaġa waħda hemm li tfixkel bil-bosta wħud fit-triq tas-sewwa, u żżommhom li ma jbiddlux ħajjithom, tiġihom tqila li jikkumbattu, u bħalxejn jaqtgħu qalbhom. Imma mbagħad taf min huma dawk li jgħaddu ‘l quddiem fit-tjieba aktar minn ħaddieħor? Dawk li aktar ma ħaġa tkun tqila aktar bil-ħila jidħlu għaliha. Għax il-bniedem aktar jitjieb u jaqla’ grazzja akbar f’dawk il-ħwejjeġ li fihom jeħodha kontra tiegħu nnifsu, u jgħakkes il-ġibdiet tiegħu.

 

4.    Imma mhux kulħadd għandu tfixkil xortawaħda li minnhom irid joħroġ rebbieħ billi jiċħad lilu nnifsu. Niftiehmu dak li hu b’seba’ għajnejn fuqu nnifsu, aktar ikollu saħħa kbira u jgħaddi ‘l quddiem fit-tjieba; minn dak l-ieħor li għalkemm hu ta’  ħajja tajba, ma għandux bħall-ieħor dik il-ħrara li jmur ‘il quddiem fil-virtu.

Tnejn huma l-ħwejjeġ li l-aktar igħinu għal min irid ibiddel ħajtu; l-ewwel, li naħarbu b’ħilitna kollha minn dak li għalih tiġbidna n-natura, u t-tieni, li bil-ħrara kollha nitolbu l-ġid li l-aktar jaħtiħilna. U ħaġ’oħra: li ħwejjeġ li ma jogħġbukx fl-oħrajn, ittendi minnhom int, u aħrabhom.

 

5.     Kulfejn tkun, tista’ tagħmel il-ġid għal ruħek. Jekk tisma’ jew tara min hu tajjeb, għandek tara kif tagħmel timitah. Jekk tara xi ħaġa mgħawġa, oqgħod attent li ma tagħmilhiex int; jew jekk qatt tkun għamiltha, qis li tikkoreġi ruħek minnha.

Kif għajnejk jaraw lill-oħrajn, hekk ukoll l-oħrajn jiflu lilek. Kemm hi ħaġa sabiħa tara lil ħutek kollha ħrara u devozzjoni; tarahom mixjin sewwa, bla qatt ma jgħawġu! Kemm tħossok tbati meta tara oħrajn mixjin għal rajhom, u ma jkomplux ma’ dak li daħlu għalih! Kemm hu deni kbir għal ruħna, li ma nagħmlux l-obbligi li għalihom konna msejħin, u nindaħlu fi ħwejjeġ li magħhom xejn ma għandna x/naqsmu aktar.

 

6.    Reliġjuż li għandu l-vera ħrara jagħmel bil-qalb kulma jridu minnu. Ieħor biered u bla kont għall-ħwejjeġ t’Alla jsib ruħu msallab u mdejjaq minn kullimkien għax ma għandux dak is-sabar ħelu tal-qalb, u sabar barrani ma għandux x’iridu.

 

7.     Dak l-ieħor imbagħad li ma jgħix skond ir-regola jkun qiegħed ilesti t-telfien ta’ ruħu. Min ifittex it-tpaxxija u l-fsied, ma jsibx ħlief inxief ġewwa qalbu għax ħaġa jew oħra dejjem isib x’idejqu.

 

8.    Taf xejn kif igħixu tant reliġjużi oħra, li r-regola tagħhom hija tant u tant ħarxa? Ħruġ darba fit-tant, ħajja kollha penitenza, ikel ftit, qari ta’ sikwit, u dejjem ħajja taħt il-madmad. Ħares lejn il-Kartusjani, iċ-ċisterċensi u tant patrijiet u sorijiet ta’ kunventi oħra, ara kif f’nofs ta’ lejl iqumulek mis-sodda jkantaw is-salmi, u tifħir ieħor ‘l Alla. Għajb mela għalik li titgħażżen fl-opri tajba fil-ħin tant reliġjużi sejrin jibdew ifaħħru ‘l Alla.

 

9.   Eh! li ma kienx ikollna x’nagħmlu ħaġ’oħra ħlief li b’qalbhna kollha u bil-fomm infaħħru lill-Mulej Alla tagħna. Eh! li ma kienx ikollok qatt bżonn tiekol, tixrob u torqod li kont tista’ anzi tfaħħar dejjem ‘l Alla u tfittex biss il-ġid tar-ruħ, kemm kieku tkun aktar kuntent milli int issa, li jaħtieġlek toqgħod għall-bżonnijiet tal-ġisem! Eh! li ma kienu qatt dawn il-bżonnijiet! Li konna nistgħu nġarrbu biss il-ħlewwiet tal-qalb li aħna wisq fil-bgħid integħmuhom!

 

10.   Meta bniedem jasal li ma jafx aktar jissabar f’ebda ħaġa maħluqa jibda biex jifhem u

jtiegħem tabilħaqq x’inhu Alla; u b’hekk jibda wkoll ikun kuntent b’kollox, jiġrilu x’jiġrilu. Jibda biex u la bir-riżq ma jifraħ, jew anqas bil-għawġ ma jħabbat moħħu għaliex it-tama tiegħu kollha kemm hi f’Alla li għalih xejn ma jintemm u jmut, kollox joqgħod minnufiħ għar-rieda tiegħu.

 

11.   Ftakar dejjem fl-aħħar tiegħek, u tinsiex, li ż-żmien l-imgħoddi ma jerġax lura. Jekk ma tkunx fuq ruħek u tħabrek dejjem, ma taqla’ ebda virtu; jekk taħbat tintreħa, tibda minnufih sejjer lura. Imma jekk tagħti ruħek għat-tjieba bil-ħrara kollha, issib il-hena ta’ qalbek, u t-tbatijia tibda tiġik ħafifa; għax il-grazzja t’Alla tkun taħdem fik u int issir tħobb il-virtu.

Bniedem bil-ħrara u bieżel għal ruħu ssibu lest għal kollox. Hija tbatija akbar li teħodha kontra xi drawwa jew ġibda ħażina milli tħaddem idejk fix-xogħol. Min ma jiskanzax id-dnubiet żgħar, bil-ftit il-ftit jibda jaqa’ fil-kbar. Fil-għaxija jkollok biex tifraħ jekk il-ġurnata tgħaddiha tajjeb. Oqgħod dejjem b’għajnejk miftuħa fuqek innifsek; qum min-ngħas li tinsab fih, għasses fuqek innifsek; ħallik mill-oħrajn u la tinsa qatt lilek innifsek. Tgħaddi ‘l quddiem fit-tjieba daqskemm teħodha kontra tiegħek innifsek.